BMT Telükesizlik şurası, Qudüsniñ AQŞ tarafından İsrailniñ paytahtı tanılmasına keder etken qarar leyhasını tetqiq ete, dep bildire Azatlıq Radiosı.
Ğarp haber agentlikleri tarafından iqtibas etilgen (tsitata olaraq ketirilgen ) metinde, cümleden, «muqaddes Qudüs şeeriniñ harakteri, statusı ya da ealisiniñ demografik terkibini deñiştirmek içün yapılğan er angi areket ya da qarar, BMT Telükesizlik şurasınıñ qararlarına binaen uquq ceetinden qanunsızlar ve lâğu etilmek kerekler», dep qayd etile.
Mısır tarafından taqdim etilgen qararda ne Qoşma Ştatları, ne de keçken afta Qudüsni İsrailniñ paytahtı olaraq tanığan prezident Donald Trampnıñ adları vastasız surette keçmey.
Qarar endi eñ yaqın künlerde rey berüvge qoyulmaq mümkün. Onıñ tasdiqlanması içün Telükesizlik şurasında taqdim etilgen doquz devletniñ qol tutuvı kerek. Lâkin Qoşma Ştatları, onıñ daimiy azası olğaraq, vesiqanı veto etmek mümkünler.
Dekabrniñ 6-nda Amerika Qoşma Ştatlarınıñ prezidenti Donald Tramp, AQŞnıñ Qudüsni İsrailniñ paytahtı olaraq resmen tanığanını ilân etip, bir qaç yıldan soñ AQŞ elçiligini Tel-Avivden anda avuşturmağa vade etti.
Trampnıñ bu adımı filistinliler ile olarnıñ arap ittfaqdaşları ve bunıñ kibi de Ğarp devletleri tarafından tenqit etildi.
Qudüsniñ statusı, İsrail-Filistin çatışmasınıñ er bir tarafı içün tesirli meseledir. Filistinliler Şarqiy Qudüsni, ileride qurulacaq devletleriniñ paytahtı olmaq kerek, dep sayalar.
BMTniñ 1947 seneside qabul etilgen, o zaman Britaniya mandatı altında bulunğan Filistinniñ toprağında yeudi ve arap olaraq eki devletni qurmaq planı boyunca Qudüs, BMTniñ idaresi altında mahsus bir halqara rejimi ile ayrı bir birlem olmaq kerek edi.
Aqiqatta ise 1948 senesinde İsrail birinci Arap-İsrail cenki neticesinde şeerniñ ğarbiy qısmını kontroli altına aldı ve 1949 senesinde Qudüsni öz paytahtı ilân etti. Şarqiy Qudüs o zaman Ürdünniñ işğali altına tüşken edi. İsrail 1967 senesi Altı künlük cenki esnasında Şarqiy Qudüsni de Eski şeer ile beraber zapt etti ve daa soñra bu territoriyanı ilhaq etkenini ilân etip, bütün Qudüs onıñ bolünmez paytahtı olğanını bildirdi.
Halqara cemaatçılığı 1947 senesiniñ planı esasında Qudüsniñ İsrailge ait olğanını, hususan Şarqiy Qudüsniñ İsrail tarafından ilhaq etilgenini ve bütün şeerniñ ülke paytahtı ilân etilgenini tanımay. Asılında bütün devletlerniñ ve bu cümleniñ AQŞnıñ elçilikleri Tel-Avivde buluna.
