Yanvar 23-ünde Rusiye FSB-siniñ Qırım hadimleri, «Asker» cemaat birleşmesi komandanınıñ muavini Evelina Arifovanıñ ana-babasınıñ evini tintti. Qırımtatar faalcileri bildirgenine köre, bir yarım saatlıq tintüvden soñ, quvetçiler planşetni aldı ve Arifovanıñ babalarına 2019 senesi yanvar 25-ine mahkeme celpnamesini berdi.
Aynı şu künü ekinci tintüv Qurman rayonınıñ Ay Danil köyünde Elmira Abultarovanıñ evinde keçti, onıñ oğlunı “qanunsız silâlı birleşme”nen bağda şekleyler.
Niayet, FSB hadimleri, «Asker» cemaat birleşmesiniñ başı Lenur İslâmovnıñ sanki “şahsiy qaravulı” olğan 1994 senesi doğma qırımlını yaqalağanını iddia ete. İslâmovnıñ özü bu haberni inkar ete.
Evi tintilgen qırımlı Enver Arifov, o vaqianı “Qırım birdemligi” birleşmesine böyle tasvirledi:
“Saba erte, daa qaranlıq edi, yuqlay edik. Maşna güdürdisiniñ sesi keldi, duyam - azbarımızğa birev soqula. Mansardamızğa köterilip, qapımıznı qaqtılar. Amma olarnıñ kim olğanını bilmegenimiz içün, qapını açmadıq. Soñra olar özlerini tanıtıp başladı. Biz qapını açtıq - kirdiler. Silâlı arbiyler ve bir qaç silâsız adam bar edi. Olarnıñ arasında eki qadın, olar aytqanı köre - şaatlar. Tahqiqatçı vesiqalarını kösterdi, şaatlarnı biz bilmeyik. Biz öz şaatlarımıznı davet etmege teklif ettik. Bizge dediler - mına şaatlar. Planşetni aldılar. Bütün evni, arannı tintip çıqtılar, er yerde yürdiler, bütün azbarnı baqıp çıqtılar”.
«Asker» cemaat birleşmesiniñ vekili Evelina Arifova, Qırımdan çoqtan çıqıp ketkenini ve ana-babası içbir şeyde qabaatlı olmağanını iddia etti:
“Men bunı matbuattan bildim, saba. Elbette ki, men ana-babam içün qasevet etem, amma faaliyetime olarnıñ iç bir alâqası yoq. O olarnıñ tuvğan evi, olar anda yaşaycaq. Men Ukraina vatandaşı ve öz memleketimni qoruyım, menim öz noqta-i nazarım bar. Ana-babama celpnameni berdiler, sanki men cinaiyetçilikte qabaatlanam, sanki men qanunsız silâlı birleşmeniñ azası olam. Men kerçekten cemaat birleşmesinde iştirak etem, amma silâğa iç bir munasebetim yoq. Bular episi - qorquzuv içün FSB-niñ uydurğan şeyleri. Qırımtatarlarnı qorqutmağa, sıqıştırıp çıqarmağa isteyler. Mence, aysa qırımtatarlarnıñ episini birde qabaatlamaq kerek - biz doğğanımızdan qabaatlımız, çünki tirenemiz”.
Daa bir titüvge oğrağan Ay Danil köyüniñ sakini Elmira Abdultarova, onıñ oğlu da aynı şeyde qabaatlanğanını aytıp berdi:
“Saba saat altı yarımda tintüv keçti. Bizge qararnı kösterdiler, amma ne kopiyasını qaldırdılar, ne de süretini çekmege ruhset berdiler. Sebebi, oğlumız Rusiyede yasaqlanğan nasıldır teşkilâtta iştirak ete dep ayttılar. Oğlumıznıñ nasıldır teşkilâtqa alâqası olğanı silâ ve narkotiklernen tasdıqlana dediler. Özlerini terbiyeli alıp bardılar. Memim ve büyük oğlumnıñ cep telefonlarımıznı ve iş noutbukını tutıp aldılar”.
Aynı vaqıtta Yaltada, “VKontakte” içtimaiy ağında yapılğan bir qaç repost içün milletlerara zıddiyet çıqaruvında qabaatlanğan Elina Mamedovanıñ cinayet işini toqtattılar. Aynı öyle, Zello internet radiosında aytılğan ekstremist laflarda qabaatlanğan İsmail Ramazanovnıñ da cinayet işi qapatıldı. Lilâ Gemeci, bu areketler tintüvge zıt kelmegenini iddia ete.
İçtimaiy ağlarda yazı ve repostlar içün adamnı qabaatlamağa daa çoq başqa usullar barLilâ Gemeci
- Tintüv ve yaqalamalar devam etmekte - bu - bir qaç yıl evel Qırımda ve bundan daa evel Rusiyede köçürilgen - basqınç maşnasınıñ areketi. Qırımtatarlarğa qarşı belgilengen areket tarzı bar: küçük halqtan büyük “terrorcı” ve “ekstremist”lerni yapmaq, silânen öz Ana-Vatanında bir şey deñiştirmege ve aqlarını qorçalamağa istegen adamlarnı kibi köstermek. Bu - soñ zamanda üküm sürgen areket tarzı. Elina Mamedova ve İsmail Ramazanovnıñ cinayet davaları toqtatılğanı - bu maddeniñ qısmen yımşatıluvınıñ neticesi. O madde - adamlarnı taqip etmek içün uydurılğan, amma, buña baqmadan, içtimaiy ağlarda yazı ve repostlar içün adamnı qabaatlamağa daa çoq başqa usullar bar.
Qırım uquq qoruyıcı gruppasınıñ koordinatorı Olga Skrıpnikniñ dekabr malümatına köre, 2018 senesinde Qırımda 37 adam siyasiy sebepli davalarnıñ neticesinde azatlıqtan marum qaldı, olardan 13-ü - faalciler, 24-ü ise - Keriç boğazında FSB zapt etken ukrain arbiyleri. 44 cinayet dava açıldı, memuriy davalar biyunca 6 adam tevfiq etildi.
Qırım uquq qoruyıcı gruppasınıñ azası Aleksandr Sedov, yalıñız cinayet davalarına diqqat etmek - azdır dep qayd ete.
(Metinni Vladislav Lentsev azırladı)
