Beş yıl evel, fevral 26-sında Ukraina birligine destek köstergen Qırımnıñ eñ büyük mitingi keçti. 2014 senesi o künü, Qırımnıñ Ukraina terkibinde saqlanılmasına qol tutqan 10 biñden ziyade adam, Qırım parlamentiniñ binası yanında toplandı. Olarğa qarşı bir qaç biñ kişi çıqtı, olarnıñ arasında şimdiki Kreml nezaretinde bulunğan Qırım akimiyetiniñ başı Sergey Aksönovnıñ yetekçiliginde Rusiye tarafdarı olğan faalciler.
2015 senesi rusiye quvetçileri, qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini Ahtem Çiygözni tutıp aldı ve “kütleviy çalqantılar”nıñ teşkil etüvinde qabaatladı. Keççe Qırımnıñ rusiyeli mahkemesi oña şiddetli rejim koloniyasında sekiz yıllıq apis cezasını mahküm etti. 2017 senesi oktâbrde Çiygözni azat ettiler, şimdi o Kyivde yaşay. Qırım.Aqiqatqa intervyü berip, Ahtem Çiygöz Aqmescitte ukrainacı miting nasıl keçkeni, oña kim qarşı çıqqanı ve miting iştirakçilerniñ maqsatlarını aytıp berdi.
Kalaşnikov avtomatları ve Rusiye pasportları
Bütün halq kerginlikni seze edi, kerçekleşe bilgen şeylerden aqiqaten qorqa ediAhtem Çiygöz
- O künden evel olğan vaqialar raatsızlay edi: fevralniñ 23, 24 ve 25-inde Qırım Yuqarı Şurası binasınıñ yanında silâ ve Rysiye pasportlarnı tarqata ediler. Pasport kösterdiñmi - tüfekni al. Tışta, açıq yerde - Kalaşnikov avtomatları. Ve bunda Şeremetniñ (Mihail Şeremet - “Qırım samooboronası”nıñ sabır reberi) özü de faal iştirak etti, o endi “opolçenler”niñ komandorı edi.
Cevdel tize ediler. Bu - saqınğanımız doğru olğanını tasdıqlay edi. Onlarnen biñler toplanacağında şübemiz yoq edi. Bütün halq kerginlikni seze edi, kerçekleşe bilgen şeylerden aqiqaten qorqa edi.
Olarnı anda teşkil etip ketire ediler
- Fevral 25-inde Meclis toplaşuvında biz çeşit marginal gruppalarınıñ varaqalarını köstere edik. “Russkoye yedinstvo”nıñ da, “Russkiy blok” Aqyar teşkilâtınıñ da - “Qırım rusları” toplanuv çağıruvları aqqında. Varaqalarda “Qırımnı qurtarayıq”, “Rusiyege isteymiz” dep yazıla edi.
Anda adamlar olacağını añlay edik. Fevral 21-inden başlap Qırım Yuqarı Şurası ve Nazirler Şurasınıñ yanında rusiye tarafdarı olğan marginallar toplana edi. Olarnı anda teşkil etip ketire ediler.
Bir qaç saatta toplandı
Halq meclis çağıruvına azır edi, bir qaç saatta toplandıAhtem Çiygöz
- Refat Çubarov fevral 25-inde aqşam ATR televizion kanalında çıqışta bulundı. Meclis birden içtimaiy ağlarda ilânnı derc etti, faal yazışuv başlandı.
Bizde yerli meclisler ara haberleşüv sisteması bar. Aqmescitten Bağçasarayğa barıp çıqqance, telefon vastasınen bütün yerli Meclislerge endi haber bergen edim. Muavinlerim tafsilâtlarnen oğraştı:nenen ketecekmiz, qaydan, qayda toplaşamız. Er rayonda böyle edi. Halq meclis çağıruvına azır edi, bir qaç saatta toplandı - bu apansızdan olğan şey degil.
«Biz halqnıñ çoqluğını temsil ete edik»
Spikerlerimiz, mabuslarğa da, Vladimir Konstantinovğa da, siyasiy qararlarnı almağa imkân bermeyceklerimizni bildirdiAhtem Çiygöz
- Mence, anda 20 biñge qadar insan bar edi. Bu beklenilmege edi dep aytıp olamam. Biz başqa maqsatnen keldik.Öz çoqluğımız ve kesen-kes olğanımıznen munasebetimizni köstere edik.
Spikerlerimiz, mabuslarğa da, Vladimir Konstantinovğa da, siyasiy qararlarnı almağa imkân bermeyceklerimizni bildirdi. Biz halqnıñ çoqluğını temsil ete edik ve bu avantüracı pezenvenklerge söz bermeycekmiz. Adamlarnıñ keyflerini körip, qarşımızğa - kazaklar, “samooborona” qoyulğanına baqmadan - bu kün olar bir şey becermeyceklerini bile edik.
«Olarnı endi Rusiye GRU-sı idare ete edi»
Biz kelgende, militsiyanen beraber “samooborona” otrâdları ve qazaqlılıq da tura edi. Bu areket olarnıñ munasebetini belgilediAhtem Çiygöz
- Biz iç bir vaqıt muhaliflerimizge köre qararımıznı deñiştirmey edik. Mıtlaqa böyle ciddiy devlet işlerinde. Qarar aldıqmı, demek anda olacaqmız. Militsiya baş muavini kele edi, o cemiyet nizamı içün mesuliyetli edi ve bu mitinglerni ayırmaq kerek edi.
Amma fevral 26-sında saba, biz kelgende, militsiyanen beraber “samooborona” otrâdları ve qazaqlılıq da tura edi. Bu areket olarnıñ munasebetini belgiledi. Olarnıñ kelişmesi bar edi, o vaqıt olarnı endi Rusiye GRU-sı idare ete edi.
Митинг 26 февраля 2014 года. Крым. Как это было (фотогалерея)
Saylav Aksönovğa tüşti
Konstantinovnıñ közlerinde qorqu, areketlerinde curatsızlıq bar ediAhtem Çiygöz
- Men bellesem, rusiye mahsus hızmetleri, celp etmek içün adamnı qıdıra edi. Konstantinov, akimiyet başı olaraq, tesirge oğradı. Amma onıñ közlerinde qorqu, areketlerinde curatsızlıq bar edi.
Aksönov ise “Russkoye yedinstvo”nı anda ketirdi. Soñ mahkemede ise, bütün silânı öz parasına alğanını iddia etti. Miting coşqun keçe edi, adamlar da özüni coşqun alıp bara edi. Saylav, “Qırım misali” kibi, oña tüşti. İşte o zaman onda, terorcılarnıñ eñ yahşı hususiyetleri açıldı.
«Olarnı yıllarnen ögrete, alıştıra ediler»
Rus bir şeyi içün nasıl ağrı? Olar bu mevzunı sadece qullana ediAhtem Çiygöz
- Men çoqusınıñ şahsiy ikâyesini bilem, olarnıñ siyasiy ilerlemesini. Rus bir şeyi içün nasıl ağrı? Olar bu mevzunı sadece qullana edi. Saylavlarda keçmek içün, rutbelerge tayinlenmek içün. Anda adiy insanlar az edi.
“Ruslarnıñ basqını” kerçekten yapılsa edi, anda onlarnen biñler adam kelir edi, amma anda “cedvel”den kelgen bir qaç biñ adam edi: “opolçenler”, “samooborona”, qazaqlar. Olarnı yıllarnen ögrete, alıştıra ediler.
«Maqsadımızğa iriştik»
iz ise - halq avantüracılarğa qarar almağa bermegenini kösterdikAhtem Çiygöz
- Qarar alınğan edi, maqsadımızğa iriştik - Qırım Yuqarı Şurası Qırımnıñ rusiyeli kelecegi aaqında qararını lağu etti - ve tarqaldıq. Mitingniñ planı böyle edi. Onı kerçekleştirdik. Men Kyivge kelgenimden soñ eşittim - akimiyet binası zapt etmek kerek edi dep ve ilâhre. Ebet, binağa kirmek mesele degil edi. Anda çoq adam bar edi - birileri kirmek kerek dep ayta edi. Başqaları: “Sabağace mında qalayıq”, - dep.
Başqa siyasiy partiyalarınıñ başlıları çıqıp bir hitap etse yapsa edi ya da mitingge qoşulsa edi, o zaman fikir yürsetmek mümkün edi. Amma adamlarğa Mecliste başqa kimse muracaat etmedi. Anda kirmek qıyın degil edi, amma biz kerekligini körmedik. Spetsnaz, militsiya, askerler - olar mesüliyetni özüne alıp bu işni bitirmek kerek edi. Biz ise - halq avantüracılarğa qarar almağa bermegenini kösterdik. Vazifemizni becerdik dep tüşüne edik.
