İtaliyada – 10 biñ ekim ve emşire COVID-19 hastalığına oğradı. 116-sı vefat etti. Can bergenlerniñ ekseriyeti aile ekimleridir.
Ekim, emşire, acele yardım aydavcıları ve italiyalı hastalar koronavirustan tedaviylegen hastahaneler ve intensiv tedaviy bölüklerinde neler olğanını Nastoyaşçeye Vremâ neşirine tarif etti.
«Ne ayaqyolğa barmağa, ne suv içmege çarem bar»
«Çoq işdeşim, dostum – ekim, emşire – virusqa oğradı. Ellerimizni çoq yuvamız, endi dermatit başlandı, ellerimiz çatladı – amma er vaqıt bu müittemiz, ve virus pek yuqa», – dep tarif ete Yelena Savçuk.
Yelena – ukraindir. 10 yıldan berli İtaliyada ekim olıp çalışa. Şimdi Novara vilâyetiniñ COVID-19 hastaları ketirilgen hastahaneniñ qabul bölüginde nevbetçilik yapa. Yelenanıñ er bir nevbeti mahsus qorçalav urbasını kiyüvnen başlana:
«Tahminen 15 daqqamnı ala. Nasıl kiyinsem, özümni nevbetçilik devamında öyle is eterim. Maskanı yañlış taqsam, sıqacaq meni – buña nevbetçilik devamında dayanmağa mecburım, çünki bir şey tüzetip olamayım. Ne ayaqyolğa baram, ne suv içem. Soñra qıyafetlerni çıqarasıñ – bu da bir tedbir. Nevbetçilik bitkende bu urbanıñ üstüni tiymeyip çıqarmaq kerek».
Ekimler bir-birini tapmaq içün qorçalav urbalarında adlarını yaza: «Er kes aynı qıyafet kiye, kim qayda olğanını, kimge ne aytacağını añlamaysıñ. Hastalarnı añlamaysıñ, çünki dudaqlarından oqup olamaysıñ», – dep tarif ete Yelena.
Aprelniñ 2-nde Pyemontta 6 biñden çoq tibbiy hadim koronavirus testini berdi. 811 insan, yani 13% pozitik çıqtı. Çeşit tibbiy birlikler İtaliya ükümetinden alâmetleri olmağan hadimlerge bile muntazam test yaptırmasını talap ete. Amma talapları red etile, çünki bütün ekimler teşkerilse, müsbet netice çıqqan yüzlernen ekim evde tecrit etilip qalmağa mecbur olacaq.
Martina Turiani – Pezarodaki intensiv terapiya bölüginiñ emşiresi. Bu şeerde koronavirustan ölüm seviyesi eñ yükseklerden biri ola.
«Hastahanem COVID hastahanesine çevirildi, – dep ayta Martina. – Fevralniñ soñundan berli hastalarnıñ sayısı ep arttı. Ne yazıq ki, intensiv terapiyağa muhtac hastalarnıñ sayısı arttı, alları kritik edi2.
«Vaziyet pek qıyın, becerip olamaymız, – dep devam ete emşire. – İlâc yetmek, aqcigerni suniy avalandıruv cihazları yetmey, ekimler yetmey, qollar. Er nevbet – bir cenk. 40 intensiv terapiya yerini donattıq – daa evel sekiz dane bar edi. Ve 40-ında ağır hasta buluna».
Tibbiyet hadimleri de ağır hasta ola. Martinanıñ aytqanına köre, kerekli qorçalav seviyesi olğan maskalar bütün ekim ve emşirelerge yetmey: «Biz FF2 filtrli maskalarda çalışamız, olar yüzde yüz qorçalamaylar. FF3 olmalı – böyle maskalar, ne yazıq ki, bizde yoq ve olmaycaq. Amma İtaliyada bir çoq tibbiyet hadimi adiy cerrahlıq maskada çalışa».
«Siz kezmege devam etesiñiz, biz başlarımıznı divarğa uramız»
İtaliyadaki hastahane ekimi Yelena Savçuknıñ dostları ve zenaatdaşları Ukrainada çoq. Yelena İtaliyada olğanlar vatanında da tekrarlana bile dep qorqa: «Ukraina halqınıñ tek bir çaresi bar – bu virusnen qarşılaşmamaq. Birev immunitetni quvetleştirmek içün tükânğa barıp limon almağa tüşünse, o tükânda virusqa rastkelip, onı bütün qorantağa tarqatmamaq içün, eñ doğrusı, – evde oturıñız! İtaliyada ve diger Avropa memleketlerinde, ABDde olğan tibbiyet bile o qadar insannı, ağır hastalarnı tedaviylep olamaz».
Daniel Valente – mahsus acele yardım maşinasınıñ aydavcısı. İnsanlar karantinge riayet etsin dep, bizim içün video qayd etti: «Şimdi qayttım – koronavirusqa oğrağan hastanı alıp kettik. Hastahanelerimiz rıqma-rıq tolu – tam bir kollaps. Hadimlerniñ küçü qalmadı, – dep tarif ete Daniel. – Siz kezmege devam etkeniñiz içün biz, tibbiyet hadimleri, başlarımıznı divarğa uramız. Sizge muracaat etem: siziñ memleketleriñizde er şey endi başlana, biz ise endi küreşemiz. Qolay yeñilecek yengil bir hastalıq olğanını ve oña oğramaycağıñıznı tüşünmeñiz. Ne yazıq ki, o, gençler içün de telükeli».
Fano şeerinde emşire olğan Mikele Venturi Facebookta İtaliya baş naziri Giuseppe Contege mektüp yazdı – hastahane ceenneminde iş kününi tarif etti. «Tibbiyet hadimleri içün 100 euro miqdarında mukâfat… Bilesiñizmi, baş nazir efendi, sizge ve ükümetke minnetdarım, amma menim işim qat-qat qıymetlidir, dep aytmaq ister edim!», – dep qayd etti Mikele.
İtaliya baş naziri emşirege parlamentte çıqış yapqanda cevap berdi: ükümet tibbiyet hadimleriniñ qaramanlığını unutmaycaq, dep ayttı.
«Er birini qurtarmağa tırışalar». Hastanıñ ikâyesi
«Ne yapa bilecegini bilmeseñ, qaramanlıq aqqında aytmaq pek qıyın. 5-10 hasta kele – bölük ise rıqma-rıq tolu. Diger bölükler de tolu. Olarğa oksigen bermek içün maska olmaycaq, dep qorqasıñ», – dep ayta ekim Yelena Savçuk.
İtaliyalı jurnalist Karlo Gaetanı ekimler zornen qurtardı. 15 kün – ayat ve ölüm arasında. Aprelniñ 2-nde onı Lombardiyadaki Lenyano hastahanesiniñ adiy odasına avuştırğanlar. Bizge intervyü bermege razı oldı.
«Esimni coyacaq edim, – dep ayta Karlo hastalığı aqqında. – Sıcağım tüşmey edi. Nefes alıp olamay edim. Hastahanege alıp, intensiv terapiyamnı başlattılar, başqa kiyilgen oksigen bergen belli skafandrnı taqqanlar».
Karlo Lombardiyadaki COVID hastahanesinde 141-inci hasta edi. Biraz laf etip olğanda video çıqardı: «Bunı tibbiyet hadimleri içün yapam. Lenyano hastahanesiniñ emşireleri acayiptir, bizim içün ne yapqanlarını añlamaysıñız. Er birini qurtarmağa tırışqanını kördim. Amma o qadar hasta – olarnıñ qabaatı degildir».
Giorgio Armani dizayneri de İtaliya tibbiyet hadimlerine teşekkür mektübini yazdı, onıñ fabrikalarında qorçalav qıyafetlerini tikip başladılar. Prada moda evi tibbiyet hadimleri içün maska tike, Ferrari Bolonya fabrikası ise aqcigerni suniy avalandıruv cihazlarını işlep çıqarmağa azırlana.
Nastoyaşçeye Vremâ neşirinden alındı
