Mahsus Qırım.Aqiqat içün
Aqmescitte qırımtatar milliy areketiniñ dört faali Asan Çapuh, Bekir Degermenci, Kazim Ametov ve Ruslan Trubaçnıñ «Veciye Kaşka davası» adını alğan mahkeme esnası soñuna kelmekte. Taraflar mahkeme munaqaşalarında ne aqta ayttı ve mabüslerden birine soñki söz aqqı ne içün berilmedi – maqalede tarif etile.
Qabaatlı dep tanımaq
Üyken prokuror Alina Logvinenko sıfatında qabaatlav tarafı Rusiye kontrolindeki mahkemeden bütün mabüslerni qabaatlı dep tanımasını rica etti. Olarnıñ qabaatı «ilk evelâ zarar körgen kişiniñ malümatınen, onıñ aytqanları bütün basamaqlarda ardı-sıra olıp, biri-birine ters kelmegen eken» ve mahkemede ögrenilgen diger delillernen isbatlandı, dep ayta qabaatlayıcı. Prokuror deliller sırasına mabüslerniñ zarar körgen kişinen laf etkenini qayd etken nezaret kamerasınıñ videolarını, operativ eksperiment neticelerini ve Veciye Kaşkadan alınğan «işaretlengen» paralarnı, diñlengen telefon subetleriniñ qaydlarını (qabaatnı isbatlaycaq belli parçalar aytılmadı) qoştı.
Para talap etüvden ğayrı, davada Asan Çapuhnıñ evinde tintüv keçirilgende tapılğan kibi tanıtılğan üç Kalaşnikov avtomatı ve silâ qayd etile. Qayd etmeli ki, qabaatlayıcı bunı da isbatlanğan bir şey kibi tanıttı, lâkin mabüsniñ evinde tapılğanından ğayrı, başqa bir delil yoq.
Neticede qabaatlayıcı mahkemeden Kazim Ametov, Bekir Degermenci ve Ruslan Trubaç içün üç yıl sınav müddeti olacaq üç yıl şartlı apis cezası, Asan Çapuhqa ise aynı sınav müddeti ile üç buçuq yıl şartlı apis cezası bermesini rica etti. Qabaatlayıcınıñ fikirince, böyle bir üküm içün bir sıra yımşatuv sebebi bar – qabaat qısmen tanıldı, mabüslerniñ sağlıq vaziyeti ve daa evel mahküm etilmegenleri. Ağırlaştıracaq sebepler aytılmadı.
Diger madde
Mabüslerniñ advokatları munaqaşalarda davanıñ para talap etüv kibi tanılması yañlış oldı, dep israr etti, çünki mabüslerniñ kâr qazanmaq kibi bir niyeti yoq edi, olar tek esli-başlı Veciye Kaşkağa yardım etmege istedi.
Advokat Taras Omelçenko (Kazim Ametovnıñ menfaatlarını qorçalay): «Müvekkilim yapqan areketlerini tanıy. Amma tasnifine razı degil. İlk tahqiqatta belli olğanı kibi, evelden bir añlaşma olğanını aytmağa mümkün degil. Bundan ğayrı, mahkeme tahqiqatı devamında Aytannıñ («Veciye Kaşka davasında» zarar körgen kişi olaraq qayd etilgen Yusuf Aytan – QA) senet bergeni ve tek borc miqdarına razı olmağanı belli oldı. Yani borc bar edi».
Kazim Ametov esli-başlı insannı qorçalamaq içün yañlış bir usul saylağanında qabaatlıEmil Kurbedinov
Advokat Emil Kurbedinov (Kazim Ametovnıñ menfaatlarını qorçalay): «Dava malümatlarından iç birisi Kazim Ametovnıñ kâr qazanmaq niyeti olğanını ya da özüne bir mal aqqı talap etkenini isbatlamay. Esli-başlı insannı qorçalamaq içün yañlış bir usul saylağanında qabaatlı. Yusuf Aytannıñ tek senet berüvine mecbur etilgenine dair aytqanları bar. Bu sözlerni zarar körgen kişiniñ borcdan çekilmek ıntıluvıları olaraq körem».
Advokat Aleksandr Solodkov (Bekir Degermenciniñ menfaatlarını qorçalay): «Müvekkilim qabaatlanğan cinayet tasnifinen razı degilim, Rusiye Federatsiyasınıñ Ceza kodeksiniñ 330-ıncı maddesiniñ 2-nci qısmına istinaden tasnif olmalı (meseleni öz başına çezüv), dep tüşünem…Vatandaş-uquq munasebetleri bar edi. Aqmescit rayon mahkemesinde Veciye Kaşkanıñ Yusuf Aytağa qarşı açtırğan borc qaytarıluvınen bağlı dava baqılmaqta. Bu malümatnı talap etip almaq içün muracaat ettim, faqat mahkeme red etip, imaye aqqını bozdı… 330-ıncı maddesinde qanunğa köre paranı talap etip aluv tertibi bar. Bu areketler bu maddeniñ ekinci qısmına istinaden tasnif etilmeli, dep tüşünem».
Mabüsler bir şey talap etken olsa da, özüne talap etmegenlerEdem Semedlâyev
Advokat Edem Semedlâyev (Bekir Degermenciniñ menfaatlarını qorçalay): «Qabaatlav zarar körgen kişiniñ müvekkilimizden telüke körgenine dair malümatına esaslana. Esli-başlı insanlardan nasıl telüke ola bile? Bütün bular mabüsler bir şey talap etse de, özüne talap etmegenlerini isbatlay. Videoda körüngeni kibi, zarar körgen kişi paranı başqa birine degil de, Veciye Kaşkağa bere».
Advokat İslâm Velilâyev (Ruslan Trubaçnıñ menfaatlarını qorçalay): «Mahkemede belli olğan bütün malümatlar ğayrıdan tasnif etilmeli, çünki malümat mahkemede isbatlanmadı. Kâr maqsadı bile ğayrıdan tasnif etilmesine yol aça».
Para talap etilse edi, tutuluv yerinde Veciye Kaşkanıñ olmasına kerek qalmaycaq ediAleksandr Lesovoy
Advokat Aleksandr Lesovoy (Asan Çapuhnıñ menfaatlarını qorçalay): «Para talap etüv tasnifinen razı degilim, çünki iç birisi qaytarılğan paranıñ bir qısmını almaycaq edi. Para talap etilse edi, tutuluv yerinde Veciye Kaşkanıñ olmasına kerek qalmaycaq edi. Mabüs esli-başlı qadınnıñ menfaatlarını qorçalamaq içün areket etti. Mahkeme bu malümatqa, zarar körgen kişiniñ ahlâqiy areketlerine kibi emiyet bermeli, çünki zarar körgen kişi o vaqıt üç farqlı qadınnen yaşay edi. 222-nci maddesine istinaden qabaatlav boyunca aqlamağa rica etem, çünki şahısnıñ silânı qanunsız alğanına ve saqlağanına dair yeterli deliller yoq. Çapuhnı qayd etilgen silâğa saip olğan ve onı qullanğan şahıs olaraq belgileycek bir iz yoq».
Mabüslerniñ tek bir hatası bar, olar borc qaytarılmasını talap etmek içün qanunğa köre bir yol saylamaq kerek edilerAyder Azamatov
Advokat Ayder Azamatov (Asan Çapuhnıñ menfaatlarını qorçalay): «Zarar körgen kişi işanğan qadınlardan fayda köre edi, olardan biri Aliye Kaşka oldı. Asan Çapuhnıñ parağa ihtiyacı yoq, o, esli-başlı qadınğa yardım etmege istedi. Veciye Kaşka sağ olsa edi, mabüslerden oña yardım etmelerini rica etkenini özü aytar edi. Neticede bugün tek zarar körgen kişi fayda kördi, çünki mesüliyetten çekildi ve borcnı qaytarmaycaq. Mabüslerniñ tek bir hatası bar, olar borc qaytarılmasını talap etmek içün qanunğa köre bir yol saylamaq kerek ediler. Bundan ğayrı, mahkemede Çapuhnıñ silânı alıp, evinde saqlağanını isbatlaycaq deliller kösterilmedi».
«Öyle terbiye kördim»
Munaqaşalarda mabüsler de sözge çıqtı. Asan Çapuh mahkemede adaletli bir qarar almasını rica etti. Kazim Ametov tek esli-başlı qadınğa yardım etip, özü içün bir şey talap etmegenini ve özüni qabaatlı dep saymağanını qısqadan ayttı. Ruslan Trubaç da kimseniñ haris maqsadları yoq edi, dep qayd etti. Bekir Degermenci öyle terbiye körgenini bildirdi – insannıñ belâsına ve yardım istegine lâqayt qalmamaq kerek. «Hatamız şu ki, biz adamcasına olsun istedik», – dep qayd etti o.
Munaqaşalar bitken soñ mabüslerge soñki söz aqqı berildi, Çapuh ve Ametov daa bir kere adaletli bir qarar olacağını beklegenini ayttı, Degermenci ise mabüslerge adiy insanlarnıñ köstergen yardımına diqqat etmege rica etti. «Qabaatlı olsa edik, er oturışuvğa bizge qoltutmaq içün mahkemege o qadar insan kelir edimi?», – dedi o soñki sözünde.
Qayd etmeli ki, qadı Mihail Belousov Ruslan Trubaçqa söz bermeyip, onıñ çıqışını aprelniñ 17-ne sabağa qaldırdı. Üyle vaqtında ise bu davanıñ ükmüni çıqarmağa vade etti. Advokatlarnıñ aytqanına köre, Rusiye qadıları diger davalarnıñ baqılmasını toqtatıp, mesleat odasına çoqqa ketmemek içün bu tehnik usulnı qullana.
Mahkeme tahqiqatı resmiy şekilde daa devam ete, çünki Ruslan Trubaç soñki sözüni aytmalı. Amma qadı ükümni azırlamağa ketti.
İgor Vorotnikov, qırımlı bloger
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
«Veciye Kaşka davası»
2017 senesi noyabrniñ 23-nde Aqmescitte Rusiye uquq qoruyıcıları Kâzim Ametov, Asan Çapuh, Ruslan Trubaç ve Bekir Degermencini tutıp aldı.
Olar Türkiye vatandaşı Yusuf Aytandan para talap etüvde şeklene. Rusiye uquq qoruyıcıları faallerni tutqanda qırımtatar milliy areketiniñ veteranı Veciye Kaşka yaramadı. İlk yardım maşinasında qadın can berdi.
Qırımtatar Milliy areketiniñ faali Nariman Celâlnıñ bildirgenine köre, faallerniñ tutulmasına sebep olğan Türkiye vatandaşı Veciye Kaşkanıñ qorantasından para hırsızladı.
Yanvarniñ 27-nde Kreml kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi «Veciye Kaşka davasınıñ» mabüsleri Bekir Degermenci, Kazim Ametov ve Ruslan Trubaçnıñ sıñırlav tedbirini deñiştirip, olarnı ev apsine aldı.
İşğalden soñ Qırımdaki faktik Rusiye akimiyeti mustaqil jurnalistler, vatandaş faalleri, Qırımtatar Milliy areketiniñ faalleri, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azaları ve Rusiyede yasaq etilgen «Hizb ut-Tahrir» teşkilâtı ile alâqalı olğanlarından şübheli sayılğan Qırım musulmanlarınıñ evlerinde muntazam surette kütleviy tintüvler ötkere.