Rusiye kontrolindeki Ermeni Bazar şeer mahkemesi qırımtatarlarnıñ lideri Mustafa Cemilevni silâ saqlama şartlarını ihmal etkeninde qabaatlay. Bu diger şahısnıñ onı qullanmasına yol açıp, insan ölümine sebep oldı. Laf 2013 senesi Cemilevlerniñ evinde olğan facialı adise aqqında kete. Qırımtatar halqı lideriniñ oğlu Hayser Cemilev ev bağçasında çalışqan insannı muqaytsızlıqtan atıp öldürdi.
Sentâbrniñ 24-nde Ermeni Bazar şeer mahkemesinde silânıñ itinasız saqlanması ve silânı qanunsız saqlamasınen bağlı şaatlıq etken üç şaat sorğuğa çekildi. Bu şaatlar mahkeme oturışuvında neler ayttı – maqalemizde oquñız.
«Avğa barmağan edi»
Başta Aliye Selimova sorğu içün çağırıldı, o, soy olıp, Cemilevler qorantasına sıq-sıq yardım ete, dep ayttı. O, Cemilevlerniñ evinde sıq-sıq olıp, bir vaqıt silâ körmegenini ayttı. Patronlarğa oşağan bir şey de körmedi.
Onıñ bildirgenine köre, evde anahtarı ancaq Cemilevde olğan bir qaç oda bar, dep qoştı. Onıñ tahminlerine köre, silâ ola bilecek odada o bir vaqıt olmadı ve anda yabancı birisi kire bilecegini inkâr etti. «Ketkende er vaqıt qapunı kilitley edi», – dep qayd etti şaat.
Bundan ğayrı, onıñ qayd etkenine köre, Mustafa Cemilevniñ qolunda bir vaqıt silâ körmegen. «Avğa barmağan edi», – dep qayd etti Selimova. Bir kere qavuldan bir silâ ğayrıdan qayd etilecegini eşitti, amma angi silâ olğanını bilmey ve körmedi. Cemilevniñ özüni şaat yuvaş dep adlandırdı.
Pencere qanatını çekip, camını çıqardı
Oturışuvda ekinci şaat olaraq Eldar Ebubekirov söz aldı, o, Mustafa Cemilev babası (Safinar Cemilevanıñ birinci evliliginden oğlu) olğanını ayttı. O, birinci şaatnıñ aytqanlarını tasdıqlap, evde kimse kirip olamağan bir qaç oda bar dedi, anahtaları tek Mustafa Cemilevde bar edi ve o olmağanda qapular qapalı edi.
Mustafa Cemilevniñ iş odası ve yuqarıdaki qatta penceler olmağan oda aqqında aytıldı, şaatnıñ aytqanına köre, seyf anda tura edi. Seyfniñ içinde ne olğanını Ebubekirov körmedi, onıñ yanında onı açmağan ediler. Amma evde silâ saqlanacaq başqa seyf ya da yer yoq, dep işandırdı şaat. Cemilevniñ oğlu silânı tek bir qaç kere körgen edi – babasına ediye etilgende, ğayrıdan qayd etmek içün çıqarılğanda ve Hayser Cemilevniñ evinde faciadan soñ.
Karabin qardaşınıñ eline nasıl keçti Ebubekirov ateş açılğan soñ ögrendi. «Acele yardım» ve militsiyanı çağırıp, Hayserden silânı qaydan alğanını soradı. Şaatnıñ aytqanına köre, Hayser adiseden soñ Cemilevniñ iş odasınıñ qapusı üstünde açılmağan pencere bar, dep ayttı – o, pencere qanatını çekip, camını çıqardı. Pencereniñ eni ve yüksekligi tahminen bir metrge metr, ve babasınıñ qapalı odasına kirip oldı. Anda seyf turğan oda anahtarını tapıp, silâ alıp oldı.
Advokat Nikolay Polozov şaattan soradı: «Silâ almaq içün aselet areket etmek kerek edimi?» Ebubekirov tasdıqlap cevap berdi. Onıñ aytqanına köre, silânı tesadufen almaq imkânsız edi.
Ebubekirovnıñ sorğusı Mustafa Cemilev bundan evel cinaiy taqipke ne içün oğratılğanınen yekünlendi: «De Çeh Cumhuriyetine ordu kirsetilüvine qarşı narazılıq bildirgeni içün, de qırımtatarlarnıñ Qırımğa qaytması içün küreşkeni içün». İmaye, Cemilev daa evel tek siyasiy sebeplerden taqip etilgenini doğru añladımı dep soradı. «Sırf bunıñ içün!» – dep qayd etti şaat.
Bozuv qayd etilmedi
Sorğuğa çekilgen üç şaattan yalıñız biri seyfte ne olğanını körgen kişi Bağçasaraynıñ 6-ncı mikrorayon yerli milisi Dilâver Suleymanov ola. O, qayd etilgen silânı saqlav şartlarını yılda bir kere teşkergen edi, dep bildirdi. Eki ya da üç kere Mustafa Cemilevniñ evini de teşkerdi.
Onıñ aytqanına köre, teşkerüvler vaqtında silânı saqlav şartları bozulğanını körmegen edi. Anahtarnen kilitlengen seyfte silâ parça-parça saqlanğan edi. Silânıñ patronları aynı seyfte diger raflarda qutular içinde saqlanğan edi. Silâ vesiqaları doğru edi. Odanı ve seyfni Mustafa Cemilev şahsen açqan edi.
Qomşulardan Cemilevniñ evinde ya da evi yanında silânen birisi körüngenine dair şikâyetler oldımı sualine Suleymanov yoq dedi. Onıñ aytqanına köre, Cemilevge qarşı diger arizalar da olmadı.
Bu şaat sorğuğa çekilgende silâ parçalarını saqlav meselesine ayrı diqqat etildi. «Mustafa Cemilev davasında» qabaatlav maddelerinden biri da bu – patronlarnı qanunsız alıp saqladı deyler. Şaat, yasaqlanğan patronlarnı silâ tükânlarında satılğan av-sport patronlarından tek belli ekspertizadan soñ mütehassıs ayıra bile, dep añlattı. Cemilevniñ seyfinde olğan patronlar yerli milisniñ şübhesini doğurmağan edi. Patron qutularından belgiler aqlında degil.
Suleymanovnıñ sorğusından soñ devlet qabaatlavınıñ reisi şaatnıñ tahqiqat devamında bergen malümatını seslendirmege rica etti, çünki mahkemede aytqanlarından farqları bar. Qadı Venera İsroilova bu muracaatnı qabul etip, Suleymanovnıñ Cemilevniñ evinde keçirilgen teşkerüv vaqtında silâ saqlav talapları bozulğanına dair aytqanlarını oqudı.
Lâkin şaat bu bozuv Hayser Cemilev olğan adiseden bir aydan soñ qayd etildi ve bu davanen alâqası olmağan av tüfegi ile bağlı, dep añlattı. Karabin o vaqıt delil olaraq tutıp alınğan edi.
