Koronavirus qırğınlığı sebebinden Rusiye akimiyeti bir çoq iqtisadiyat sektorınıñ şirketlerini qapattı: cemaat aşağan yerler, fitnes merkezleri, kütleviy tedbir şirketlerini. Hadimlerini mecburen tatilge yolladılar, saipleri ise kelirsiz qaldı. Bir çoq insan koronavirus ayatlarına o qadar tez kirdi ki, «qara kün» parasını azırlamağa yetiştirip olamadılar, dep ayta.
Nastoyaşçeye Vremâ mühbirlerinen laf etken rusiyeliler, elbette, prezident Putin vade etken yardım tedbirlerine işana, dep ayttı: tar kelirli qorantalarğa para yardımı, kredit tatili ve alçaq fayızlı kreditler. Amma şimdilik, 90-ıncı yılları olğanı kibi, tek özlerine ve tuvğanlarına işana bileler: bostanlarınıñ bereketine, tuvğanlarınıñ ve lâqayt qalmağan insanlarnıñ yardımına.
Serov sakini Yuliya Muraşkina aprelniñ başından berli parasız yaşay. Akimiyet Rusiyede özüni izolâtsiya etüv rejimini ilân etkende o, fast food ağında staj yapqan edi. Staj içün para berilmedi – bir şey qazanıp olamadı, soñra qave ise belli olmağan müddetke qapatıldı.
Yulânıñ balalarnı aşatmağa çaresi qalmağanda, qadın yerli gazetağa yardım içün muracaat etti.
İnsanlar yardım etip başladı. Aş, paranen. Böyle yaşaymız şimdiYuliya Muraşkina
«İnsanlar yardım etip başladı. Aş, paranen. Böyle yaşaymız şimdi», – dep köstere Muraşkina buzdolabını. Anda kürpeler ve vaziyetini bilgen şeer sakinleri yapqan konservalar tura. Öz bostanından qapatqan bir qaç tatlı ve turşu bankasını yerli pensionerler berdi.
Yulânıñ aytqanına köre, devletniñ yardımına işanmay.
«Yaqında şeer memuriyetinden telefon etip, maddiy yardım programmasına kire bilemiz, dep aytqanlar. Vesiqalarnı topladıq. Amma bir programmağa kelişmeymiz, ve şeer memuriyetinden maddiy yardım olmaycaq, dep canımıznı ağırtqanlar», – dep ayta qadın.
Balalarımıznı baqıp, belli şeyler ala edik, şimdi ise bala parasını alamız, ve balalar bizni baqaYevgeniy Popov
Yevgeniy Popov Yekaterinburgda yaşay. Qorantada çalışqan bir kişi ola: apayı çalışmay – üç balasını baqa. Koronavirus sebebinden mecburiy izolâtsiya rejimi ilân etilmezden evel Popov şeerde vilâyetniñ çiftçileri içün yarmalıqlar yapa edi. Martnıñ 20-nden başlap bütün ticaret, insanlar toplaşqan diger tedbirler kibi, lâğu etildi.
«Balalarımıznı baqıp, belli şeyler ala edik, şimdi ise bala parasını alamız, ve balalar bizni baqa», – dep açıq-açıq ayta keliri aqqında iş adamı. Qorantanıñ sofrasında esas aş soylarınıñ bostanından yapılğan yemekler ola.
Yevgeniyniñ üç krediti bar: ipoteka, avtokredit ve kredit kartı. Ekisi memleketniñ eñ büyük banklarında yapıldı. Putinniñ vadelerine baqmadan, banklar kredit tatiline razı olmay.
«Kelirim 30% degil, qat-qat ziyade eksildi. Amma banklar red cevabını bermek içün manaçıq tapa, – dep ayta Popov. – Men banklardan borclarımnı unutmasını istemeyim. Men kreditlerni qapatqan edim, qapatmağa da devam etecem. Aytam olarğa: vaziyet bir qarar olsun, er şey yerli-yerine qaytsın. Siz, banklar, bizden fayız alasıñız, bir dialog qurayıq, añlayışlı oluñız!».
Yevgeniy banklarnen añlaşamayıp, Rusiyeniñ maliyeviy ombudsmeni Yuriy Voroninden ve Tsentrobanktan yardım istedi. Amma anda da destek alamadı.
«Voronin alğan kreditlerimniñ banklarınen alâqası yoq ve onıñ teşkilâtı banklarnen aramızdaki munasebetlerni tertiplep olamaz, dep cevap berdi, – dep tarif ete Popov. Tsentrobanknı aytsaq, olar da yazma cevar berdi: «Olarnen añlaşmañız bar, lütfen, olarnen al etiñiz».
Banklar daa bir Yekaterinburg sakini Dmitriy Popovğa da kredit tatilini bermey. O, tedbirlerniñ tehnik donatıluvınen oğraşqan şirketniñ saibi ola. Dmitriy çalışqan sımarışlar arasında vilâyetniñ müim vaqiaları bar edi: Zafer Künü, Şeer künü paradları, Dünya futbol çempionatında mühlisler alanı.
Popovnıñ şirketinde 30 kişi çalışa. Er adamlar, çoqu – qorantalarında çalışqan yekâne insanlardır. Dmitriyniñ aytqanına köre, 2020 senesiniñ küzüne sımarışlar bar, ve az degil, amma o vaqıtqa qadar bir şekilde «dayanmaq» ve hadimlerine aylıq bermek kerek. Bunı yapmaq içün Popov bankta kredit alacaq ola, amma banklar onı bermey.
«Bir qısmı birden red ete, bir qısmı – iş nenen bağlı olğanını sorağan soñ, – dep ayta Dmitriy. – Birden red eteler».
Dekabr ayında üçünci balamız oldı. Bu aylarda masraflarnı qısqartıp baqıñızDmitriy Popov
Popovnıñ aytqanına köre, qorantasınıñ biraz parası toplanğan edi. Amma koronavirus vaziyeti belli olmağanı içün ve devlet yardım etmegeni içün bazı masraflarnı qısqartmağa mecbur oldı: meselâ, kommunal hızmetlerni şimdilik ödemey.
«Dekabr ayında üçünci balamız oldı. Bu aylarda masraflarnı qısqartıp baqıñız, – dep ayta iş adamı. – Bir-eki aftadan azıq mallarınıñ fiyatı da arttırılacaq, dep ilân etkenler. Masraflarımnı 5-20%-ğa nasıl qısqartacam? Bilmeyim».
Popov, 90-ıncı yıllarnıñ soñunda Rusiyede «er kes ana-babası, qartana-qartbabası sayesinde yaşadı», dep hatırlay.
«Bu sefer de öyle olacağını tüşünem», – dep kedernen ayta o.
«Nastoyaşçeye Vremâ» neşirinden alınıp derc etildi
