Aprelniñ 23-nde derc etilgen blogunda Microsoft şirketiniñ qurucısı, Amerika milliarderi Bill Gates pandemiyanı toqtatmaq ve iqtisadiy faallikke qaytmaq içün beş esas saanıñ innovatsiyalarınen bağlı ğayelerini aydınlattı. O, bütün memleketler bir tarafta olğan cian cenkinen qıyasladı, dep yaza «Amerikanıñ Sesi».
Birinciden, COVID-19 koronavirusınıñ alâmetleri tedaviylenmeli, yüzde doqsan beşi semereli ola, dep yaza Bill Gates. Aşı olmasa da, böyle tedaviylev insanlarğa adiy yaşayışqa qaytmağa imkân berecek.
Gatesniñ yazğanına köre, sınalğan ilâclardan ğayrı, COVID-19-dan tüzelgenlerniñ plazması ve virusqa qarşı eñ yahşı çalışqan sintetik antikorlarnıñ yapıluvı tedaviylev ola bile.
Oña eñ çoq ümüt bergen ilâclar arasında virus ile küreş ve uzviyetniñ immunitet cevabını deñiştirgen preparatları bar. Böyle soylarından biri olaraq gidroksihlorohinni saya.
Ekinciden, Gatesniñ yazğanına köre, insanlıqqa alışqan yaşayışqa qaytmağa yardım etecek şey aşı ola, amma yañı hastalıqtan qoruycaq ve semereli olacaq aşını yapmaq içün orta olaraq beş yıl kete.
Yañı koronavirusqa qarşı aşı yapılmasına ayırılğan diqqat ve resurslarğa baqılsa, Gates, netice doquz aydan başlap eki yılğa qadar ola bile, dep tüşüne.
Üçünciden, çoq test yapılmalı, hususan insanlar özüne yapa bilecek PCR testleri, dep yaza ola. Bill & Melinda Gates Foundation bu testlerniñ tibbiyet hadimleri yapqan testleri qadar semereli olğanını isbatlağan tedqiqatqa qol tuttı. Virus qayd etilse, diger qoranta azalarınen yaşağan insan içün karantin şaraitlerini ükümetler temin etip olacaqlarmı, bu müim mesele olıp qala.
Nevbetteki adım – alâqada olğanlarnı taqip etüv. Cenübiy Koreya ve Qıtay kibi bazı memleketler hastalardan soñki 14 kün devamında qayda olğanlarını, cep telefonlarında ve bank kartlarında bulunuv yerlerine dair malümat bermelerini talap ete, dep yaza Gates. Bunı Avropada ve ABDde tasavur etmek küçtir.
Onıñ qayd etkenine köre, qullanımlar bar, olar virusı qayd etilgen insanğa qayda olğanını, kimnen alâqada olğanını hatırlamağa ve bu malümatnı paylaşmağa yardım eter. Meselâ, yaqında olğan insanlarnıñ cep telefonlarını qayd etken Bluetooth qullanımları bar. COVID-19 testi müsbet çıqsa, bu insanlarğa haber etile ve teşkerilmeleri tevsiye etile bile.
Lâkin, Gatesniñ qayd etkenine köre, hasta insan bir yüzde viruslarnı qaldırğan olsa, bu qullanım yardım etip olamaz.
Bir model olaraq Almaniya tecribesini teklif ete, koronavirus hastalarınıñ intervyüları malümat bazalarınen birleştirile.
Ve soñkisi – iqtisadiyatnıñ ardı-sıra açıluvı, ticaret ve cemaat faaliyetiniñ ğayrıdan tiklenmesi. Bu karantin ve adiy yaşayış arasında orta bir şey olacaq: insanlar sıq olmasa da, çıqa bilecek, amma toplaşmaycaq; restoran ziyaretçileri tek er ekinci masada oturacaq, uçaqlarda ortadaki yer boş qalacaq. Çoqusı ilerilegen memleket bunı kelecek aylarda yapacaq, dep tüşüne Gates.
İqtisadiyatnı açuv qaideleri ardı-sıra deñiştirilmeli ve test neticelerine köre uyğunlaştırılmalı, dep yaza o. İlk evelâ açılacaq iqtisadiyat sektorlarınen bağlı qararlar yerli seviyede alınacaq, dep qoşa. Amma mında beklenmegen şeyler ola bile.
«Birleşken Devletlerde bunıñ qıyınlıqları ola bile, bir ştat iqtisadiyatnı erte açsa ve yuqunç artqanını körse. Diger ştatlar insanlarnıñ ştat sıñırlarını keçmekten tutmalımı?», – dep soray o.
Bill Gates pandemiyağa azırlanmaq kerek olğanını uzun zamandır ayta. Bill & Melinda Gates Foundation aşı azırlanmasına para bere ve dünya boyunca sağlıq sistemalarına qol tuta.
Daa evel 2019-nCoV olaraq belli SARS-CoV-2 koronavirusı Qıtayda keçken yılnıñ soñunda qayd etildi.
O, COVID-19 hastalığınıñ sebebi oldı. Hastalıq yengil keçe bile, bazı insanlarda suvuqlanuv ve gripp alâmetleri, yüksek sıcaq ve öksürüv körüne bile. Bu ölüm sebebi ola bilgen pnevmoniyağa keçmesi mümkün. Hastalarnıñ ekseriyeti tüzele; çoqusı allarda immunitet sisteması zayıf olğan insanlar, hususan qartlar vefat ete.
2020 senesi martnıñ 11-nde Dünya sağlıq teşkilâtı yañı koronavirus sebebinden başlağan hastalıq qırğınlığını pandemiya olaraq tanıdı.
«Amerikanıñ Sesinden» alındı
