2005 senesi abide qoyulmasınıñ teşebbüsçilerinden biri, cumhuriyet prlamentiniñ sabıq spikeri, şimdi ise «Rusiye kommunistleri» firqasınıñ Qırım bölügi komitetiniñ birinci kâtibi Leonid Graç «büyük üçlükke» abideniñ açılması – qırımtatarlar içün qıyın bir sual olğanını tanıy, amma aynı zamanda tarihiy adiselerge biraz sakince davranmağa çağıra.
Bunı o Qırım.Aqiqat saytına tarif etti.
«Yalıñız Stalinge degil, «büyük üçlükke» qoyulacaq bir abidedir. Bugün buña qarşı çıqacaq olsañız, demek AQŞ ve Büyük Britaniyada yolbaşçılıq etkenlerge de qarşı çıqmalısıñ. Doğru degil», – dedi Graç.
Fikrine köre, tarih saifelerini, «halqara tarihiy ketişatına ait olğan adiseler aqqında aytsaq, saifelemek kerek».
«Yalta konferentsiyasında barışıq abadanlaştıruvnıñ meseleleri çezile edi. Buña raat, duyğulanmayıp, davranmaq kerek. Aks alda ise, Livadiyada Stalinniñ abidesine qarşı çıqsaq, tarihqa qarşımız, demek», – dedi kommunist.
Fevral 5 künü Livadiya sarayında «büyük üçlükke» – Yalta konferentsiyasında iştirak etken devlet başları: İosif Stalin, Franklin Ruzvelt ve Winston Çerçillge qoyulacaq abideniñ açılış tebdiri keçirilecektir. Bundan evel abideni Volgogradda yerleştirecek ediler, amma şeer ve vilâyet akimiyeti öyle de añlaşıp olamadı, şunıñ içün abide Tsereteliniñ ustahanesinde qaldı.
Qırım toplulığınıñ bu aqta fikri ekige bölündi: bazıları bunı tarihiy vaqia olaraq saya, digerleri – «stalinizmniñ qaytarıluvı» dep, qarşı çıqa.
