Rusiye kontrolindeki Ermeni Bazar şeer mahkemesine Qırımda ğıyabiy şekilde mahküm etilgen qırımtatar halqınıñ milliy lideri Mustafa Cemilevge qarşı açılğan dava boyunca qabaatlav tarafınıñ iç bir şaatı kene kelmedi.
Qırım.Aqiqat mühbiri bildirgenine köre, oturışuvda qadı bugünki mahkemege davet etilgen doquz şaattan celpnameni körmemezlikke urdı. FSB idaresiniñ bildirgenine köre, ekisi çalışmay, ekisi olarnı telefonda sorğuğa çekmege rica etti, bir kişi ise mahkemege muracaat etip, koronavirusnen hastalanğanı içün onı sorğuğa çekmemege rica etken eken.
Nevbetteki oturışuv oktâbrniñ 16-na planlaştırılğan.
Sentâbrniñ 25-nde «Cemilev davasınıñ» matbuat oturışuvı eki qabaatlav şaatı kelmegeni içün başqa künge qaldırılğan edi.
Qırımdaki Rusiye Tahqiqat komitetiniñ idaresi aprelniñ 13-nde Mustafa Cemilevniñ qabaatlavını Rusiye Ceza kodeksiniñ üç maddesine istinaden aydınlattı: «Rusiyege kirişi yasaqlanğan çetel vatandaşınıñ bir gruppa insanlarnen evelden añlaşıp, Rusiye devlet sıñırını keçüv (Rusiye CK 322-nci maddesiniñ 3-ünci qısmı); nariye silâsını diqqatsız saqlav, onıñ başqa insan tarafından qullanılması ve ağır aqibetlerge yol açması (Rusiye CK 224-ünci maddesi); silânı qanunsız alıp saqlav (Rusiye CK 222-nci maddesiniñ 1-inci qısmı)».
Advokat Nikolay Polozovnıñ aytqanına köre, Cemilevge qarşı oğlu Hayserniñ Ukraina davası qullanıla.
2013 senesi Hayser Cemilev babasınıñ tüfegini diqqatsız qullanıp, qorantasınıñ tanışı Fevzi Edemovnı öldürgeninde qabaatlı tanıldı. Qırım işğalinden soñ Rusiye tahqiqat organları davasını yañıdan tahqiq etmege istedi.
2015 senesi iyül ayında Avropa insan aqları mahkemesi Hayser Cemilevniñ davası boyunca qarar çıqarıp, onı SİZOdan azat etmege ve Rusiyeni sağlığına zarar ketire bilecek bir şey yapmamasına çağırdı.
2016 senesi noyabrniñ 24-nde Astrahan mahkemesi Hayser Cemilevge qarşı memuriy nezaret qararını lâğu etti. Bu Rusiye tışına çıqmağa imkân bere. 2016 senesi noyabrniñ 25-nde Hayser Cemilev koloniyadan azatlıqqa çıqıp, Kyivge ketti.
Mustafa Cemilev – qırımtatar milliy areketiniñ lideri, dissident, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi (1991 senesinden 2013 senesine qadar). Repressiyalarğa oğratılğan edi, 15 yıl sovet apishanelerinde yattı. 303 kün devamında Omsk apishanesinde açlıq tuttı. Rusiye akademiki, dissident Andrey Saharov Cemilevge qol tutıp, BM baş kâtibine mektüp yazdı.
Mustafa Cemilev 1991 senesi Qırımğa qaytıp oldı.
III-IX çağırılış Ukraina Yuqarı Radasınıñ halq deputatı ola.
Cemilev – Türkiyedeki Selçuk universitetiniñ uquq fahriy doktorı, «Ukrain cemiyetiniñ demokratizatsiyası içün» Orlık halqara mukâfatınıñ laureatı ola. Nansen medali (BM), V ve IV seviyeli Yaroslav Mudrıy knâziniñ nişanınen taqdirlengen edi.
2014 senesi Rusiyeniñ Qırım işğaline qarşı çıqtı. Rusiye oña qarşı bir qaç cinaiy dava açtı. 2016 senesi Cemilevniñ namzeti Saharov mukâfatına kösterildi.
