Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Rusiye kontrolindeki Qırım Yuqarı mahkemesi «Veciye Kaşka davası» olaraq belli qırımtatar milliy areketiniñ dört faaliniñ taqip etilüvinde noqta qoydı. İstinaf mahkemesi körmemezlikke urğan deliller, mahküm etilgen faallerniñ bu qararğa yanaşqanı, mahkeme esnası vaqtında bozulğan adliye standartları aqqında maqalede oquñız.
Cıltlar yazmaq mümkün
İstinaf şikâyetlerini baqmazdan evel mahkeme formal sebepten oturışuv keçirdi. Qadı Eduard Belousovnıñ aytqanına köre, birinci instantsiyada sıñırlav tedbiriniñ uzatılmasına qarşı şikâyet «gizli baqıldı» ve taraflarğa bildirilmedi, olar bu qararnı şikâyet etip olamadı. Mesele çoqtan endi aktual degil ve, advokat Emil Kurbedinovnıñ aytqanına köre, resmiyet ileride Avropa insan aqları mahkemesine dava açtırmaq içün kerek edi.
Aslında, qadı Eduard Belousov bir şey aytmasa, bu oturışuv aqqında hatırlatmağa da kerek olmaz edi. Prokuror Novoselçuk «birinci instantsiya mahkemesiniñ qararını qanunğa uyğun ve delilli» sayıp, bu meseleniñ baqılmasına qarşı çıqqanda imaye bir çoq bozuvlarnı qayd etmege başladı, ve qadı apansızdan başını sallamağa başladı. «Bu davada añlaşılmamazlıqlar pek çoq. Cıltlar yazmaq mümkün», – dedi Eduard Belousov.
Cevapsız
Añlaşılmamazlıqlar aqqında aytqanda – advokatlar istinaf şikâyetlerini berip, esas soylarını qayd etti ve yüksek mahkemeni bir sıra kelişmegen sualge cevap bermesine çağırğan edi, Moskva kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesiniñ qadısı Mihail Belousov qabaatlav ükmüni çıqarıp, olarğa diqqat ayırmağan edi.
Meselâ, Asan Çapuhnıñ evinde keçirilgen tintüv vaqtında aranında tapılğan Kalaşnikov avtomatlarınen alâqasını mahkeme öyle de añlatıp olamadı. Boş ev on eki saat devamında OMON tarafından sarılıp alınğan soñ anda qıtalararası raketanı da yerleştirmek mümkün edi, bu ise faalniñ onı alıp saqlağanını isbatlamay. Söz sırası, istinafta da qadılar belgisiz şahıslarnıñ politsiyanı raat keçip, ev yanında yapqan areketlerini köstergen video ilâve etmege istemedi.
Cevabı berilmegen diger sualler arasında – Kazim Ametovnıñ qabaatı, o, er vaqıt Veciye Kaşkanıñ yanında edi. Borclıdan esli-başlı qadınğa para qaytarmağa talap etkenine dair deliller davada yoq. Zarar körgen Yusuf Aytan video bağı vastasınen keçirilgen sorğuda bu mahkümge iddiaları yoq, dep ayttı. Mahkeme onı nege esaslanıp qabaatladı – añlaşılmay.
Ve, niayet, Belousovnıñ sözlerinen aytacaq olsaq, esas «añlaşılmamazlıq, – bu cinaiy davanıñ tasnifi. İmaye, küçük ya da orta ağırlı cinayet olğan özareket bar edi, dep israr ete. Üküm ise «para talap etüv» maddesine istinaden çıqarıldı, o, ciddiy cinayet sayılmaqta. Advokatlar emin ki – vatandaş-uquq munasebetleri olsa (Aytannıñ Veciye Kaşkağa bergen borc seneti), para talap etüv aqqında laf da olmaz.
Qayd etmeli ki, istinaf qurulışında qadılar Kiyev rayon mahkemesi «qaçırğan» bu vatandaş-uquq munasebetleriniñ delillerini tedqiq etti, amma ğayrıdan tasnif olmadı. Mahkeme insannıñ qabaatsız olğanını isbatlağan delillerni tedqiq etse, amma ükümni deñişmesiz qaldırsa, aynı olur edi.
«Adliyeñizge inanmayım»
Aslında, mahkümler istinaf qurulışından bir şey beklemegen edi – qarar çıqarılmazdan evel de olar skeptik yanaşqanını gizlemey ve bunı çıqışlarında qayd etken edi.
«Küçük balalar degilmiz. Mence, bir şey deñişmeycek. Mahkeme qarar alacaq», – dedi munaqaşada Ruslan Trubaç. Ve soñki çıqışında şöyle qoştı: «Mahkemede bir şey yahşı tarafqa deñişkenini daa körmedim. İnsanlarnı celp etmeysiñiz, uzaqlaştırasıñız».
Bekir Degermenci de aynısını ayttı: «Mahkemeden ümütlenmeyim ve bütünley aqlaycaqlar, dep beklemeyim. Bu pek yahşı olur edi. Men para talap etmegen edim».
«Adliyeñizge inanmayım», – SİZOda insult olıp öyle de tüzelmegen Asan Çapuh qısqa çıqışını böyle sözlernen yekünledi.
Peşin fikirli, bağlı ve gizli
Mahkeme esnası vaqtında açıq mahkeme esnasınıñ teminlevi, em de peşin fikirsiz ve bağsız mahkeme printsipleriniñ kerekli teminlevi ceetinden adaletli adliye standartlarınıñ bozuluvı qayd etildi. Böyle fikirge «Qırım esnası» cemaat teşebbüsiniñ ekspertleri keldi, olar bu dava boyunca bütün oturışuvlarğa dair malümatnı topladı.
Faallerni birinci instantsiyada mahküm etken qadı Mihail Belousov ve davanı istinafta baqqan eki qadı Eduard Belousov ve Nana Petüşevanıñ peşin fikirli ve bağlı olğanını sabıq ukrain qadıları olğanına dair iddialar ve Ukraina uquq qoruyıcı organları tarafından devlet hainliginden şübheli sayılğanları isbatlay.
Bu dava taqrizinde qadı Belousovnıñ birinci isntantsiyada peşin fikirli olğanına dair deliller qayd etile: o, advokatlarnıñ lafını bölip, olarğa basqı yaptı, şaatlarnıñ sözüni böldi ya da olarğa sual berdi, em de mahküm Ruslan Trubaçqa soñki sözünde fikrini aytmağa bermedi.
Bundan ğayrı, «Qırım esnası» közeticileriniñ esaplarına köre, on beş mahkeme oturışuvından eñ azından sekizinde açıq mahkeme printsipi bozuldı, mahkeme memuriyeti esnasta bulunğan diñleyicilerniñ sayısını da muntazam sürette sıñırlağan edi. Bunı ne içün yapqanlar – añlaşılmay. Amma qadılar yapqan «adliye» içün utanmaydırlar.
İgor Vorotnikov, qırımlı bloger
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
2017 senesi noyabrniñ 23-nde Aqmescitte Rusiye uquq qoruyıcıları Kâzim Ametov, Asan Çapuh, Ruslan Trubaç ve Bekir Degermencini tutıp aldı.
Olar Türkiye vatandaşı Yusuf Aytandan para talap etüvde şeklengen edi. Rusiye uquq qoruyıcıları faallerni tutqanda qırımtatar milliy areketiniñ veteranı Veciye Kaşka yaramadı. İlk yardım maşinasında qadın can berdi.
Qırımtatar Milliy areketiniñ faali Nariman Celâlnıñ bildirgenine köre, faallerniñ tutulmasına sebep olğan Türkiye vatandaşı Veciye Kaşkanıñ qorantasından para hırsızladı.
Rusiye devlet qabaatlavı «Veciye Kaşka davasınıñ» mabüsleri içün şartlı apis cezaları berilmesini istedi. «Qırım birdemligi» cemaat birleşmesiniñ bildirgenine köre, Rusiye prokuraturası Asan Çapuhnı üç buçuq yılğa, Bekir Degermenci, Kazim Ametov ve Ruslan Trubaçnı üç yılğa üküm etmege talap ete, er birine üç yıl sınav müddeti berile bile.
Aynı vaqıtta, bundan evel Bekir Degermenci, Asan Çapuh, Kazim Ametov ve Ruslan Trubaç qabaatlarını tanımağan edi.