Naile İbraimova – 21 yaşında bir Aqmescit yırcısı. Yılnıñ başında «O ses Ukraina» yarışı sayesinde onı tanıdılar. Naile leyhanıñ dört idmancısını sesinen ayrette qaldırdı, amma oca olaraq semetdeşi Jamalanı sayladı. Qız ayta – yarışqa Qırım işğalinden soñ bölüngen aileni birleştirmek içün keldi. Qırım.Aqiqatqa bergen intervyüsında tuvğan ev ne ifadelegenini ve muzıka ne içün yaqınlaştırğanını tarif etti.
– Qırım işğali qorantañızdaki munasebetlerge nasıl tesir etti?
– Er bir evde vaziyet deñişti, tek menim evimde degil. Belli bir basqı peyda oldı. Er kesniñ öz fikiri bar, menim ailem ise başqa. Anam – rus, babam – qırımtatarı. Er kes öz tarafını tuta, qavğalar bitmey. Çoqusı bitaraf qala, amma qartanam endi bayağı yaşlı, er şeyni afu etip olamay. Babam ise açuvlana. Özüne yer tapamay edi.
Qartanam daa beter yapa: «Sovetlerde anda yaşadım da, er şey güzel edi». Özü Moskvadan. Babam ayta: «Menim evimde yaşaysıñız». Vaziyet kergin. Babamnıñ alı menim içün pek müim. O, duyğulana ve açuvlana. Qırımtatarlar bu vaziyetni qabul etmedi.
Men bu kerginlik ketsin istedim. Qorantağa kelsem, küç almağa isteyim. Amma evge kirseñ – vaziyet kergin olğanını is etesiñ. Men kelsem, er kes bir-birini sevgen, şaqa etken bir qorantağa qaytacağını tüşündim. Şimdi ise başqa mevzunı muzakere etemiz. Meni ve «O ses Ukrainanı» laf etemiz. Olar ilham alıp, tekrar yayınlarnı baqa ve mennen beraber yırlaylar – er şeyni yañıdan yaşaymız. İnanılmaz bir duyğu. Sıcaq bir müit.
– Qırımda iştirak etken canlı yayınlarıñıznı baqalarmı?
– İstegen baqa – imkânlar çoq. İstegi olğan er kes bunı yaptı. Amma bazı yayınlar yoq ola, bozuvlar ola.
Qırımda maña o qadar qoltutqanlarını bilmey edim. Uzaq soylarımız peyda oldı – ruhumız da köterildi. Qırımğa kelsem, olarğa ilham bergenimni aytalar.
İnsanlar raat olmağanını is etem
– Qırımdan Kyivge kelip qoltutqanlar barmı?
– Er kes soray: «Qıyın degilmi? Qırımdansıñ da. Er kes seni anda sıqıştıra». Bu leyha sayesinde kösterdim – Ukrainanı istegen ve sevgen yapsın. Areket etiñiz. Eşyalarıñıznı toplap areket etiñiz. Em rus, em ukrain sıñırlarından keçkende er kes muvafaqiyet tiley edi.
– İşğal aileñizdeki vaziyetke tesir etti. Umumen ne deñişti, «yañı» Qırımda özüni nasıl is etesiñiz?
– İnsanlarnen munasebetlerimiz deñişti, biraz zor oldı. Er kes taş taşığan kibi ağır oldı. Qıyın edi. Şimdi bir qarar oldı, lâkin insanlarnıñ açuvı is etile. Men bütün menfiy duyğularnı is etem. İnsanlar raat olmağanını is etem.
– «O ses Ukraina» yarımı çerçivesinde icra etken ve icra etmek istegeniñiz şeyler arasında farq barmı?
Ukrain yırı olsa, er kes toqtalıp, diñlemege başlay edi
– Asılında bizler Imagine Dragons, Radioheadni icra etemiz... «Druga rika», «Odin v kanoye», «Antıtila», «Skay» ve diger ukrain taqımlarınıñ yırlarını da icra etemiz. Qırımdaki müessiselerde çıqış yapıp, ingliz yırlarını çoq yırlay edim, amma ukrain yırı olsa, er kes toqtalıp diñlemege başlay edi. Halq qoşulıp, minnetdarlığını bildire edi.
– Leyhada ne icra etmek ister ediñiz?
– Maña er kes ayta: qırımtatarca yırla. Balalığımdan berli qırımtatar halq yırlarını aytam. Mayıs 18-de qasabamda çıqışta bulunğan edim. Bayramda çıqış yaptım. Küçük bir kontsertim olğan edi. Menim başlanğıçım oldı. Muzıka ceetinden inkişafıma bir isse oldı. Birinci ocam bile maña özü yazğan qırımtatar yırlarını ögretken edi. Bu güzel yırlar, ümüt etem ki, dünya da olarnı eşitir.
– Qırımtatar halq yırlarına sarsılasıñızmı?
– Halq yırlarını alâ daa sarsılam. Kederlensem, ana tilinde türkülerni hatırlayım. Ana tilinde de dua etem.
– Balalıqtan qırımtatarca laf etmege ögrendiñizmi?
Kederlensem, ana tilinde türkülerni hatırlayım
– Qırımtatar tilini pek yahşı bilmeyim. Ana-babam da az laf ete... Maalesef, bir çoq qoranta qırımtatarcanı az qullanıp başladı. Amma bir çoq mektepte qırımtatar tili dersleri peyda olmağa başladı. Evde ise qırımtatarca film ve mültfilm olğan kanallarnı qoymağa tırışamız. Bunı añlamay edim. 18 yaşında olğanda dey edim: nege o kerek? Amma ana tilimni bilmegenimni o qadar is etem ki. Ebet, qırımtatarca yırlağan yırlarımnı añlap, özümden keçirmege tırışam.
– Naile, «O ses Ukraina» leyhasında Jamala ile çalışmaq nasıl?
– Sanağa çıqmazdan evel er kes menden angi idmancığa barmaq ister edim, dep soray edi. Men Jamalağa, dep ayttım. O, muzıkanı seve ve üslübiy muzıkanı diñley. Onıñ muzıkası ve icrasında bu is etile. O, maña tuvğanım kibi kele, tamırlarımız is ettire. Başqasına barmaqnı tüşünmegen edim.
Qavehanede toplaşıp yırlaymız. Er kes bizge baqa, biz de deymiz: bağışlarsıñız, amma yırlağan insanlarmız. Jamala er vaqıt tam ayta ve artqaç bir şeyge vaqıtnı sarf etmey. O, ayta: mında yañlış yırladıñ, sesini köterdiñ, eksilttiñ, mında doğru yapmadıñ, – birden añlaşıla. Men eskiden muzıkağa canımnı berip, yañlış yırlay bile edim. Jamalanıñ sayesinde ise muzıkanı tüşünmege başladım. Canımnı bere edim, amma miyimni de söndürmeyim.
– Jamala sizge semetdeşiñiz olğanı içün qoltutacaq kibi qabaatlarnı eşitken ediñizmi?
– Şimdi küçlü bir basqı başlandı, çünki reyler degil, Jamala sayladı (soñki canlı yayından soñ – QA). «Semetdeşiñ olğanı içün...» Yoq! İlk sefer kelgenimde yanıma kelip ayttı: «Qırım iç de tesir etmedi. Seni qabiliyetiñ içün sayladım. Qırım ya da qırımtatarı olğanım sesime tesir etsin istemedim. Men samimiy ve namuslı bir insanım, begenmese edim, aylanmaz edim. Senden üç qat ziyade talap etecem».
– Angi muzıkalı janrda inkişaf etmek ister ediñiz?
– Çetel muzıkasını yapmağa istemeyim. İnglizce eñ güzelini tek inglizler yapar, olar anda yaşaylar. Bizler ise öz muzıka ve tilimiznen oğraşmaq kerekmiz. Farqlı muzıkanı sevem ve birleştirmege tırışam, çünki Jamala folklor ve eletron muzıkanı birleştirmek içün maña büyük ilham berdi. Ukrain muzıkasını qırımtatar ya da atta rus muzıkasınen birleştirmek – halqlarnı birleştirmek kibi ola. Bir qaç halqnı birleştiremiz kibi ola.
– Kelecegiñizni qayda köresiñiz?
– Bunıñnen bağlı çoq fikirim bar... Qırımnı pek sevem, Kyivde de inkişaf etmek ister edim. Qırımda eki-üç yıldan berli çıqışlarım ola. Anda çoq şey kördim ve is ettim. İnkişaf etmek içün yañı bir şeyler açıp, Kyivde devam etmek ister edim. Qırım evim olıp qalacaq. Amma doğğan yeriñ seni toqtatmamaq kerek. O, ancaq ilham bermeli.
