Vladimir Putinniñ prezident maqamında daa bir müddet oturmaq içün küreşkeni yañılıq olmadı. Rusiyede «mustaqil demokratiya» nasıl çalışqanı bilgen soñ, şimdiden: rusiyeliler daa 6 yıl Putin rejiminde yaşamağa mecbur qalacaqları belli.
Bu yañı-eski kerçek ayatta Ukraina içün neler deñişebile? Pek yahşı olğan taqdirde bile – iç bir şey. 2014 senesi ilhaq etilgen Qırımnı tantanalı şekilde kimse qaytarıp oturmaz, ancaq «halq cumhuriyetlerini» israrnen ve özlerine uyğun kelgen şartlarda keri tıqıştırmağa areket eterler. Hucur tarafı şu ki, cenkniñ dördünci yılı arfesinde bile, ukrainlerniñ ekseriyeti Rusiye içün Qırım ve Donbassnıñ nasıl bir geosiyasiy ve mefküreviy emiyet taşığanını añlap olamaylâr.
İmperiya içün eñ sancılı iş – tacnıñ eñ büyük incisini almaqtan ibaret. Er bir cemaat tendirist vucudı böyle bir ameliyatqa dayanıp olamaz (Ekinci dünya cenkinden soñ Frenkistan ve Büyük Britaniyanı dramatik tecribesini bir hatırlañız). Şovinizm ve militarizm mantarınen zeerlenip, iqtisadiy vaziyetniñ fenalaşmasına doğru yol alğan devlet aqqında bir şey aytmağa sıra kelemi? Öz elitaları sebebinden halqara tecritke (izolâtsiya) oğrağan Rusiye, karantinniñ daa bir alâmetidir.
Öz baylıqlarından küç alğan ajderha, hırsızlağan şeylerine qaytarmaq yerine, ölmekni daa da maqbul körer
Qaranlıq dağlar eteginde kiyikleşken Gollumdan altın yüzükni tutıp alğan Bilbo Baggins, birincisiniñ delirip ölmesine sebep ola. Öz baylıqlarından küç alğan ajderha, hırsızlanğan şeylerini qaytarmaq yerine, ölmekni daa da maqbul körer. Rejimniñ qanuniyligini teminlegen esas kefalet olıp hızmet etken artefakt aynı zamanda onıñ Ahilles tobuğı ola – işte bu meselede Putin ve Qırımnı biri-birinden ayırmaq imkânsız. Qırımnıñ rusiyeli akimiyeti bunı pek yahşı añlay. Kreml tarafından tayinlengen işğal altundaki yarımadanıñ «reberi» Sergey Aksönov şorbacısınıñ namzet olaraq kösterilgenine şöyle dey:
«Prezident Qırımnı cenkten qurtardı, yüz biñlernen Qırım sakinini ölümden qurtardı. Yarımdada Vladimir Vladimiroviçke soñ derecede qol tutula. Putin daima halqnen beraber. O – tarihiy şahıs».
Diktatura ve onıñ çanaqyalarları propagandağa bu derece diqqat ayırğanı boşuna degil: ictimaiy-iqtisadiy inqiraznen kübrelengen cemaatçılıq fikriniñ toprağına atılğan şübe urluğı, beklenmegen neticeler kösterebile. Putin ğalibiyet qalip kibi öz namzetini köstergen künlerge, Moskvada «Artdofest» festivali çerçivesinde kösterilecek bir qaç film numayışı lâğu etilgen edi. Qırımtatarlarnıñ lideri Mustafa Cemilev, ayrıca Donetsk ve Lugansktaki vaqialarnen bağlı tenqidiy noqta-i nazarğa bağışlanğan «Cenk ve barışıq» filmleri, belli ki agressiv rusiyeli vatanperverlerine bir şekilde keder etken.
Künü 2018 senesi martnıñ 18-ne kesilgen saylâvlar yaqınlaşqan sayın, medeniy ve mefküreviy küreş ep artacaq. Baş namzet yeñip çıqqan soñ, pek çoq sual doğacağı malüm. Artıp barayatqan ictimaiy ve diplomatik meselelerni aqlamaq içün, Qırım mevzusı Rusiye rejimi içün muim olıp qalacaq. Ukraina ise aksioma olaraq şunı qabul etmeli: Putin devlet başında qalğan müddet içinde işğal etilgen topraqlar meselesiniñ barışıq yolunen çezileceğine ümit yoq. Bu dünyada kimse ebediy direk olıp qalacağı yoq, lâkin uzun müddetli strategiyalar peyda olğan imkânlarnen faydalanmağa çare berer.
Maksim Osadçuk, qırımlı, siyasetşınas
«Bloglar» rubrikasındaki fikirler, müelliflerniñ noqta-i nazarını aks etip, muarirriyetniñ noqta-i nazarınen bir kelmeybile