“Beraber oqudılar, endi beraber oturalar”. Mamaqta FSB tutıp alğan qırımtatar faalleri aqqında

Rusiyede yasaqlanğan “Hizb ut-Tahrir” teşkilâtınen bağda qabaatlanğanlarğa qarşı açılğan cinaiy davalarnı, advokatlar ve jurnalistler bir qaç gruppağa böle: “Yalta gruppası”, “birinci Bağçasaray gruppası”, “ekinci Bağçasaray gruppası”, “Aqyar gruppası”, “Qurman gruppası”, “Aqmescit gruppası”. Eki ay evel, mart 27-sinde, Aqmescit rayonında rusiye quvetçileri kene evlerni tintti ve adamlarnı tutıp aldı, böylece terrorcılıq faaliyetinde qabaatlanğan yañı gruppa peyda oldı - “ekinci Aqmescit”. O vaqıt Remzi Bekirov, Ruslan Süleymanov, Osman Arifmemetov, Vladlen Abdulkadırov, Erfan Osmanov, Mecit Abdurahmanov tutulıp alınğan edi

Aqmescitten Mamaq (Stroganovka) köyünece 15 daqqalıq yol. 2016 senesi mında “Hizb ut-Tahrir” teşkilâtına aitliginde şeklep ve terrorcılıq faaliyetinde qabaatlap üç adamnı tevqif ettiler: eki ağa-qardaş, şarqiy birge-bir küreşüvler idmancıları Teymur ve Üzeir Abdullayevlerni ve iş adamı Ayder Saledinovnı. Eki ay evel rusiye quvetçileri Aqmescit rayonında qırımtatarlar sıq yaşağan qasabalarda tintüv yaptı: Mamaq köyünde, Bavurçı (Kamenka) qasabasında, Yañı Abdal (Beloye) köyünde ve Aykavan qasabasında. Neticede 23 qırımtatar tutulıp alındı. Daa birisi, Edem Yayaçikov, alâ daa qıdırılmaqta.

Tutulıp alınğanlarnıñ aman-aman episi - faaller, volontörlar, cemiyet imayecileri ya da cemiyet jurnalistleri, “Qırım birdemligi”niñ azaları. Advokatlarğa köre, tahqiqat malümatında, tutulıp alınğanlarnı 2016 senesinden başlap izley ediler, dep belgilengen, cinaiy davanı Rusiye FSB-siniñ tahqiqatçısı, podpolkovnik Sergey Mahnev açtı.

Halide Bekirova, “Grani.ru” Rusiye muhalefet matbuatınıñ mühbiri Remzi Bekirovnıñ apayı, şimdi tevqif etilgenlerniñ qadınları ve balaları içün aydavcı olıp çalışa. Remzi onı bir yıl evel aydavcılıqqa yollağanını aytıp bere.

“O maña öyle de ayttı: meni alıp ketseler, özüni, balalarımıznı baqmağa çareñ olmaq kerek, maşna aydamağa bilmek kereksiñ”, - dep hatırlay Halide Bekirova.

Remzi, Vernadskiy adına Tavriya milliy universitetinde tarih bölügini bitirdi, anda apayınen de tanış oldı. Halide aytqanına köre, aqayı onı beş yıl devamında er kün tevqifke azırlay edi.

“Remzi özü pek merametli adam, biri belâğa oğrasa, o öz işlerini taşlap, yardımğa çapa edi. 2014 yılı bir adam degil, eki degil, bütün halq belâğa oğradı. Onıñ içün menim aqayım bütün işlerini taşlap, telefonını alıp, er sefer etrafta olğan adaletsizlekni videoğa çeke edi. Biz küreşte iç bir vaqıt küçni qullanmağanımıznı köz ögüne alsaq, ayayımnıñ yekâne silâsı - aqiqat sözü edi”, - dey o.

Aynı künü apis etlgen Ruslan Süleymanov qomşu evde yaşay edi. O da Tavriya universitetini bitirdi, o, fizika mütehassısıdır. Halide ayta ki, Remzi, Ruslan ve Osman Arifmemetov bir vaqıtta universitette oqudılar, amma türlü bölüklerde.

“Meraqlı olıp çıqtı: başta olar beraber oqudı ve yataqhanede bir odada yaşadı, soñ qomşu azbarlarda yerleşti, soñ ise beraber “Qırım birdemligi”nde cemiyet faaliyetinen oğraşıp başladı, şimdi ise beraber oturalar”, - dey o.

Apisten evel Bekirov, Süleymanov ve Arifmemetov soqaqta bala meydançığını quracaq edi: yer ayırdılar, onı abadanlaştırdılar, bir qaç salıncaq qoydılar, amma bitirip yetiştirmediler - olarnıñ evlerini tinttiler, özlerini ise terrorcılıqta qabaatlap, Rusiye Rostov vilâyetiniñ türlü SİZOlarına yolladılar.

“Aqaylarımıznı terrorcılıq bölüminiñ yaratılmasında qabaatlaylarm amma biz de, mahkeme içün müsbet harakteristika yazğan bütün qomşular da bileler: bu adamlar bir şey teşkil etse de, oMamaq köyünde bala bayramları ve bitirilmege turğan bala meydançığı edi”, - dey Halide Bekirova.

Soqaqnıñ üçünci evi - Osman Arifmemetovnıñ. Onıñ qadını Aliye tintüv vaqtında binada olmadı, o ana-babalarında edi. Aqayı Rusiyede Rostov-na-Donuda edi, anda em tutulıp alındı.

“Sizde anda Mamaqta ne ola?”, -dep meni saba körümcem uyattı. Men taaciplendimm “bilmeyim” dedim. Soñ ise Facebookqa kirip, er şeyni kördim. Evge qaytqan soñ, qapı sadece açılğan degil de, çerçivesinen beraber çıqarılğanını kördim”, - dep hatırlay Aliye.

Osman Arifmemetov, esap ve informatika ocası, soñki vaqıtları balalarğa evde ders bere edi. Aliye, Osman balalarnen beraber öz kompyuter oyunı içün programma yazğanlarınıñ voideosını köstere.

“Onı balalar pek seve. Aqayımnı tutıp alğanlardan soñ, balalarnıñ babaları maña telefon etip: “Kim? Osman terrorcı? Amma da saçmalav!” Öyle olar dey edi”, - ikâye ete Aliye Nejmedonova.

Başqa soqaqta “Qırım birdemligi”niñ faali ve volontörı Vladlen Abdulkadırovnıñ qorantası yaşay. Onıñ apayı Gülzar üç yaş qız balanen öz başına qaldı. Tevqif vaqtında eñ küçügi 17 künlük edi.

“Eñ qorqunçlısı - babalarını apis etkende, balalar onı qayda alıp keteceklerini añlay edi. Olarnıñ dostları, arqadaşları, beraber oynağan balalarnıñ babalarını da alıp ketken ediler, amma biraz ertece. Baba aqqında laflar er vaqıt közyaşnen bite”, - dey Gülzar Abdulkadırova.

Qızlarınen beraber Vladlenni er kün beklegenlerini ayta: “Er yalannıñ soñu bar. Aqaylarımızğa qabaat kibi aytılğan şeyler - yalan”.

Erfan Osmanovnıñ qadını Akime, aqayınen tanış olğanını külümsirep hatırlay. Olar toyda rastkelişti, dep ayta: “Aqayım toyda çala edi, men anda musafir edim. Toyda tanıştıq, soñ özümiz de evlendik”.

Şimdi Erfannıñ muzıka aletletlerinen eki qutu dolapnıñ yuqarı rafında tura. Akime dey, tintüvniñ ilk daqqaları eñ ağır edi.

“Bizde tintüv erte başlandı, saat beşlerde saba, tışarıda daa qaranıq edi. Aqlımda yahşı qaldı - aqayım pencere yanında turıp, tışarığa ğamlı-kederli baqa edi, çünki tıştan kimse yoq edi. Kimsege haber bermege imkân yoq edi, çünki telefonlarımıznı birden tutıp ala ediler, em de yardımğa daima birinci kelgenlerni bizni kibi tintkenlerini bilmey edik”, - dep aytıp bere Akime Osmanova.

Çoq yıl devamında olğanı kibi, bu sene Mamaqta birinci kere bala bayramları yapılmaz: “Kim olarnı yapacaq? Şeñlikniñ esas sebepçileri türmede otura. Cuma namazına bile oğlanlarnı, olarnıñ oğullarını, men alıp baram. Etrafta tek apay ve balalar qaldı desem olur”, - dey Halide Bekirova.

​