Yaltalı qırımtatarı Asan Çapuh Aqmescit SİZOsında açlıq narazılığını ilân etti. Sentâbrniñ 15-nden başlap 65 yaşında mabüs aş aşamayıp, oña tibbiy yardım kösterilmesini talap ete. İzolâtorda alı pek fenalaşqan: qolu ve ayağı çalışmay, tili tutula, başı ağıra. Çapuh ve dört dostu 2017 senesi noyabr ayında tutulıp, para talap etüvde ve silâ saqlağanında qabaatlana. Tutulıp alınmazdan evel olar siyasiy sebeplerden taqip etilgen semetdeşlerine faal sürette yardım ete edi.
Sentâbrniñ 11-nde Asan Çapuh açlıqqa başlaycağını ilân etti. Bunı o, Rusiye nezaretindeki Aqmescit mahkemesinde apiste qalma müddetiniñ uzatılması baqılğanda bildirdi.
SİZOda bulunğanım on ay devamında alım fenalaşaAsan Çapuh
«SİZOda bulunğanım on ay devamında alım fenalaşa. Qan basımım arta, apishanede areketsiz qaldım. Aytqanlarım añlaşılmay. Meni çıqarıp yibermege niyetiñiz olmasa, iç olmağanda şeer hastahanesine avuştırıñız, anda baqıp tedaviylesinler», – dedi Çapuh.
O, qadığa «sağlığı ile bağlı bütün adise-vaqialar onıñ vicdanında olacağını» ayttı. Amma faydası olmadı – nezaret altında qalma müddeti noyabrniñ 15-ne qadar uzatıldı.
Sentâbrniñ 19-nda SİZOda Çapuhnı advokat Ayder Azamatov ziyaret etti. O, mabüs vade etkeni kibi sentâbrniñ 15-nde açlıqqa başlağanını bildi. Esas talabı – oña kerekli tibbiy yardım kösterilmesidir.
Para, üç pıştav
Asan Çapuh ve üç ortağı – Bekir Degermenci, Kazim Ametov ve Ruslan Trubaç – bıltır noyabr ayında tutulğan edi.
Noyabrniñ 23-nde Rusiye uquq qoruyıcıları Ametov ve Degermencini Aqmescitteki «Medoborı» qavesinde tuttı. Onıñ civarında Asan Çapuh da tutuldı. Olarnen beraber qırımtatar milliy areket veteranı, 83 yaşında Veciye Kaşka bar edi. O, yaramadı. İlk yardım çağırıldı, amma hastahanege ketkende qadın can berdi.
Faal Ruslan Trubaç başqa yerde tutuldı – Rusiye uquq qoruyıcıları onı ömür arqadaşınen beraber ketken avtobustan çıqardı.
Rusiye FSB matbuat hızmeti, tutulğanlarğa qarşı Rusiye Ceza kodeksiniñ 163-ünci maddesiniñ 2-nci qısmı – bir taqım insanlar tarafından para talap etüv – boyunca cinaiy iş açıldı, dep bildirdi. Taqiqat malümatına köre, dava iştirakçileri Türkiye vatandaşından büyük miqdarda para bermesini talap etti.
Lâkin tutulğanlar qabaat uydurılğanını israr ete. Olarnıñ aytqanına köre, Türkiye vatandaşı Yusuf Aytan Veciye Kaşkanıñ qorantasını aldatıp, 7 biñ dollar aqça aldı. Faaller ise türkni paranı keri bermege çağırğan edi. O, sermiyanıñ bir qısmını Veciye Kaşkağa berecek vaqıtta faaller «Medoborı» qavesinde tutuldı.
Tutulğanda elâk olğan Veciye Kaşka qırımtatar milliy areketiniñ belli iştirakçilerinden biri edi. O, 83 yaşında olıp vefat etti. Halqınıñ aqları oğrunda küreşke o, keçken asırnıñ 50-nci yıllarında qoşulğan edi.
Tutulğan soñ Asan Çapuhnıñ evinde tintüv yapıldı. FSB, silâ tapılğanını ilân etti. Rusiye hızmetiniñ matbuat hızmeti aydınlatqan operativ videoda mikroavtobus oturğıçlarında üç avtomat körüne.
Mayıs ayında taqiqatçı Asan Çapuhqa daa bir qabaat aqqında bildirdi. Laf Rusiye Ceza kodeksiniñ 222-nci maddesi – silânıñ qanunsız saqlanması – aqqında kete. Advokat Ayder Azamatov, avtomatlarnıñ mabüske ait olğanını isbatlağan deliller davada olmağanını qayd etti.
Çapuh bugün ve 9 ay evelsi – eki farqlı adam
Taqiqat izolâtorında Çapuhtan ğayrı, davanıñ diger mabüsleriniñ alı da fenalaştı. Dekabrniñ 14-nde Aqmescitniñ 7-nci şeer hastahanesine astma ve yürek hastası 57 yaşında Bekir Degermenci alındı. Altı kün reanimatsiyada edi, üç kün devamında özüne kelmey edi. Yanvarniñ 2-nde mabüs SİZOğa qayttı, mart ayından berli izolâtornıñ tibbiy bölüginde buluna. Bu künleri Bekir Degermenci astma hastalığı ağırlaşmasını şikâyet etti.
Çapuh tutulğan soñ aman-aman birden sağlığı fenalaşqan edi. Onıñ bu açlığı endi ekinci ola. Birinci sefer dekabrniñ 6-nda Kreml nezaretindeki Qırım Yuqarı mahkemesiniñ oturışuvında aştan vazgeçken edi. Ertesi künü aşamağa mecbur oldı, çünki alı pek fenalaşqan: Çapuhnıñ sol tarafı ayağından omuzına qadar çalışmay edi. SİZO terapevti «gipertonik kriz» diagnozını qoydı, amma mabüsniñ özü mikroinsult olğanını tahmin ete.
O vaqıttan berli, soy-soplarınıñ aytqanına köre, Çapuh ne tedaviylendi, ne de baqtırıldı. Advokat Ayder Azamatov, üç kün açlıq tutqan mabüsniñ alına «yaramay» dep qıymet kese.
Pek azğan, küçlü qan basımı, baş ağrısı raatsızlay, tili tutulaAyder Azamatov
«Pek azğan, küçlü qan basımı, baş ağrısı raatsızlay, tili tutula. Bir şey aytqanda añlamaq zor, bir qaç kere tekrarlamağa mecbur. Ayağı eskisi ki, sağ qolu üyüşe», – dedi advokat.
Onıñ aytqanına köre, SİZOdaki ekimler Çapuhqa kerekli yardım köstermey. Azamatovnıñ qayd etkenine köre, soñki doquz ay içinde mabüs bir qaç kere başqa hastahanelerde baqtırılğan edi, amma onı anda avuştırmadılar.
Advokat, sentâbrniñ 19-nda Çapuhqa kelgen taqiqatçı bile alına şaşqanını bildire.
«Taqiqatçı Asan Çapuhnı yahşı hatırlay – tutulğanını resmiyleştirgen, tintüv keçirgen edi. Bugün farqlı insanlar olğanını ayttı – o vaqıttaki Asan Çapuh ve bugünki», – dedi imayeci.
Azamatovnıñ bildirgenine köre, politsiya hadimi SİZO yolbaşçısınen körüşip, Çapuh ne sebepten tedaviylenmegenini bilmege söz berdi. Advokat, izolâtor ve tibbiy bölük hadimleriniñ areketsizligini prokuratura, cezalarnı yerine ketirüv federal hızmeti ve Rusiye ombudsmenine şikâyet etmege azırlana. O, mabüsni qorçalamaq içün mezkür hızmetlerden acele tedbir almalarını talap etecek ola.
