Onıñ taqdiri işğal etilgen Qırımdan köçip kelgen biñlernen adamnıñ taqdirine beñzey – adiy yaşayış, qoranta, balalar... Soñra – işğal. Şimdi adiy yaşayışnıñ bir çoq şeyi sanki başqa ayatta qaldı. Bugün o – qırımlı göñülli, intervyü bermege istemese de, razı ola, amma onıñ aqqında laf etmeycekmiz, «ATO qaramanları» göñülliler teşebbüsi aqqında subet olacaq, dep añlaşamız. Natalya – Qırımdan köçip kelgen biñlernen insandan biri, üç balanıñ anası, onıñ ayat maqsadı yardımına muhtac olğanlarğa qoltutmaqtan ibarettir: yaralanğan insanlar, şarqtan köçip kelgenler, askerler... Soyadını aytmamağa rica ete, çünki onıñ fikirince, buña acet yoq.
– Natalya, şimdi ATO alanında cenkleşken qırımlı göñüllilerniñ batalyonları aqqında laflar bar. Lâkin cenk artıq halq cenki oldı, göñüllilerniñ areketi ordumızğa qoltuta. Lâkin qırımlı cemaat faalleri aqqında qonuşulsa, qırımlı göñülliler aqqında – bir şey aytılmay.
– Men özümni göñülli olaraq saymayım. Göñülliler – bu işke bütünley sarılğan ve başqalarnı celp etken insanlardır. Menim içün bu Georgiy Tuka, Diana Makarova, Natalya Voronkova, Sergey Pritula, Natalya Yusupova, Aleksey Moçanov ve başqaları.
Göñüllilerniñ areketi, kerçekten, ğayet müimdir. Meni aytsaq, men etraftaki vaziyetke raat baqamağan ve kendi yardımını köstermege istegen insanlar okeanında yalıñız bir tamçı olam. Lâkin coğrafiya ya da millet mensüpliginiñ qayğıdaşlığı barmı? Mence, yoq. Esas impuls bizim içün özüni qurban etmege azır olğan insanğa içinden kelgen yardım etmek ihtiyacı ola.
Qırımdan köçip kelgenler aqqında: olardan çoqusı şimdi çekişe, er biriniñ ev, bala, iş problemleri bar. Eminim, bu işte bir de bir gruppalarğa birleşip, kendini maqtamağa kerekmey. İsteseñ – yardım et.
– Özüñiz Aqmescitten keldiñiz. Köçip kelgen soñ bir çoq problemler bardır, balalarnıñ terbiyesi ve oquşı, lâkin siz çoq balalı qorantañıznıñ bayağı vaqıtını alasıñız. Sizni arbiy hastahanege ne alıp keldi?
– İçimden kelgen yardım etmek istegidir. Er şey Menlik inqilâbı ve Qırım işğali vaqtında başlanğan edi. Yevromaydan vaqtında, Qırımdan bir sıra «vatnik» Antimaydanğa yollanılğanda, bizler Maydan iştirakçilerine qoltutmaq içün yardım toplap, Kiyevge yollağan edik. Soñra Aqmescit soqaqlarında Rusiyeniñ BTRlerine çıqıp olamağan soñ, balalarnen beraber Ukrainağa qoltutuv mitinglerine çıqqan edik, blok etilgen arbiy bölüklerge ukrain askerlerine aş bergen edik, Ukrain gimnaziyasını qurtarmağa tırışqan edik. Ket-kete yardım etmek istegi ep arta edi – ve hususan yaralanğanlarğa yardım etmek istegi arttı.
– Bu duyğu Kiyevge köçken soñ arbiy hastahanege ketirdimi?
Ebet, borc kibi bir duyğu terk etmey edi ve şimdi de qala. Biraz yerleşken soñ tahminen 10 biñ grivnanı mahsus yardım içün ayırdıq. Men paranı nasıl etip doğru qullanmaq mümkün dep tüşünip başladım, çünki yañı yerde aldatırlar, dep qorqqan edik. İnternetten «ATO qaramanları» («Geroi ATO») saifesine rastkeldim. Bu göñülliler teşebbüsini güzel lâqayt qalmağan göñülli Liza Maslâk idare ete: acayip bir genç qız, uquqçı. Birden oña işanıp başladım. Lizanen tanış olğan soñ göñülliler areketine qoşuldım, lâkin soñra bu bir ihtiyacğa çevirildi. Sen bir de bir şey ya da para yollasañ, bu uzaqtan ola, virtual.
Yaralanğanlarnıñ közlerini körseñ, bizim imayecilerimizniñ, olarnen laf etseñ, – sen deñişip başlaysıñ. Olar yaralarğa ve saqat qalğanlarına baqmadan aqiqiy askerler olıp qalalar. Bu olarnıñ soñsuz küreşi, kendi ayatı içün küreşi. Bazıları bu vaqıtnı maneviy olaraq qıyın keçireler. Lâkin yaralanğanlarnıñ ekseriyeti yaşamağa istey. Bunı körgen soñ olarğa çoqça yardım etmege isteysiñ.
Etrafqa baqıñız: Ukrainada millionlarnen adam yardım ete, amma anda-mında barıp bunı aytmay. Men bütün vaqıtını arbiy hastahanelerde keçirgen acayip qızlarnen tanış oldım. Misal olaraq, Oksana Ostapenko güzel resimler yapıp, parasını ağır yaralanğan askerlerge yollay. Olâ Feşçenko yaqında ağır hastalıqtan qurtuldı, lâkin birden çekişkenlerge yardım etip başladı. İnna Stoyan er daim arbiy hastahanede buluna. İş adamları, adiy adamlar, student ve ihtiyarlar. Eminim, olarnıñ arasında bir çoq qırımlı da bar.
– Askerlerniñ eñ büyük ihtiyacı ne?
– Yaralanğan adamlar er angi yardımğa muhtaclar. Tabiiy ki, ilâclar. Bir sıra ağır ameliyatlar bar, antibiotik ve ilâclar. Aynı vaqıtta, bir çoq ağır yaralanğanlar ola, meselâ, yaqında Donetsk ava limanından 50 «kiborgnı» ketirdiler. Böyle bir şeyni tüşünmege bile qorqa ediñ. Bunıñ kibi vaziyetlerde bir sıra ilâc kerek, çünki çoq ameliyat keçirile.
Asılında ise bu adamlar içün eñ esası ameliyattan soñ başlana, tedaviylevniñ birinci künleri. Olarnıñ er yeri ağıra. Ağrını is ettirmemek içün küçlü ağır kesici ilâclar kerek, amma bu ilâclarğa alışalar. Arbiy hastahanede hucur bir cümleni eşitken edim: «Eki direm ava beriñiz», – bu oğlanlarnı çekiştirgen ağrılarnı tasavur etmek zordır. Amma bu da eñ esası degil. Olar dayanalar.
– Esası ne?
– Bilesiñizmi, mence, olarnıñ adiy bir istegi bar – olarnıñ yanında olmaq kerek. Yanında olmaq, bir şey aytmaq, kelecekke planlarnı qurmaq kerek. Qıyınmı bu? Bir çoq yıl evelsi aqayım da ağır yaradan soñ arbiy hastahanede yatqan edi. Onıñ aytqanına köre, fizik ağrıdan soñ eñ qorqunçlı şey – kendi fikirleri ile bir qalmaq. Yanında yahşı kelecekke ilham berecek adam olmaq kerek, qoltutacaq, külecek ya da yırlaycaq birisi olmaq kerek.
– Bunıñ kibi vaziyetlerde keçmesi qıyın bir baryer olğanını tüşünesiñ – beden ya da ruhiy. Bazıları bu sebepten «uzaqtan» yardım etelermi?
– Menim bir çoq dostum soray: qorqmaysıñmı? Men buña şaşam. Oğlanlarnıñ qorqqanlarını tüşüniñiz. Bizler sağmız, raat ömür yaşamaqtamız. Neden qorqmaq kerek?
İnanamazsıñız: şimdi rıqma-rıq tolu nevropsihologik bölükte pek qıyın. Onıñ bir çoq hastası cenk stresslerine dayanmayıp, anda tüşe. Kontuziyadan soñ bazıları bir şey hatırlamaylar. Yavaş-yavaş özüne kelip başlağan soñ añ bam-başqa ola, ömür ya hastahaneden başlana, ya da zarar körgen tasavur ile soñsuz küreşke çevirile. Bazı yaralanğanlar er daim bir şey köreler, saqat olmağa ya da ömür boyu bitmeycek qorqu ile yaşamaq – angisi daa qorqunç bilmeysiñ.
Şimdiden cenkten soñ olğan sindrom suali peyda ola, Amerika Qoşma Ştatlarında vyetnam sindromı, ğaliba. Bu sağ qalğannıñ kompleksidir. Bu yanında olğan ve elâk olğanlar aqqında hatıra. Bu – arqadaşlarnıñ ömürleri içün intiqam almaq fikirleri, ve, elbet de, bezginlik, bazıları qaba olalar. Mence, Ukrainada bunıñ episini daa körecekmiz, çünki ğalebeden soñ olacaq beden ve ruhiy saqatlarnıñ sayısını tasavur etmek bile zor.
Şimdiden ruhiyatçı göñülliler kerektir.
Bu bizim kelecegimizdir. Bu erkeklerniñ sağlığı – memleketniñ sağlığıdır.
– Ruhiy ceetten maneviy yaraları olğan adam çoqmı?
Yaralanğanlar farqlı ola. Bazıları ruhiy ceetten küçlü olıp, tez-tez özüne keleler. Büyükler ve göñülli olaraq cenkleşmege ketkenler bu ceetten daa küçlü ola, çünki birincilerniñ ömür tecribesi bar, ekincileri ise ruhiy ceetten azır olıp keteler. Silâlı quvetlerniñ askerleri ile büyük problemler bar. Gençler maneviy ceetten azır degiller, olar böyle stresslerge dayanamaylar – etrafta ölüm, arqadaşlarıñ elâk ola. Biz cenkke azırlıq körmedik de. Ukraina cenkleşmege azırlanmağan edi.
– Natalya, başına qaytayıq. Göñülliler işi, areketinden peşman etmediñizmi, yorulmadıñızmı?
– Göñülliler areketini aytsaq: işini yapqan, başqalarnı faal sürette celp etken, malümatnı tarqatqan ve tafsilâtlı esabat bergen adamlar bar. Başqaları ise bunı köstermeyip yapalar.
Asılında, Kiyevniñ Merkeziy arbiy hastahanesi qarıncalar yuvasını añdıra: er kün ağır yaralanğan adamlarnı, Donetsk ava limanından «kiborglarnı» ketireler, soñki künleri – Debaltsevo ve Uglegorskta yaralanğan askerlerni. Cebedeki hastahanelerde birinci yardım kösterilgen soñ çoqusını mında, Kiyevge, ketireler. Er biri «ağır». Olarnıñ yanında ekimler, tibbiy mütehassıslar ve göñülliler buluna. Onlarnen ihtiyar aş ve örülgen qıyafetlerni ketire, bedava yardım etmege azır. Bir qart adamnıñ onı aydavcı olaraq işke almağanlarına canı ağıra – baqsa: aydavcı bar, maşinalar yoq, – «Ayıptır!». Ve er kün aynısı.
Lâkin belli olmağan hastahane ve arbiy hastahaneler çoq, anda da yaralanğan oğlanlar bar, olarğa da yardım kerek. Yardım etecek olsañız, illâ ki Kiyevge kelmege acet yoq. Yaqın yerleşken arbiy hastahaneni tapıp, anda barıñız. Memleketniñ er köşesindeki hastahanede qaramanlarımız bar.
Peşman etmedim – bu menim cebem, menim cenkim, lâkin ğalebe bizim, ukrainlilerniñ, olacaqtır. Noqta.
– Siz Qırımdan keldiñiz, göñülli olmaqta Qırım davranışınıñ hususiyeti barmı?
Qırımda ve başqa memlekette eyilik farqlımı? İşğal dayanmaq istegini arttıra, intiqam almağa istemeysiñ. Dayanıp, memleketimizni eski ayatqa qaytarmaq. Daa bir kere tekrarlayım, «ATO qaramanları» göñülliler areketi bar, Facebook saifesinde acele yardımğa muhtac olğan askerler aqqında malümat ve rekvizitleri mevcut. «Bizimki» özüne kelip başlasa, ağır yaralanğanlarğa yardım etemiz. Bazılarınıñ balaları babasız qaldılar – kerek olğan bütün yardımnı birden aytamazsıñ. Başqaca aytacaq olsaq, çevik olmağa tırışamız, lâkin cenk, maalesef, işimizni arttıra. Başqa göñüllilerni bilseñiz ve olarğa inansañız, qoşulıñız.
Epimiz birlik olıp, bütün memleket ve Qırım ile beraber dayanıp, ğalebe qazanacaqmız.
