Bir yıl evelsi – 2018 senesi mayısnıñ 21-nde – Qırımda «Qırım birdemliginiñ» koordinatorı, aq qorçalayıcı Server Mustafayev ve faal Edem Smailov tutıp alınğan ediler. O künü Rusiye quvetçileri erkeklerniñ evlerini tintken edi. Olarnı Rusiye Ceza kodeksiniñ 205.5 maddesiniñ 2-nci qısmı («terror teşkilâtınıñ faaliyetinde iştirak etüv») ve 30 maddesiniñ 1-inci qısmı ve 278 maddesi («akimiyetni zornen zapt etüv azırlığı») istinaden qabaatlaylar.
Mustafayevler eviniñ ayatında tumba tura. Üstünde – Server Mustafayevniñ eki fotoresimi, tutquçına ise «I love you» yazısı ile yürek şeklinde qırmızı ava kürresi asılğan. Bu sevgi duyğusı Serverniñ tuvğanları – babası Rustem ve anası Venera, ömür arqadaşı Mayye ve balaları – onıñ aqqında aytqan er sözünde bardır. Bir buçuq yaşını toldurğan küçük Naciye bile «baba» dep aytqanda onı ayrı bir samimiyetnen telâffuz ete.
Kreml kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi Server Mustafayevni 2018 senesi mayısnıñ 22-nde apiske aldı. Oña qarşı qabaat Bağçasaraydaki «Hizb ut-Tahrir davasına» qoşuldı. Soñki yılnıñ büyük qısmını Server Aqmescit SİZOsında keçirdi, faqat bir ay psihiatrik hastahanede qaldı. Bu davanen başından berli oğraşqan advokat Sergey Legostovnıñ qayd etkenine köre, Mustafayev psihiatrik hastahanege qapatılmasını «cezalandırıcı psihiatriya» dep adlandırdı.
«Server psihiatrik hastahanege qapatılmasını aqlarınıñ bozulması, bu hastahanede bulunmasını insan itibarınıñ bozulması dep adlandıra. Daa evel cezalandırıcı psihiatriya Sovet Sotsialistik Cumhuriyetler Birliginde qullanıldı, dep ayta, bunıñnen qıyaslay. Menden bunı yetkizmemni istedi», – dedi o vaqıt Legostov.
Mustafayev psihiatrik hastahanege tibbiy teşkerüvge 2018 senesi dekabrniñ 13-nde avuştırılğan edi, yañı yılnı da anda qarşıladı ve hastahanede kündeligini yazıp başladı. Bu aqta advokatı Lilâ Gemeci tarif ete: «Server hastahanede olğan er şeyni er kün yazıp qayd etken edi: rejim, kün tertibi, tutuv şaraitleri, berilgen aşlarnı. Qorqutqan şeylerni tarif etken edi, meselâ, aftada bir kere tibbiy müessisege qadın kelip, er kes içün bir maqas teklif etken edi. İnsannıñ mmmunitet qıtlığı virusı ve diger telükeli hastalığı olğan insanlar olarnı alıp, tırnaqlarını kesken edi», – dep tarif ete Gemeci.
Bunıñ kibi kündelikler yahşı bir örnek olur, olğan esnaslarnıñ içi kösterilecekLilâ Gemeci
Onıñ aytqanına köre, Mustafayev SİZOğa qaytarılğan soñ kündeligini yazmağa devam etti ve yaşağan er şeyni tafsilâtlıca tarif etti. «Bizler öz tarafımızdan bu kündelik derc etilmesini ister edik. Adiy insan körmegen bütün şeyler anda yazıla. Müvekkillerimizniñ vaziyetini – aqlarınıñ bozuluvı ya da insan itibarınıñ aşalavını – aytqanda ne içün böyle tüşüngenimizni er kes añlamay. Bunıñ kibi kündelikler yahşı bir örnek olur, olğan esnaslarnıñ içi kösterilecek. Oqup insan uzun bir müddet devamında esas şeylerni alıp olamağanını añlaysıñ. SİZOda olıp, o, pişken yımırta bile aşap olamay», – dedi Gemeci.
Öz ekspertler ve öz şaatlar
Server Mustafayev ve Edem Smailov 2016 senesi dekabrniñ 6-nda Bağçasaray camisinde cuma toplaşuvlarından birinde bulunğan ediler. O künü camide 70 insan bar edi. Toplaşuvda ses qayd etildi, o, Bağçasaraydaki ekinci «Hizb ut-Tahrir davası» sekiz mabüsi – Timur İbragimov, Memet Belâlov, Server Zekeryayev, Seyran Saliyev, Marlen (Suleyman) Asanov, Ernest Ametov, Edem Smailov ve Server Mustafayevniñ – qabaatını isbatlağan esas delil oldı. Davanıñ üç gizli şaatı da bar.
Akmulla Başqır devlet pedagogika universitetiniñ (Rusiye) üç hadimi – Yelena Hazimulina, Timur Urazmetov ve Yuliya Fomina – umumiy lingvistik-dinşınas ekspertizasını keçirdi. Bu hadimler Rusiyeniñ Rostov-na-Donu mahkemelerinde muntazam sürette ekspert ola, olarnıñ qararları Qırımdaki aman-aman bütün «Hizb ut-Tahrir davalarında» bar.
Advokat Lilâ Gemeciniñ fikirince, «ekspertiza iç bir tenqitke dayanamay». Onıñ aytqanına köre, ekspertlerniñ qararında toplaşuv gizli edi, dep yazıla, amma cuma künü cami er kes içün açıq edi. «Serverniñ davası tek onıñ bir tefsirine esaslana. Toplaşuv devamında o, tek bir ibare ayttı. Bu ekspertiza nasıl yapılğanını añlamaq içün ekspert hulâsasınıñ 25-inci saifesine baqmaq kerek. Anda bulunğanlarnıñ bir cümlesi bar, şöyle ayta: «Birisi bir şey qoşacaq olsa». Ekspertizada «qoşacaq» yerine «uracaq» sözü bar, ve küç qullanuv çağıruvları qayd etile. Ekspertlerniñ hulâsasında qırımtatarlarda iç qullanılmağan sözler de bar», – dep ayta Lilâ Gemeci.
Advokatnıñ bildirgenine köre, tahqiqat tedbirlerinden birinde Seydamet Mustafayevniñ davasında da olğan şaat iştirak ete: «Buña esaslanıp, imaye tarafı olaraq (Rusiye – QA) mahsus hızmetler hadimleriniñ tek öz ekspertleri degil de, öz şaatları da bar, dep hulâsa çıqara bilemiz».
«Balalarğa babasını qaytarırlar, dep ümüt etemiz»
Serverniñ anası Venera Mustafayeva oğlu tutulğanından on bir ay keçken soñ tahqiqat izolâtorında ilk ve yekâne körüşüvleri oldı, dep ayta. Venera Mustafayeva eki torunını alıp ketti, olar sekiz buçuq saat nevbetini bekler turğanlar: «Saba saat yedi buçuqta keldik ve aqşam saat dörtte bizni kirsetkenler. Qapu açıla, anda Server otura. Boldurğanımıznı birden unuttıq. Er vaqıt kibi, külümsirgen, açıq yüzlü, er şeynen meraqlanğan biri. Şimdilik sağlığı yerinde. Bu bir buçuq saat uçıp ketti».
Bizler balalarğa babalarını, ana-babağa ise oğullarını qaytarırlar, dep ümüt etemizVenera Mustafayeva
Bir yıl evelsi apiske alınğan oğulnıñ anası Mustafayeva Server olmağanını er kün is etkenini ayta: «Bizge er vaqıt yardım ete, qasevetlensek, tınçlandıra, er angi bir vaziyette ne yapılacağını bile edi. Ve bizler, elbette, balalarğa babalarını, ana-babağa ise oğullarını qaytarırlar, dep ümüt etemiz. Bizge tek Server kerek».
Server Mustafayev apiste olğanda küçük qızı Naciye yürip başladı. Serverniñ qartbabası keçindi. Server Mustafayev küçük qızınıñ ilk adımlarını körip olamadı, qartbabasınıñ cenazesine de baralmadı.
«Hizb ut-Tahrir işi» boyunca apiske alınğan ve mahküm etilgenlerniñ imayecileri olarnıñ taqip etilmesi diniy sebeplernen bağlı olğanını tüşüne. Advokatlar qayd etkenine köre, Rusiye uquq qoruyıcı organları tarafından bu dava boyunca taqip etilgenler – ekseriyeti qırımtatarlar ve ukrain, rus, tacik, azeri ve islâm dinini kütken diger millet vekilleri. Halqara uquq işğal etilgen topraqlarda işğalci devlet qanunlarını kirsetmege yasaqlay.
«Hizb ut-Tahrir» halqara islâm siyasiy teşkilâtı, bütün musulman devletleriniñ islâm halifeligine birleştirilmesini öz maqsadı olğanını ayta, amma olar, bu maqsatqa irişmek içün terroristik usullarnı red ete ve Rusiyede adaletsiz taqip etilgenini ayta. Rusiye Yuqarı mahkemesi 2003 senesi «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtını 15 «terrorist» birleşme cedveline kirsetip, onı yasaq etti.
