Ukraina Tış işler naziriniñ birinci muavini Emine Ceppar noyabrniñ 27-nde Qazahistannıñ Ukraina elçisi Darhan Kaletayevge Rusiye işğal etken Qırımda insan aqları bozulmağa devam ete, dep tarif etti.
«Emine Ceppar vaqtınca işğal etilgen Qırımda devam etken insan aqları bozuvlarına diqqat celp etti, hususan – qırımtatarlarnı cinaiy taqipke oğratmaq içün Rusiye Federatsiyasınıñ sahte «ekstremist» ve «terrorizm ile küreş» qanunlarınıñ qullanıluvına. O, halqara toplulıqnıñ işğalci devletniñ qanunsız areketlerine cevap bermesi müim ola, dep qayd etti», – dep aytıla Tış işler nazirligi matbuat hızmetiniñ haberinde.
ABD OSCE elçisi James Gilmore qırımlılarnıñ psihiatrik hastahanelerine zorlap yerleştirilgeninden qasevetlengenini bildirdi. O, Viyanada OSCE Daimiy şurasında çıqışta bulunıp, bu şekilde Rusiye siyasiy muhaliflerini ve faallerni yarımadada taqip ete, dep qayd etti.
Bundan evel Gilmore Viyanada Teşkilâtnıñ daimiy şurasında çıqışta bulunıp, Rusiye işğal altındaki yarımadada yaşağan qırımtatarlarğa qarşı ayrı repressiv siyasetini kerçekleştire, dep tarif etti.
Onıñ qayd etkenine köre, Rusiyeniñ siyasiy sebeplerden apiste tutqan Ukraina vatandaşlarınıñ ekseriyeti qırımtatarlar ola.
Qırım aq qorçalayıcı gruppasınıñ malümatına köre, 2020 senesi oktâbrniñ soñuna qadar işğal etilgen Qırımda siyasiy ya da diniy sebeplerden başlatılğan cinaiy taqipler çerçivesinde eñ az 110 insan azatlıqtan marum etildi.
2014 senesi baarde Qırımnıñ Rusiye işğalinden soñ yarımadada Rusiye quvetçileri mustaqil jurnalist, vatandaş faalleri, qırımtatar milliy areketiniñ faalleri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaqlanğan «Hizb ut-Tahrir» ve «Tebliğ Cemaatı» teşkilâtlarınen alâqaları bar olğanından şübheli sayılğan insanlarnı apiske alıp başladı.
Aq qorçalayıcılar ve advokatlar bu cinaiy davalarnı siyasiy, milliy ya da diniy sebeplerden taqip dep adlandıra. Rusiye akimiyeti bu sebeplerni inkâr ete.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
