Qırımtatar halqınıñ lideri Mustafa Cemilev Kyivdeki «Kyiv Liberty Summit» forumında işğal etilgen Qırımda «çoq bozulğan insan aqları» aqqında tarif etti.
«Qırım rezolütsiyasınıñ yerine ketirilmesi içün sanktsiyalar tez quvetleştirilmeli. Amma soñki vaqıtları başqa tarafqa areket olğanını köremiz. Rusiyeniñ PACEge qaytması aqqında laf kete, amma Rusiye iç bir qararnı yerine ketirmedi…», – dedi Cemilev.
Haber etilgenine köre, forumnıñ ayrı paneli Qırımdaki vaziyetke bağışlandı, onıñ vaqtında yarımadada insan aqlarına riayet etüv vaziyeti tafsilâtlıca baqıldı.
Daa evel haber etildi ki, BM insan aqları şurasınıñ 42-nci sessiyasındaki umumiy munaqaşalar vaqtında Ukraina Rusiyeni Rusiye işğal etken Qırımda insan aqlarınıñ kütleviy bozuluvını toqtatmasına çağırdı.
Sentâbr ayında BM İnsan aqları monitoring missiyası Rusiyeni Qırımtatar Milliy Meclisiniñ yasağını lâğu etmesine çağırğan edi.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
