Alesandr Sokurov – soñki onyıllarnıñ eñ ciddiy Rusiyeli rejissörlardan biri. Lâkin o sadece istidatlı ressam degildir. Bu insan öz icadında totalitarizmnıñ maiyetini talil etken ve añlağan edi. Tamam o Putin ile Oleg Sentsov aqqında subetleşip başlağanı – tesaduf degildir. Bellemeñiz ki, Rusiye prezidentiniñ reaktsiyası nasıl olacağını Sokurov bilmedi. Putin öz açuvını nasıl tutacağını ve çekelerini oynatacağını. Sokurov, putinniñ azbarında qabul olunğan bütün qaidelerni bozdı. Lâkin o bunı, öz areketiniñ manasını ve bütün ola bilecek aqibetlerini esaplap yaptı.
O bile ki, avtoritar ükümdarğa onıñ şahsiy komfortlı dünyası kerek. Şu dünyada er kes oña alğışlay. Şu dünyada iç kimse «qıral çıplaq» olğanını añlamay.
Sokurov Putin ile sadece Sentsovqa nisbetten merhamet aqqında qonuşmadı – böyle endi olğan edi, atta er daim riayetkâr olğan Nikita Mihalkov buña çağıra edi. Sokurov ise Sentsovnıñ qabaatsız olğanı aqqında söz yürsetti. O Putinge añlattı ki, dünya pek yahşı bile: rusiyeli ükümdar, yalancı ve merametsiz, apiste qabaatsız insannı tuta. O, areketler içün degil de, fikirler içün cezalay.
Elbette ki, Putin, adetince, adliye sistemasına sıltadı. Sokurovqa dedi ki, Rusiyede o degil de, mahkeme qarar ala. Lâkin sübetniñ bütün iştirakçileri – Putin de, Sokurov ta, Kremlde toplanğan medeniyet erbapları da – Putin yalan aytqanını bile ediler. Ve Putin añlay edi: o yalan aytqanını olar da añlaylar. Putinniñ yüzünden körüne edi, o pek te raat degil.
Bu pek müimdir – Sentsovnıñ ve diger masümlerniñ qıynalması – ğalebe degil de, mağlübiyet olğanı aqqında fikirni diktatornıñ zeinine kirsetmek
Sentsovnıñ ve diger masümlerniñ qıynalması – ğalebe degil de, mağlübiyet olğanı aqqında fikirni, ve er kes bunı körgeni, lâkin aytmağa qorqqanı aqqında fikirni, diktatornıñ zeinine kirsetmek – bu pek müimdir. Böyle fikir öldüre. Digerleri seni ulu saymayıp, bunıñ yerine kerçekni gizlegenlerini añlamaq – ne qadar qıyın olğanını diger meşur sanatkâr – Mihail Bulgakov – özüniñ «Qoşu» eserinde tasvirlegen edi. Asker ve Hludov arasındaki subet – avtoritar köz qaytuvnıñ klassikasıdır.
Beyaz general Hludov, oña kerçekni aytqan askerni asıp öldürdi. Lâkin Putin Sokurovnıñ aqqından kelmeycektir. Ve o, etraftakiler onıñ alçaqlığını añlağanlarını tüşünip yaşaycaq. Belki de, tamam bu fikir Olegnı azat etmege onı mecbur etecek. Sokurov er şeyni doğru esapladı. Çünki öz icadında o Gitlerniñ ve Leninniñ fikirlerini añlamağa tırışa edi. Diger ükümetteki cinayetçiniñ fikir teşirini ise, o tamam prezidentniñ medeniyet Şurasında açıqlap oldı.
Vitaliy Portnikov, jurnalist ve siyasiy izaatçı, Radio Svoboda közeticisi
«Fikir» rubrikasında bildirilgen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqtaiy-nazarlarını aydınlatıp, muarririyetniñ baqışları ile aynı olmaması mümkün
Metnniñ asıl nushası – Radio Svoboda saytında
