Bazarertesi künü, aprelniñ 26-nda, BM tamır halqlar meseleleri daimiy forumınıñ 20-nci sessiyası çerçivesinde Ukraina eyyeti yarımada işğali şaraitlerinde qırımtatarlarnıñ vaziyetini muzakere etmek içün online körüşüv teşkil ete.
Qırımtatar resurs merkezi haber etkenine köre, tedbirde «Rusiyeniñ Qırımda tamır halqlarnıñ vekillerine qarşı alıp barğan ayırım siyaseti» muzakere etilecek.
Muzakere etilecek mevzular aydınlatıldı: turğun inkişaf saasında 16-ncı maqsadqa irişüvniñ telükesi olğan Qırımdaki insan aqları vaziyeti; Qırımtatar Milliy Meclisi yasağı tamır qırımtatar halqınıñ saqlap qalması, itibarınıñ saqlanması ve inkişafı içün telüke olaraq; Qırım ve tamır halqları içün ekologik ve gumanitar meseleler; 2030 senesine qadar maqsadlarğa irişüv ceetinden Rusiye işğalci memuriyetiniñ Qırımda yapqanlarına uquqiy qıymet kesüv.
Online körüşüvde iştirak etmesi planlaştırılğan insanlar: Ukrainanıñ BM daimiy vekili Serğiy Kıslıtsâ, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov, Qırımtatar resurs merkeziniñ reisi Eskender Bariyev, Qırım reintegratsiya birliginiñ eksperti Aleksey Plotnikov, Q-Hub Qırım tasil platformasınıñ koordinatorı Suleyman Mamutov.
Canlı yayın Qırımtatar resurs merkeziniñ Facebook saifesinde olacaqtır.
2016 senesi aprelniñ 26-nda Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi işğal altındaki yarımadada Qırımtatar Milliy Meclisiniñ faaliyetini yasaqladı. Meclisniñ imayesi Rusiye Yuqarı mahkemesine istinaf şikâyetini yolladı. Lâkin 2016 senesi sentâbrniñ 29-nda Rusiye Yuqarı mahkemesi bu istinafnı red etip, Meclis faaliyetiniñ yasağını tasdıqladı.
2017 senesi aprelniñ 19-nda BM Halqara mahkemesi Ukrainanıñ Rusiyege qarşı davasında ara qarar çıqardı. Gaagadaki mahkeme Kyivniñ Terrorizmni maliye etüv yasağı şartnamesi çerçivesinde Rusiyege qarşı muvaqqat tedbirler talaplarına qol tutmadı. Amma Moskvadan qırımtatarlarnıñ ve etnik ukrainlerniñ aq bozuluvını toqtatması, Meclisni ğayrıdan tiklemesi ve işğal etilgen Qırımda ukrain tilinde tasil temin etmesini talap etildi.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
