Aqmescitteki «Hizb ut-Tahrir davası» boyunca mahküm etilgen Teymur Abdullayev ve Emil Cemadenov eki aydan berli Rusiyeniñ Başkortostan Cumhuriyetindeki Salavat şeeri koloniyalarınıñ ceza izolâtorlarında tutula. Bu bir kişilik kameralar sıq-sıq apishanedeki apishane dep adlandırıla.
Teymur Abdullayev ve Emil Cemadenovnıñ advokatları emin ki, koloniyalarnıñ reberligi müvekkillerine basqı yapmaq içün olarnı ceza izolâtorlarına yolladı. Aprel ayında Ukraina Yuqarı Radasınıñ insan aqları vekâletlisi Lüdmila Denisova Rusiye zenaatdaşı Tatyana Moskalkovağa muracaat etip, «Ukraina vatandaşlarınıñ aqlarını qorumaq içün kerekli tedbir almasına», hususan olarnıñ ceza izolâtorına qapatmaq içün uquqiy sebeplerni teşkermesine talap etti. Aqmescitteki «Hizb ut-Tahrir davası» boyunca mahküm etilgenler aqqında aytıldı. Ceza izolâtorı nedir ve anda nasıl oğraylar, Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında laf etildi.
Qırımlı advokat Emil Kurbedinov, müvekkili Teymur Abdullayev Ceza izolâtorına nege esaslanıp qapatılğanını Qırım.Aqiqatqa tarif etti.
Biz bu munasebetniñ sebeplerini ögrenecekmiz
– Bilgenime köre, Teymurnı küçük bozuvlarda qabaatlaylar: memuriyet hadimine «sen» dep hitap etti, yañlış yerde yuqladı, töşegini doğru toplamadı, gimnastikağa çıqmadı ve ilâhre. Bular insannı ceza izolâtorına yollamaq içün sebep ola. Biz bu munasebetniñ sebeplerini, koloniya hadimleriniñ Teymurğa ve diger siyasiy mabüslerge ne içün basqı yapqanını ögrenecekmiz. Mahküm etilgen maddeniñ rolü büyük, dep tüşünem – o, terroristik ola. Amma Teymur ve diger siyasiy mabüslerni bu şaraitlerde tutmaq içün iç bir tarafsız sebep yoq, bunı isbatlamağa ve memuriyetniñ areketlerini şikâyet etmege tırışacaqmız. Ceza vesiqalarınıñ kopiyalarını istedim, amma, ne yazıq ki, şimdilik almadım.
Emil Kurbedinov koloniyanıñ memuriyeti bu vesiqalarnı yalıñız prokuratura ya da mahkemege berilgen sıñırlı malümat dep adlandırğanını şikâyet ete.
Siyasiy maddelerge istinaden mahküm etilgen qırımtatarlar Rusiye koloniyalarına endi-endi kelip başladı, ve bu taqip sisteması açıq ola
– Bu tamamen qanunsız bir şey, çünki er kesniñ onı şikâyet etmege anayasa aqqı bar. Prokuraturağa şikâyet berip, advokatqa malümat bermege razı olmağan Başkortostan Cumhuriyeti cezalarnı yerine ketirüv federal hızmetiniñ yolbaşçısı ve koloniya yolbaşçısını memuriy mesüliyetke çekmege talap ettim. Soñra mahkemede bu cezalarnıñ – Teymurnıñ yigirmiden çoq cezası bar – qanunsız olğanı içün lâğu etmesini talap etecekmiz. Şimdi siyasiy maddelerge istinaden mahküm etilgen qırımtatarlar Rusiye koloniyalarına endi-endi kelip başladı, ve bu taqip sisteması açıq ola. Mabüslernen beraber penitentsiar müessiselerine mahsus hızmetlerden hasiyetnameler de kele – FSB hadimleriniñ fikirice, neden qorqulacaq ve ilâhre. Bular koloniya idareleriniñ areketlerine tesir ete.
«Memorial» Rusiye aq qorçalayıcı merkezi «Hizb ut-Tahrir davaları» boyunca mahküm etilgen bütün qırımlılarnı siyasiy mabüs dep saya. «Memorial» merkezindeki islâm terrorizmi ile küreş programmasınıñ reberi Vitaliy Ponomarev qayd etkenine köre, bazı Rusiye koloniyalarınıñ reberligi böyle mabüslerge yañlış ög fikirge köre yanaşa.
– Tataristan ve Başkortostan penitentsiar müessiseleriniñ diniy baqışları sebebinden apishanege oğrağanlarğa munasebetleri pek yahşı degil – Kreml siyaseti bayağı yımşaq olğan keçken seneleri bile. «Hizb ut-Tahrir davasınıñ» bir eski mabüsi Başkortostandaki koloniyada memuriyetniñ duşman munasebetini is etti, dep aytqan edi, Baykal artındaki koloniya ise qabarcılıq davalarınen oğraşa edi: şikâyet yazma ve istegenini yap kibi.
Emil Cemadenovnıñ ömür arqadaşı Liana Cemadenova aqayınıñ aytqanlarına esaslanıp, Başkortostandaki koloniyanıñ ceza izolâtorında mabüsni nasıl şaraitler beklegenini ayta.
Emil, onı ceza izolâtorına qapatıp, anda bulunuv müddetini toqtamayıp uzatalar, dep haber etti
– Emil, onı ceza izolâtorına qapatıp, anda bulunuv müddetini toqtamayıp uzatalar, dep haber etti – andan ne vaqıt çıqacağı belli degil. Bu belli bir rejimi olğan kiçik oda. Kündüz mabüsniñ minderi ve yorğanı alına, töşegi köterile – tek gece doquzdan saba beşke qadar açıla. Divar ve yerler beton, şahsiy eşyalar anda alınmay. Emil, sıq-sıq çorap deñiştirmege mecbur olğanını ayta, çünki beton yerlerinden sılaq ola. Başkortostanda sıq-sıq suvuq ve dımlı ola, yağmur yağğanda bu mağaz kibi yerni suv basa. Üç aydan berli Emil böyle şaraitlerde buluna. Onıñ bir sıra hastalığı bar: yürek problemleri, hronik aşqazan ülseri, hronik piyelonefrit. Elbette, bu ağırlaşır, dep qorqam. Emil ilk sefer onı sağlıq vaziyeti sebebinden gimnastika yapmağa istemegeni içün ceza izolâtorına yollağanlar, dep yazdı.
Liana Cemadenovanıñ aytqanına köre, koloniya hadimleri aqayı saqalını tıraş etmegeni içün ve kamerada ibadet etkeni içün oña qarşı iddiada bulundı.
«Rus Sidâşçaya» Fondunıñ uquq reberi Aleksey Fedârov özü de bir vaqıtları koloniyada yattı, mabüsler ceza izolâtorına eki esas sebepten oğraması mümkün, dep ayta.
İdare mabüsni begenmey ve onı bir kün içinde ceza izolâtorına qapatalar
– Birincisi – mabüs hadimlerge qaba yanaşmaq kerek, amma bu siyrek olğan şey. Daa çoq ekincisi ola – idare mabüsni begenmey ve onı bir kün içinde ceza izolâtorına qapatalar. Bunıñ içün bir bozuv qayd etilmeli. Onı teşkil etmek de qolay: töşekni yañlış topladı, selâmlaşmadı, izin olmağanda töşek üstüne oturdı. Bir künde mabüske qarşı dört-beş raport yazıla bile ve olarnıñ esasında ceza izolâtorına beş künge yollamaları mümkün. Müddet uzatıla bile – çoqusı allarda kün tertibiniñ bozuluvı sebebinden. Bir çoq koloniyada avalandıruvğa muzıka yañğıratqıçı qoyula ve saba beşten aqşam onğa qadar muzıka açıla. Ekinci-üçünci künü insan canavarlaşa, ve er bir agressiya uzatuv içün manaçıq olacaq raport olaraq qayd etile.
Aleksey Fedârovnıñ bildirgenine köre, çoqusı allarda prokuratura mabüslerge olğan munasebetke köz yuma.
Mabüs ekstremizm sebebinden koloniyağa oğrağan olsa, oña daima basqı yapılacaq
– Pek siyrek olsa da, prokuror ceza izolâtorına qapatuv qanunsız dep bu qararnı lâğu ete bile. Mahkeme buña köz yuma. Mabüs ekstremizm sebebinden koloniyağa oğrağan olsa, oña daima basqı yapılacaq. Onıñ yeri ayrı, FSB hadimlerine onıñnen bağlı malümat berilmeli, Cezalarnı yerine ketirüv federal hızmetiniñ hadimi içün ceza izolâtorında bulunğanını yazmaq daa qolay. Diger mabüslernen beraber çalışsa, ne içün çıqqanını añlatmaq kerek. Amma insaniy faktor da bar. Ekstremist ya da siyasiy maddelerge köre mahküm etilgen mabüslerge cinayetçilerniñ ilişkenini iç körmedim. İnsan yahşı yanaşsa, ürmet etilecek. Rusiye koloniyalarına oğrağan ukrainalılar öyle, meselâ, bunı ayta bilem. Putinge yüzde yüz qol tutqanlar bile ekinci künü er şey añlay.
Aleksey Fedârovnıñ fikirince, koloniyalarda mabüslerniñ qanunsız taqibini toqtatmaq içün Rusiyede Cezalarnı yerine ketirüv federal hızmeti, prokuratura ve mahkemeler arasındaki bağnı üzmek kerek. Bu da penitentsiar sistemasınıñ tolu islâatı demektir.
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
