Qırım Muhtar Cumhuriyeti ükümetiniñ sabıq reisi Sergey Kunitsın, Ukraina prezidentiniñ vazifelerini eda etken Oleksandr Turçınovğa Rusiye «referendumınıñ» manasını nivelirlemek içün suverenitetten ğayrı bütün vekâletlerni Qırım Muhtar Cumhuriyetine bermege teklif etken edi. Bu aqta Kunitsın Qırım.Aqiqat Radiosına ayttı.
«Turçınovğa telefon etip (2014 senesi – QA), Ukraina Yuqarı Radasını acele toplamağa ve Qırımğa istegen er şeyni, suverenitetten ğayrı bütün vekâletlerni bermek içün qanunnı birinci oquvda qabul etmege teklif ettim. Maydan ğalebe qazandı, amma bütün qurulışlar, hususan quvetçiler, Yanukoviçten (sabıq Ukraina prezidenti – QA) qalğan, biz zayıfmız. Böyle emsal 1990-ıncı yıllarnıñ başında endi olğan edi, o vaqıt Qırımnı saqlap qalmağa imkân oldı», – dedi Kunitsın.
Onıñ qayd etkenine köre, Ukraina akimiyeti «referendum manasını nivelirlemege» imkân berir edi.
«Olar (qırımlılar – QA) başta bölünüv meselesini kötermegen edi – tek keniş muhtariyet aqqında laf olğan edi. Bu muhtariyetni bermek kerek edi. Til, medeniyet, bücetniñ 100%-ını isteysiñizmi? Er şeyni alıñız, amma Ukraina terkibinde. O vaqıt em dünyağa, em qırımlılarğa Ukraina er şeyni bere, yañı akimiyet demokratik ola, dep aytmaq mümkün edi. Bizler ise 1992 senesi Kyiv ve Aqmescit arasında vekâletlerni bölüv qanunını qabul ettik, o, daa Yuriy Meşkovdan evel bar edi. Amma meni diñlemediler. Kyivde plan bar edi – onı kördim», – dep tarif etti Künitsın.
Onıñ aytqanına köre, Ukraina Mudafaa nazirligi ve Baş ştabı Rusiye Qırımnı zapt etmege azırlanğanını ve fevralniñ 20-21-nde plan tasdıqlanmasına yollanılğanını bile ediler.
«Olğan küçnen Keriç keçitini blok etmege, müim obyektlerni imaye altına almağa mümkün edi. Efsal bölükler çıqmağa razı edi, amma plan tasdıqlanmağan edi. Bilgenime köre, yuqarıda böyle dediler: «Vaqtı degil, ketecekler». Men Kyivge telefon etip ayttım: «Yañılasıñız, ketmeycekler», – dep qoştı sabıq Qırım memurı.
Daa evel yarımada işğalinden evel Qırım Muhtar Cumhuriyetiniñ baş naziri olğan Anatoliy Mogilev, 2014 senesi fevralde Qırım Nazirler şurasınıñ binasını zapt etken silâlı insanlarnen keçirilgen muzakerelerden soñ Ukraina akimiyetine olarnı azat etüv arbiy tedbirlerini teşkil etmege teklif etilgen edi, dep bildirdi.
Ukraina milliy telükesizlik ve mudafaa şurasınıñ sabıq kâtibi Oleksandr Turçınov, 2014 senesi memleketten qaçqan sabıq Ukraina prezidenti Viktor Yanukoviçniñ emrinde olğan insanlar «Ukraina Silâlı quvetlerini yoq etkeninden ve Qırım işğaline yardım etkeninden mesüliyetlerini red etmege tırışa», dep bildirgen edi.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
