On yedi yaşıma qadar Aqmescitniñ «Eski şeer» rayonında çökür taştan ve çamurdan yasalğan küçük bir evde yaşadım. Körünişine köre, yaşı eki yüz yıldan az degil edi. Bir kere menim: «Evimiz qaydan peyda oldı», – degen bala sualime anam, evelden onda Qırımdan sürgün etilgen tatarlar yaşay edi, dedi.
O, tam olaraq bilemez edi. Babamnen anam bu evni endi doqsanıncı yıllarda satın aldılar. İhtimal ile böyle tüşüngendir, çünki «Eski şeer» – camisi ve soqaqlarındaki tillerniñ çeşitliligi ile Aqmescitniñ eñ çoq milletli rayonıdır.
Nasıldır balalar aynı bu yerde menim yerime yata ve yuqudan evel tavanğa baqa ediler
Onıñ cevabı tam olaraq nasıl yañğıradı, aqılımda yoq. O zaman maña «sürgün etmek»niñ manasını añlattımı, yoqmı, yoqsa men bunı soñundan bildimmi, hatırlamayım. Közüm yuquğa ketkeninden evel yatıp, ve üstümde asılıp turğan eski tavanğa, qaba taştan qalanğan divarlarnıñ qabarıp çıqqan yerlerine baqqanda esmeri adamlarnıñ, bu evni qurğan, taşlarını biri-biriniñ üstüne qoyıp qalağan, bu yerde yaşağan diger qorantanıñ sıq-sıq aqlıma kelgenini hatırlayım. Nasıldır balalar aynı bu yerde menim yerime yata ve yuqudan evel tavanğa baqa ediler. Nasıldır büyükler aş pişire, temizlik yapa, balalarını söge, bir-birinen laf ete ve küle ediler. Men olarnıñ körünişini, qaç kişi ve nasıl olğanlarını, ne aqqında ve nasıl laqırdı etkenlerini ve şimdi ne yapqanlarını tüşünip tapmağa tırışa edim. Evim, coşqun bir bala hayalımnı qullanıp, hususiy bir barlıq tılsımını yarata edi. Çünki bu taşlar menim içün tuvğan, muim bir şey añlamına kele edi. Men olarnıñ er bir çökürini bile edim, olar menimki edi. Lâkin menden daa evel olar başqalar içün – olarnı bu yerge qoyğan, men olarnı bilmegen ve olar meni bilmegen, lâkin bu tavan ve bu divarlar meni olarnen bağlağan kişiler içün tuvğan edi.
Daa soñra, evimni qurğan insanlar aqqında tüşünip, olarnıñ onı öz iradesi ile terk etmegenlerini açıq surette añlap başladım. Ve o zaman artıq olarnıñ sürgün etilüvi manzaralarını tasavur etip başladım. Balalar – aşırıcı insanlardır. Olar köbeleklerniñ qanatlarını qoparıp almaq ve asıl da bilmegen kişilerni qasevet etmek mümkünler. Men, olardan zornen tutulıp alınğan ve olar tarafından içine davet etilmegenim evde yaşağanım içün olarğa qarşı samimiy bir ayıp duyğusını is etip başladım. Menim taşlarım artıq menimki olmamağa başladı. Olarnıñ hayaliy bir mennen beraber yaşayışı artıq göñülli ve ainkli degil edi. Bu yaşayış süratnen qaçınılmaz bir çatışma ile toldurılıp, taşlar onda ardı-sıra aqlı olıp çıqa ediler. Men kimseni sürgün etmedim ve menim iç bir şeyde qabaatım yoq, degen argumentler ise ne içündir ağır tüşüncelerden azat etmey edi.
Kerçek ayatta bu halqnen ne vaqıt tanış olğanım aqılımda yoq, amma bunıñ olarnen birinci tanışlığım olğanından eminim.
Men, «Eski şeer»deki çamur ve taştan yasalğan evimni qırımtatarlarnıñ belli olmağan qorantasınen ömürlik paylaşam
O evniñ qırımlılar ya da bulğarlar, yunanlar, ermeniler, nemseler ve diger repressiyalarğa oğrağan halqlarnıñ vekillerine ait olması tam olaraq belli degil. Lâkin şahsen menim içün, tabiiy ki, bunıñ artıq iç bir emiyeti yoq. Men, «Eski şeer»deki çamur ve taştan yasalğan evimni qırımtatarlarnıñ belli olmağan qorantasınen ömürlik paylaşam. Bu sebepten men, bu qoranta ve şu küçük yaşımdaki özüm içün sürgün etüvniñ yetmiş dörtünci yıllığında baracam ve qırımlılar içün hatıra çırağını yaqacam. Men öz taşlarımnı özüme qaytarmaq isteyim.
Denis Matsola, Qırım sakini, siyasetşınas, içtimaiy faaliyetçi, mecburen köçken şahıs
«Bloglar» rubrikasında ifade etilgen fikirler muelliflerniñ öz fikirlerini aks etip, muarririyetniñ fikrini aks etmeleri şart degil