«Qırımdan köçip kelgenler» hızmet etken mesken kooperativı» cemaat teşkilâtınıñ reberi Rustem Emiraliyev Qırım.Aqiqatqa Qırımdan köçip kelgenlerniñ Lviv vilâyetinde yerleşkenini añlattı.
– Rustem, keçmişiñizden başlayıq. Bundan evel nenen oğraşqan ediñiz? Cemaat faaliyeti ile nasıl oğraşmağa başladıñız?
– Qırımtatar faalleriniñ çoqusı kibi men sürgünlik yerlerinden Vatanına qaytqan halqıma yerleşmege yardım etmek içün cemaat faaliyetine başladım. Bir sıra problem bar edi, ve cemaat faalleri olmasa, halq olarnı qolay al etip olamaz edi. Qırımda Bağçasaray rayonında otura edim – Qırımnıñ qırımtatarlar çoq yaşağan rayonlarından biri. Bağçasaray rayon devlet memuriyetindeki milletlerara munasebetler bölüginde çalıştım. Böylece semetdeşlerimniñ yerleşüvi ile bağlı problemlerini köre edim ve, elbet de, elimden kelgeni qadar yardım etmege tırışqan edim.
Rayon reberligi ve yerli meclis meni körip, Kiyevdeki Ukraina prezidenti yanında Milliy devlet idaresi akademiyasına kirmege tevsiye ettiler. Men bunı muvafaqiyetnen yaptım. Akademiyanı bitirgen soñ Ukraina mesken-kommunal hocalıq Nazirliginde çalıştım, amma canım ep Vatanıma çeke edi. Bu sebepten Qırımğa qayttım ve halqnıñ problemlerini çezmege başladım.
– İşğalden soñ Lviv vilâyetinde cemaat faaliyetine devam ettiñiz?
– E, men «Qırımdan köçip kelgenler» hızmet etken mesken kooperativı» cemaat teşkilâtını qurdım. Bugünde-bugün memleket içinde köçken (MİK) yüz elli qorantanıñ temsilcisi bu teşkilâtnıñ azası ola. Tarih tekrarlana, biz kene yañı yerde yerleşemiz. Ukrainada bir çoq vilâyet bar, amma Lviv vilâyeti Qırımdan köçip kelgenlerni eñ çoq celp ete. Tabiiy bir al, çünki köçip kelgenlerniñ büyük qısmı – qırımtatarlar, qırımtatarlarnıñ Lviv vilâyetiniñ sakinleri ile munasebetleri er daim sıcaq edi. Olar Avropa integratsiyası ve demokratiyanıñ tarafdarı olalar, bu bizni birleştiredir.
– Qırımtatarlar Lviv vilâyetinde nasıl yerleşe?
Bugünde-bugün Lviv vilâyetinde köçip kelgen 10900 insan resmiy olaraq qayd etildi
– Bugünde-bugün Lviv vilâyetinde köçip kelgen 10900 insan resmiy olaraq qayd etildi. Vilâyet devlet memuriyeti reisiniñ 2015 senesi avgust 28-de çıqqan № 460/0 / 5-15 buyruğı esasında Lviv vilâyetinde memleket içinde köçip kelgen şahıslar içün qurucılıq obyektleriniñ yerleşmesi ile oğraşacaq işçi gruppa meydanğa ketirildi. Men bu işçi gruppanıñ azası olam. 15.09.2015 sanında olıp keçken toplaşuvımızda memleket içind köçkenlerniñ yerleşüv meseleleri baqıldı. Köçip kelgenlerge em vaqtınca, em daimiy mesken berilmesi müim meselelerden biridir. Lviv vilâyeti devlet memuriyeti köçip kelgenlerge vaqtınca mesken bermek içün obyektlerni saylamaq içün bir sıra iş yaptı, böylece 500-den ziyade kişi ev ala bilecek. Bu, elbet de, yeterli degil. Bu sebepten işçi gruppa köçip kelgenlerge şahsiy ev qurmaq imkânını bermek içün topraq damartılarınıñ(152 dane) ayırılması aqqında añlaştı.
– Mında maddiy qıyınlıqlar bardır?
– Şahsiy ev qurucılığı köçip kelgen kişiniñ öz parasına maliye etilecektir. Maalesef, bizim maddiy vaziyetimiz eñ azından otura bilmek şaraitleri ile ev qurmağa imkân bermey. Bundan ğayrı, qurucılıq içün ayırılğan yerlerde ne suv, ne gaz, ne elektrik ağları, ne de yollar bar. Devlet ve vilâyet bücetlerinde bu ihtiyaclarnı qarşılaycaq para yoq. Böyle etip, yaqın vaqıtta köçip kelgenlerniñ mesken meselesi al etilemez. Millionlarnen para kerek. Bu sebepten, yerli akimiyet ve cemaat vilâyette köçip kelgenlerniñ yerleşüv meselelerini çezmek içün halqara donor teşkilâtlarınıñ iştiraki ile konferentsiyalarnı keçirmege teklif eteler.
– Yalıñız maddiy meselelermi bar?
Bütün meseleler pek yavaş baqıla
– Tek o degil, bir sıra mesele bar. Bütün meseleler pek yavaş baqıla. Köçip kelgenlerniñ vaqtı ise pek qıymetlidir. Qurucılıqqa berecek paralarını olar icarege bermege mecburlar. Er keske belli olğan qırımtatar birligi ve qoltutuvı yardım ete.
Kene yahşı Ukraina halq deputatı Oksana Yurinets ile tanıştım. O, mecburen köçip kelgenlerniñ meselelerini ögrenip, olarnıñ menfaatlarını qorçalamaq içün faal areket ete. Deputat muracaatları sayesinde o bürokratik maşinanıñ işinde tezleştirilmesine irişip, Ukrainanıñ 2014 senesi oktâbr 20-de çıqqan №1706-VII sayılı «Memleket içinde köçip kelgenlerniñ aq-uquqları ve azatlığını teminlev aqqında» qanunına yerli olaraq riayet etilmesini talap ete.
– Keleceknen bağlı nasıl planlarıñız bar?
– Bugün men, teşkilâtımıznıñ azaları ve bizim ailelerimiz Lviv vilâyeti bizim içün ekinci Vatanımız olacağından eminmiz, lâkin canlarımız tarihiy Vatanımız Qırımğa asret qalıp dayanacağından emin degilmiz. Bu sebepten bir kün kelir, ve bizler azat etilgen tuvğan Qırım yarımadasına qaytıp olurmız, dep inanamız.
