İşğal etilgen Qırımda Rusiye uquq qoruyıcıları qırımtatar faallerine basqı quvetleştire. Martnıñ 27-nde «Qırım birdemligi» faalleriniñ evlerinde keçirilgen tintüvler ve olarnıñ tutulması yarımada sakinlerini qasevetlenmege mecbur etti. Bu aqta «Serbest Qırım» cemaat areketiniñ faali Reşad Memetov Qırım.Aqiqatqa intervyü berip tarif etti.
– Qırımda soñki tintüv ve tutuvlar aqqında ne aytalar, qırımtatarlar ne deyler?
Halq tişlerini sıqa. Yañı sınavlarnı lâyıq bir şekilde qarşılamağa azırmız
– Ekseriyeti pek qasevetlene, amma qorqu yoq. Halq, aksine, tişlerini sıqa. Yañı sınavlarnı lâyıq bir şekilde qarşılamağa azırmız. Bizim tarihımızda böyle şeyler endi olğan edi, biz qorqmaymız.
– Siziñ fikiriñizce, qırımtatar faalleriniñ apiske alınması nenen bağlı?
– Sebepler belli degil. Soñki beş yıldan olar deñişmediler, qırımtatarlarnıñ bütün olıp keçken adise-vaqialarğa da munasebeti deñişmedi. Halqımız demokratik printsip, söz ve fikir serbestligi, halqara uquqqa sadıq qala, Qırımda tiklengen rejimni bu açuvlandıradır.
– Rusiye uquq qoruyıcılarınıñ qırımtatarlarğa qarşı quvetleştirilgen basqınıñ neticesi ne ola bile?
– Şübhesiz, yahşı bir şey olmaycaq. Siyasiy mabüslerniñ aman-aman eki yüz balası babasız qaldı. Kütleviy tutuvlardan soñ mahkemege beş yüz insan semetdeşimizniñ kelmesi er şeyni köstere. Basqı ne qadar küçlü olsa, tirenüv de o qadar küçlü olacaq.
«Bizler – Qırım birdemligimiz»: tutulğan qırımlılarğa qoltutuv fleşmobı (fotoresimler)
– «Serbest Qırım» cemaat areketiniñ vazifeleri ne?
– İlk evelâ Qırımda söz serbestligi ve diger vatandaş serbestlikleriniñ toqtatılmasına qarşı küreş. Bu liberal baqışlı insanlarnıñ demokratik birleşmesidir. Ne yazıq ki, zemaneviy Qırımnıñ siyasiy trendine zıt kele ve akimiyet tarafından duşmanlıqnı doğura. «Serbest Qırımnıñ» müim vazifelerinden biri – Qırımğa Rusiyenen beraber kelgen propagandağa qarşı areketlerdir. Eminmiz ki, insanlarnıñ alternativ fikir aqqı bar. Mence, «Serbest Qırım» areketiniñ sistem işi, inkişafı, büyük planları ve yüksek maqsadları bar. Bunı begenem.
– Bu birleşmeniñ iş yönelişleri aqqında tarif etiñiz.
Yerli akimiyet qırımtatarlarnı bu esnaslarğa celp etmek içün memuriy resursnı daa sert qullana. Bücetten para alğanlar tesir altında qala
– «Serbest Qırım» cemaatçı, faal, blogerler içün seminarlar keçire. Talebelerniñ ana-babaları içün «Ana-babalar teşebbüsi» birleşmesi bar. Zemaneviy Qırım içün siyrek rastkelgen bir şey. 2014 senesinden evelki vaqıtlarnı hatırlayım, bizler, cemaatçılar, tek Qırımda degil, esas Ukrainada da seminar, trening, konferentsiyalarda muntazam sürette iştirak etken edik. Vatandaş cemiyetiniñ inkişafı içün pek meraqlı ve faydalı edi. Şimdi böyle bir şey yoq.
– Qırımnıñ Rusiye akimiyeti yarımadada yerli şura saylavlarını keçirmege azırlana. Siziñ fikiriñizce, qırımtatarlar iştirak etecekmi ya da yoq?
– Qırımda saylavlarnı körmemezlikke urmağa ket-kete daa zor ola. Yerli akimiyet qırımtatarlarnı bu esnaslarğa celp etmek içün memuriy resursnı daa sert qullana. Bücetten para alğanlar tesir altında qala. Maña köre, akimiyet daa sert basqı yapacaq. Şimdi bile itibarlı qırımtatarlarnı akimiyet firqasından deputatlıqqa namzet köstermege çağıralar. Bir çoq insan zayıf, amma vicdan ile uzlaşmağa er kes azır degil.
Gençler de zor vaziyette: bir taraftan, karyeralarını yapmağa, muvafaqiyetli olmağa isteyler, diger taraftan – halqımıznıñ printsiplerini satmağa istemeyler.
– Qırımtatar Milliy Meclisi Ukraina prezidenti namzeti Petro Poroşenkoğa rey bermege çağırğan edi. Siziñ fikiriñizce, ekinci turda namzet Volodımır Zelenskıy ğalip çıqsa, memleketniñ siyaseti Meclis ve qırımtatar halqı meselelerinde deñişecekmi?
Bugünde-bugün qırımtatar halqınıñ sesi pek yüksek
– Mence, prezident saylavlarında Volodımır Zelenskıy ğalebe qazansa, çoq şey deñişmeycek ve konstruktiv işbirligi qalacaq. Bu dialognıñ ne qadar müim olğanını añlaydır. Bugünde-bugün qırımtatar halqınıñ sesi pek yüksek, qırımtatar meselesi ise halqara tedbirlerniñ kün tertiplerinde muntazam sürette yanğırağanını añlaydır.
