Qırım ilhaqı hususan cemiyetniñ cemaat-siyasiy yaşayışındaki adise-vaqialarğa ıstılaatnıñ tesiri nazariyesini isbatlay.
Bunıñ bir çoq örnegi bar. Zararsız söz ibarelerini alayıq: «nezaketli insanlar», «rus baari», «referendum». Arhangelsk civarında ya da Uralda yaşağan, televizorğa Tañrığa kibi inanğan adiy insan bu adiy sözlerniñ kerçek manasını nasıl körsiñ? Amma televizion zeeri içildi, ve artıq Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı tecavuzı dünyadaki ıstılalarnen añlatılsa da, olar orta rusiyelige exorcist ırımı kibi tesir ete.
Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı tecavuzı dünyadaki ıstılalarnen añlatılsa da, olar orta rusiyelige exorcist ırımı kibi tesir ete
Kene şu «adiy» rusiyeliniñ yanında mezkür ıstılalar yerine «tecavuzcı», «işğal», «ilhaq» dep aytıñız – tişi ağıra kibi qıyışqanını körersiñiz. Diger taraftan, Rusiye köylerinde «Kyiv huntası», «ceza berici», «ukrfaşist» sözleri tilniñ norması oldı, bu saçma sözlerni qullanıp, bir aenksizlik is etmey.
Böylece, kerçek vaziyetten bayağı uzaq olğan «işğalci-imperiya» leksikologiyası qabul ettirilgen cemiyetniñ baqışlarını şekillendire.
Amma qırımlılar içün doğru ıstılaatnıñ ameliy manası da bar. BM, Avropa Şurası, ABD Senatında «ilhaq» yerine «qoşuluv» ya da «işğal» yerine «qardaş yardımı» dep aytılsa edi, Qırımnıñ vaziyeti ve Rusiyege qarşı sanktsiyalar nasıl muzakere etilecek edi ve netice ne olacaq edi? BM Qırım rezolütsiyalarında «referendum» sözü tırnaqlarsız yazılsa ve «sahte» sözü qullanmasa edi, ne olur edi?
Mence, Rusiye akimiyetiniñ Qırımda qırımtatar halqına qarşı yapqan zulumını da kelişken bir ıstılanen qayd etmege vaqıt keldi.
Köredirsiñiz, uydurılğan terrorizmde ya da terrorist teşkilâtlarına alâqası olğanında qabaatlanıp apiske alınğan aman-aman bütün qırımtatarları, olarnıñ sayısı yuzni keçti, birden Qırımdan çıqarıla? Bir sual peyda ola: yarımadanıñ tahqiqat izolâtorlarında yerler yetmeymi? Ya da Rusiye akimiyetine qanunğa zıt zorbalıq areketleriniñ örnegini köstermegen qırımtatarlar SİZOda akimiyet içün evden çoq telüke taşıy?
Bütün olğanlarnıñ esaslı ıstılası bar – sürgünlik. Em de bu sözniñ tolu manası qullanıla – «şahıs ya da şahıslar gruppasınıñ diger devletke zornen çıqaruv». Apiske alınğan qırımtatarlarnıñ çıqarılğan Rostov ve qalğan şeerleri Rusiye ola, Qırım ise dünyada tanılğanı kibi Ukrainağa bağlı edi ve bağlı qala.
Qırımda olğanlarnıñ esaslı ıstılası bar – sürgünlik
1944 senesi vatanlarından marum qalğan qırımtatarlarnıñ faciasını bilip, bazı vaqıtları bir vatandaşnıñ bile öz memleketinden çıqarılması sürgünlik olğanını körmeymiz.
Qırımnıñ yüzlernen tamır sakinini apiske alıp, ana toprağından çıqarğan Rusiye akimiyetiniñ siyasetine daa ne demek mümkün? Kütleviy repressiyalar hususan qırımtatarlarğa qarşı yapıla. Rusiye rejimi tarafından esas vatandaş aqqı ve serbestliginden marum qaldırılğan ve repressiyalar sebebinden vatanlarını terk etip, esas Ukrainada ya da üçünci memlekette sığınaq qıdırmağa mecbur olğan biñlernen qırımtatar qorantasınıñ aqibetine ne demeli? Bu sürgünlik olmasa, ne ola? Em de, baqıñız, millet mensüpliginden sebep bir sürgünlik.
Amma yigirmi birinci asırda Rusiyeniñ müstemleke ve imperiya siyaseti zemaneviy deñişmelerge uymağa tırışa. Şu sebepten Kreml reberleriniñ siyasiy luğatında eski imperiya usullarını gizlegen yañı ıstılalar peyda ola.
Dünyada gibrid cenk aqqında eşitmegenler barmı? Laqırdığa çevirilgen bu söz ibaresi endi tırnaqlarsız yazıla.
Beñzerlikke esaslanıp, qırımtatar halqına qarşı yapılğan cinayetni endiden soñ gibrid sürgünlik dep adlandırmağa teklif etem.
Ve tırnaqlarsız yazmağa teklif etem.
İşğalci siyasetniñ er künlik körünüvi olğan şey.
Maksim Kobza, qırımlı
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün