UNESCO İcra şurasınıñ 200-ci sessiyasınıñ netice oturışında oktâbr 18 künü «Qırım Muhtar Cumheriyetinde (Ukraina) vaziyetniñ közetüvi» qararı alındı. Onda Qırımğa monitoring eyyetiniñ yollanılması aqqında da söz yürsetile. Bunı oktâbr 18 künü UNESCO meseleleri boyunca Ukraina Milliy komissiyasınıñ Kâtibiyetinde bildirdiler.
«Vaqıtınca işğal etilgen yarımadada UNESCO mesuliyetine ait olğan meselelerde keskin problemlerniñ çezilmesi boyunca tevsiyeler azırlamaq maqsadınen Qırımğa nezaret missiyasınıñ yollanılması beklenile», – dep aytıla bildirüvde.
Milliy komissiyanıñ Kâtibiyetinde qayd ettiler ki, qarar alınmazdan ögüne sessiya çerçivesinde 11 oktâbrde Tışqı muameleler ve programma meseleleri boyunca Komissiyanıñ toplaşuvnda UNESCO baş mudiri bu mevzuda maruzasını taqdim etken edi. Maruzada UNESCO Kâtibiyetiniñ tedbirleri ve Qırım Muhtar Cumhuriyeti ve Aqyardaki vaqilar aqqında ukrain tarafı ve halqara teşkilâtlarından berilgen malümatlar yer alğanı qayd etile.
Vesiqada ayrıca «qanunsız Rusiye işğalinden soñ yarımadada UNESCO mesuliyetindeki saada vaziyet ep beterleşkeni» kösterile.
UNESCO baş mudiriniñ vekili yarımadadaki vaziyetni o yerden közetmek imkânlarını ukrain tarafınen işbirlikte incelemege niyetli olğanını ayttı. Monitoring UNESCO mesüliyetligine ait olğan saalarda keçirile bile.
Haber etilgeni kibi, iç bir devlet Rusiye eyyetiniñ teklifine qol tutmadı ve «Qırım Muhtar Cumheriyetinde (Ukraina) vaziyetniñ közetüvi» qararını rey berüvge çıqarmağa istemedi. Böylece ilk sefer İcra şurasında Qırımdaki vaziyetniñ monitoringi baqılğanda qarar fikir birligi ile qabul etildi.
Qarar qabul etilgen soñ ukrain eyyetiniñ azası, Qırımtatar Milliy Meclis reisi Refat Çubarov sözge çıqıp, Qırımda «işğalci rus akimiyeti tarafından UNESCO mesüliyetindeki saada insan aqlarınıñ, ilk evelâ qırım tatarları ve ukrainlilerniñ aqlarınıñ bozulmasına misaller ketirdi».
Çubarov qayd etti , Rusiye tarafından Qırımrtatar Milliy Meclisniñ areketi yasaq etilgeni «işğalcilerniñ böyle siyasetine eñ yaman misal» ola.
Refat Çubarov UNESCO tarafından Qırım MC ve Aqyarda vaziyetniñ nezaret etilmesine dair Baş müdirniñ niyetlerini alğışladı. «Ukraina böyle nezaret muntazam ve keñiş sürette alıp barılacağını bekley. Bu niyetniñ amelge keçirilmesi içün biz Kâtibiyetnen, İçra şurasınıñ azalarınen ve UNESCO azaları olğan devletlernen muzakerelerimizni devam ettirmege ve küçlendirmege azırmız», – dedi Çubarov
Bilfirile ki, AQŞ ve AB eyyetleri UNESCO tarafından doğrudan doğru yarımadada közetüv alıp barmaq niyetine qol tuttılar ve Ukrainanıñ territorial butünlikini desteklediler.
UNESCO Baş müdiri bu meselede nevbetteki maruzasını kelek sessiyada 2017 senesi aprel ayında taqdim etecek. Bunı teikilâtnıñ matbuat-hızmetinde bildirdiler.
Ukraina Yuqarı Radası Rusiyeniñ vaqtınca Qırım işğaliniñ resmiy başlanğıçı olaraq 2014 senesi fevral 20 kününi ilân etti. 2015 senesi oktâbr 7-de Ukraina prezidenti Petro Poroşenko bunıñnen bağlı qanunnı imzaladı. Ğarp memleketleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı kirsetti. Rusiye yarımada işğalini inkâr etip, onı «tarihiy adaletniñ tiklenmesi» dep adlandıra.
