Anna Şamanskaya
Memleketlerniñ çoqusı, olarnıñ resmiy şahısları ve sakinleri, Rusiye taraftan Qırımnıñ işğali ceetten öz fikirini ifade ettiler. Dünya boyunca malümat vastaları bu meseleniñ ilerilemek perspektivalarını özcesine numayış etmekteler.
İngliz tilli yapon Japan Times gazetası yazğanına köre, Avropa taraftan kösterilgen Qırım anneksiyasına kerekli emiyet berilmeyüv strategiyası ve Putinge aqıldan tayğan insanğa kibi munasebeti boş neticege ketirmesi qaçınılmaz bir vaziyettir. Ğarbiy ükümetlerden bazıları NATO sıñırlarını keñleştirmege tevsiye etkenine baqmadan, çoqusı tamam ile simvolik sanktsiyalarnı ayatqa keçirmekten, misal olaraq, rusiyeli bir sıra devlet hızmetçilerine vizalarnıñ qapatıluvı ve red ettirmesi kibilerden, uzaq ketmey. «Endi añlaşıla ki, Qırım Kiyevge qaytmaycaq, lâkin Ukrainada mayısta olacaq saylavlarnıñ artqa çektirüviniñ ihtimalı da, biz tanığan bu devletniñ soñuna alıp barmaq mümkünligini de bizler añlaymız», - dep yaza neşir. «Ğarpnıñ üstünde Rusiyeni bu saylavlarğa qoltutmağa, ve Konstitutsiya boyunca kerekli reformalar Deytonde degil de, Ukrainanıñ özünde qararlaştırılacaqta qandırmaq mesüliyetligi bardır», - dep, Japan Times 1995 senesinde Bösniya ve Gertsogovina Cumhuriyetindeki vatandaş cenkini toqtatqan, Ögayo ştatı, Deytonde imzalanğan añlaşma aqqında hatırlata.
Al Jazeera halqara telekompaniyası öz saytında Qırım ve Balkan memleketleriniñ tarihleri boyunca maqalesini numayış etti. Belgradda «Kosovo modeli Ğarpqa, dersiñ ki, bümerang tarzında qaytıp keldi», - dep, yaza müellif. Al Jazeera bildire ki, Serbiya içün Ukrainada olıp keçken vaqialar ve Kosovo ile teñeştirüv memlekette eñ fena vaqıtlarğa rastkeldi. «Serbiya içün yaqındaki parlament saylavlarından soñ ükümet: akimiyetni meydanğa ketirmek meselesi alâ daa ögde tura, şimdi ise, Ukrainadaki vaqialar vaziyetni fenalaştırğan sebebinden, añlaşamamazlıqlar peyda etken problemanı da çezmek kerektir», - haber ete telekanal. Aytqanlarına köre, Qırım meselesinde birisine qoltutuvı degende, Serbiya bir taraftan Rusiye basqısı altında ve diger taraftan Ukraina ile Avropa Birligi tesirinde buluna. Hususan, Rusiyeniñ tazıyığı küçlücedir, çünki «Serbiya halqı ve Rusiye arasında olğan irratsional ve ananeviy emotsional bağnıñ emiyetiniñ büyük derecesine daima doğru qıymet kesilmeli».
Polşada çıqqan New Eastern Europe menbaası Moldaviya sakinleriniñ Qırımdaki vaziyetine olğan munasebeti aqqında maqaleni numayış etti. Müellif moldavanlarda bu ceetten belli bir sezgir fikir olmağanını yaza. Olar sade Rusiyeniñ meydanlığı keñişlemesinen ya da razı olğanını, ya da razı olmağanını bildireler. «Bundan da ğayrı, Moldovanıñ adiy köyünden adiy bir erkek ya da qadın, ekseriy alda, Avropa yüzünde eñ az maaş alıp, kün keçrmekni tüşüne. Olar ögdeki Pasha bayramına azırlıq köre. İnsan fuqare olğanda, tek aqça ve aş aqqında tüşüne, o, dünyada neler olğanına diqqat ayırmay» - dep yaza müellif. Maqaleniñ neticelerini çıqararaq, müellif yaza ki, umumen alğanda, moldovanlar Qırım vaziyeti boyunca farqlı munasebetteler. «Bildirilgen fikirlerniñ ekseriyeti – Pridnestrovye kerginliginde tamırı olğan susqunlıqtır, amma mentalitetimizde de sebep bardır: bizlerge büyük geopolitik oyunı iştirakçileriniñ episinen nezaketli olmaq kerektir».
İngliz tilde çıqarılğan rusiyeli Moscow Times gazetası Rusiyeniñ bazı sakinleri Qırım işğaline bildirgen fikirleri aqqında yaza. Maqale müellifi, misal içün, bazı rusiyeliler memleketten immigratsiya yapmağa qararğa keldiler dep, tüşüne, amma tamam ile bu sebepten ketmege azır adamlarnıñ miqdarını bilmege ağırdır dep, qayd ete. Amma, vesiqalarnı azırlamağa yardım etken mütehassısnıñ aytqanına köre, immigratsiya içün teslim etilgen vesiqalarnıñ sayısı keçken bir qaç ay içinde 20 fayız artqan eken. «Gazeta taraftan soralğan episileri, Rusiye, başqa memleketlerge oppozitsiyada turmaq degil de, Ğarpnen olğan bağlarnı yoq etici ve halqara cemiyetiniñ teñ azası olmaq imkânından uzaqlaştırğan siyasetini bir vaqıtlarda toqtatır, degen ümütini bildirdiler», - dep, yaza neşir. «Amma şimdilik, dey, olarnıñ mında qalmasına imkâniyet yoq».
