Sentâbr 18-de Rusiye işğal etken ukrain Qırımında olıp keçken qanunsız parlament saylavlarından soñ Ukraina Avropa halqara teşkilâtlarından Rusiye deputatlarınıñ vekâletleri tanılmamasını talap etmeli, dep tüşüne Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov. Avropa millet vekilleri öz qanunlarını bozmayıp, kendi teşkilâtlarında qanunsız saylanğan Rusiye deputatlarını qabul etmemeli, dep ayta Ukraina deputatı ve qırımtatar lideri.
– Avropa teşkilâtlarınıñ işğal altındaki Qırımda Rusiye Devlet duması saylavlarınıñ keçirilmesine olğan munasebetinden memnünsiñizmi?
Halqara teşkilâtlardan iç birisi vaqtınca işğal etilgen Qırımğa közeticilerini yollamasın vazifesini epimiz yahşı becerdik, ğaliba
– Halqara teşkilâtlardan iç birisi vaqtınca işğal etilgen Qırımğa közeticilerini yollamasın vazifesini epimiz yahşı becerdik, ğaliba. OSCE ve diger institutlarnıñ nezaretçilerini yollamağanlarına dair beyanatları bar. Avropa parlamentiniñ dos-doğru beyanatları bar, amma bu da yeterli degildir.
Dünya Rusiye tarafından vaqtınca işğal etilgen ukrain topraqlarında Devlet duması saylavları keçirilgeninden dünya yañı saylanğan Devlet dumasınıñ qanunğa riayet etkenini tanımasın dep, Ukraina bu esnasnıñ bağlayıcısı olmaq kerek. Demek, bu vazife şimdilik esaslardan biri ola. Rusiye Federatsiyası parlament eyyetleri üzerinden aza olğan bütün ürmet etilgen teşkilâtlar, – hatırlatayım, Avropa Şurasınıñ Parlament assambleyası, OSCE Parlament assambleyası, Qara deñiz iqtisadiy işbirligi memleketleriniñ parlament assambleyası, – bu sayğı duyulğan teşkilâtlar Rusiye parlamentini tanımamalıdır.
– OSCE qararı fikir birligi üzerinde alına. Ukraina bu basamaqta esnasnı toqtata bilecek edimi?
– Halqara siyasette olğan işaretlerge köre, bunıñ kibi çağıruvlar birden tanılmay, ya da baqışlarımızğa birden emiyet berilmey. Amma bu teşkilâtlardaki baqışlarımız müim.
Bizler, Ukraina, kederli ve sert bir kerçekni aytmaq kerekmiz, çünki, misal olaraq, OSCE Parlament assambleyasında Rusiye Federatsiyasınıñ saylanğan eyyeti tanılsa, uquq esasları bozuldı, demek: Helsinki seneti ve OSCE oğraşması kerek er türlü adalet esasları bozulır.
Avropa Şurası, Parlament assambleyasında eyyet erkânı vekâletleriniñ uzatılması ‒ Avropa qıymetlerine qarşı bir horlamadır. Ukraina devleti artıq bu tilde laf etmeli. Ortaqlarımız bizni birinci basamaqlarda añlamasa, ‒ men ise dünya bes-belli şeylerni tanısın istesek, azalığımıznı toqtatmaq kerekmiz, dep tüşünem.
Aydutlarnen aynı masa başında oturmağa olmay, başta yapqan cinayetlerni tüzetsinler
Aydutlarnen aynı masa başında oturmağa olmay, başta yapqan cinayetlerni tüzetsinler. Ukrainağa qarşı cinayet yapıldı, bunı sanki takbih etken teşkilâtlar aydutlarnen oturğanına köz yumıp olamayıq.
‒ Ukraina bunı yapıp, Avropa birligi ve Avropa qıtasındaki ortaqlarına muracaat ete bilecek minberden özüni marum etmeymi?
‒ Açıq-açıq aytayım, al-azırda Ukraina merkezinde bunıñ kibi areketler etrafında munaqaşalar yapılmaqta. Er kes buña razı demeyim, er kes qabul etken demeyim. Böyle bir minberni coyamız kibi fikirler de bar. Amma digerleri, qayda şu minber deyler? Utanmaz quvet qarşısında teslim olğan teşkilâttamı? Misal olaraq, Avropa Şurası Rusiye diger mustaqil devletniñ toprağını zapt etkenine razı olıp, öz printsiplerini aşalağan olsa, bizge ve tek bizge degil, bu teşkilâtnıñ diger azalarına da şu minber ne kerek?
‒ Avropa memleketleriniñ diplomatik alanlarında Rusiyedeki saylavlar nasıl tanılmalı ve «Qırım deputatları» olğan deputatlarnıñ vekâletleri nasıl tanılmalı, dep muzakere eteler, olarnıñ yalıñız vekâletlerini tanımamaq ve olar halqara teşkilâtlarda Rusiye vekilleri olacaqlarını bekleyler?
‒ Qırımda olıp keçken sözde saylavlar esnasında Duma deputatları olaraq tanılğan şahıslarnıñ vekâletlerini halqara toplulıq iç bir vaqıt tanımaz, şübem bile yoq.
Şunı aytmaq isteyim ki, Rusiye bizim toprağımızda yapqan saylavlarğa baqqanda bu bir şey degil. Ortaqlarımız printsipial olıp, yañı saylanğan Devlet Dumasınıñ erkânını tanımaycaq, dep şübelenem.
Facebookta bizge abune olıp, munaqaşalarda iştirak etiñiz
Radio Svoboda
Metinniñ asıl nushası – Radio Svoboda saytında
