İşğal etilgen raatlıq

Nikolayevka – Birinci yaz aftası soñuna kelmekte. Adetince yağğan yağmurlar yerine sıcaq ava keldi, Qara deñizniñ dalğaları yalığa urulalalar, suvnıñ derecesi sıfırdan yuqarı 20 dereceni teşkil ete. Aqmescit civarındaki Nikolayevka qasabasındaki yalıda tek bir qaç adamnı körmek mümkün. Ekseriyeti – yerli sakinler. İşte, Aqmescitliler ve Qırım musafirleri arasında ğat mod olğan raatlıq yeri bu sıfatqa keldi. Yerli sakinler bildirgeni kibi, keçken sene, turistik mevsimi ta mayısta başlağan olsa, iyünde musafirler yalını toldurğan ediler. Şimdilik ise, raatlıq ve yazlıq evleri aman-aman boşlar, şahsiy evler aqqında aytmaması da mümkün.


Bu vaziyet yarımadanı adım-adım iqtisadiy ve maliye kerginlikke itere. Kommunal hızmetleri ve aşayt mallarnıñ fiyatları endi östi, yerli qaznalarnı toldurğan turistler ise, ep kelmeyler.

Yerli sakin, küçük raatlıq eviniñ saibi Anastasiya Melnik şikâyet ete: «Rusiye ve akimiyet bizni turistlernen temin etmege vade etken edi. Qayda olar? Mayısta söz bergen ediler, endi iyunniñ bir aftası keçti, yalılar bom-boş, qasabada bir kimse yoq. Tükânlarnıñ da yarısı qapalı».

Rusiye devlet Duması alğışlağan, yarımadanı kumar oyunları mekânına çevirmek ğayesine qırımlılar daa ziyade teñqid ile baqalar.

Yerli sakin Yelena Dudnik Qırım.Aqiqatqa şunı ayttı: «Ya bizden kim soradı? Moskvada er şeyni bizsiz al ettiler. Bizge bala kurortını vade etken ediler, turistik marşrutlarnıñ inkişafını ileriletecek ediler, onıñ yerine qolay yolunı taptılar – kazino açacaqlar emiş».

Qırımlı Sergey Gorodniçiy dey: «Bizge o kerekmi? Bizim qasabamızğa o tekmil kerek degil. Qırımnıñ bir qaç şeerlerinde kumar merkezlerini açacaqlarını aytsalar da, eminim, qolay para qazanacaqlar tez tapılır».

«Merametli» hızmetniñ hususiyetleri

Adetince, qırımlılar içün mayıs bayramları ve iyunniñ birindci aftası, kelecek yaz mevsiminiñ nasıl olacağını kösterecek bir köstergiçtir. Bu sene, Qırımnıñ sanator- kurort kompleksi 30% -ğa tolu, bu ise, keçken seneniñ mayısına baqqanda 2-2,5 kerege azdır. Bunı ta mayısta Qırım Nazirler Şurasınıñ toplaşuvında «kurort ve turizm naziriniñ birinci muavini» İgor Kotlâr bildirgen edi.

«Bugünki künde Qırımda regionlarğa baqanda raatlıq merkezleri 28-30% -ğa tolu. Bu raqam da, keçken senege baqqanda, 2-2,5%-ğa azlaştı. Mayıs bayramlarına bir deñişme köz etildi, amma kene de, keçken sene ile teñeştirsek, adamlar daa az kelgenini köreremiz», - qayd etti Kotlâr. ​

Tükânlarnıñ yarı boş beştahtaları kerçekten de raatsız etmekte, bank saasında ötel ve ratlıq merkezleri varaqalarnı qabul etmeyler. Bunen bir sırada, elektroenegiya ve suvnen ile bağlı meseleler, avia ve demir yol alâqasını da közge alsaq, Qırımda «Rusiyeniñ mulâyim hızmetini» añlamaq mümkün.


Faqat Rusiye bu aylar içersinde 165 kurort merkezini saipleştirip, Qırımnıñ qoruqlarını, milliy parklarnı kendine boysundırdı. Bui se, 155 ga. topraqnı teşkil ete. İşğalden evel, hususiyetine köre, qoruqlar, milliy parklar ya Ukraina Milliy ilimler Akademiyası, ya Tabiat Nazirligi, ya Tasil Nazirligine bağlı ediler.

«Hoş keldiñiz, ürmetli ukrainliler»


Qırımnıñ yañı akimiyeti kene de kurort mevsimi muvafaqiyetli olacağına işandırmağa devam ete. Mayısnıñ soñunda Qırım kurort «naziri» Yelena Yürçenko şunı aytqan edi: «Keçken sene, qırımğa kelgen turistlerniñ 25% rusiyeliler, 65 % -ukrainliler edi. Sıñırda bir de bir qıyınlıqlar olmasa, ukrainliler kene de kelirler. Rusiyeden kelgenlerniñ da sayısı artar, dep tüşünemiz».

Aynı zamanda, aprelde qırımlı «ükümet» turistlerniñ sayısı 8 millionğa yetecegi aytqan edi, bir ay keçmey, raqam deñişti – 3 million oldı.
Faqat, mütehassıslarnıñ aytqanına köre, turistik saasınıñ faaliyeti 90% -ğa çalışmaycaq. 2013 senesi turizm bücetni 12 million grivnağa toldurğan olsa, bu sene 1,5 million arz etile.


Çetel turistlerni mında celp etmek küç olacaqtır. Esas sebepler – Qırımnıñ belgilenmegen statusınen bağlı. Ukrainliler ise, bu sene devletniñ Ğarbına, Azaq deñizi ve Türkiye, Mısır, Bulğaristan, Hırvatistanğa ketmege niyetindeler. Rusiye medeniyet nazirligi ise, adamlarnı tek Qırımda raatlanmağa çağıra, ve yarımadanı «eñ hafsız mekân olaraq» adlay.

Nefretten sevgige qadar

Rusiyeniñ telekanallarında alıp barılğan teşviqat – bu ayırı mesele. Soñki bir qaç yıl içinde, Rusiye matbuat vastaları Qara deñizniñ astında saqlı turğan «himik çapçaqlar», cenkâver yunus balıqları ve diger uydurmalarnen qorquza ediler.


Böyleliknen, NTV kanalı 2012 senesi oktâbr 13 künü köstergen levhasında Qara deñizniñ astında himik çapçaqlarnıñ bulunuvı aqqında ikâye etken edi. Qırım işğal etilgen soñ, yarımada «incige» çevirildi. Bu ssılka ile qullanğan er kes, «turistlerniñ qaynap taşqanını» özü köre bile. Mında, Qırımnıñ aman-aman er kurort şeeri ve yalısı kösterile. İzaatlar, kerek degil, dep tüşünemiz…