Aqmescitniñ eki «Silpo» tükânında mahsulatlar ep azlaşa. Tükân hadimleri mahsulat bar olğanını köstermege tırışalar, beştahtalarnı içimliklernen tolduralar. Evelden, biskvitlerniñ çeşitlerinen tolıp-taşqan beştahtalarda, «Mivina» tura. Balalar içün yemek satılğan yerde – bir qaç dane botqa qutusı ve meyva ezmesi bar. Canlı balıq içün akvarium ekseriy alda quru, tuzlu balıq bulunğan buzdolaplar boş. Ukrain qaşqavalları yoq. Et mahsulatlarnıñ qıtlığı da duyula. Sütten yasalğan mahsulatlar da az sayıda. Müşteriler, evelden Aqmescitte eñ belli tükânlardan biriniñ yanından keçip keteler.
«Evelsi tek bu tükânda er şeyni satın ala edik,– dey Aqmescit sakini Оlga. – Biz mında yaqın yaşaymız. Amma, şimdi baş-başqa tükânlarğa baramız. Mında alınacaq şey yoq. Olğan mahsulatlar da başqa tükânlarğa baqqanda daa paalı».
«Men şaştım, – dey Çehiyada oquğan Svetlana, işğalden soñ, o birinci kere tuvğan Qırımğa keldi. – «Silpo»-ğa hoşaf almaq içün kirdim. Mında ise, nasıldır rusiyeli içimlik tura. Tek bir şirketniñ mahsulatı. Aydı, alışqan hoşafımnı başqa tükândan barıp qıdırayım».
«Böyle şey asıl olmağan edi?! – dep çorlana Andrey. – Buzdolaplar aman-aman boş turalar. Evelden deñiz mahsulatınen top-tolu ediler, şimdi ise, tübünde bir qutuçıqnı körip olamız».
Müşteriler, avropadan ketirilgen şaraplar ğayıp olacağından saqınıp, paalı içimliklerni satın almağa aşıqalar. Amma, rusiyeli şaraplar sırasına keçken «İnkerman» şarabı yeterli sayıda. Tapalar üstünde ukrain aktsiz markaları yerine rusiye markalar şişeniñ özünde mevcut. Şirketniñ yañı menzili de qayd etilgen: Rusiye, Aqyar.
Daimiy müşteriler alışqan soñ, ale daa «Silpo»ğa baralar, hadimler pek sıq deñişkenini qayd eteler. Satıcı ve kassirlerniñ sayısı azlaştı. 17 kassadan tek 2-3 çalışa.
«Adamlarnıñ bir qısımı ya özü ketti, ya da qısqartuvğa oğradı,– dey hadimlerden biri. – Satmağa şey yoq. Er şey yahşı olacağına işana edik, amma endi çoq ümüt etmeymiz. Reberler iç bir şey añlatmaylar. Qapatacaqlar, deyler. Mına oturıp tüşünem – özüm keteyimmi ya da işten çıqaracaqlarını bekleyimmi».
Qırım işğal etilgen soñ, «Silpo» tükânlarınıñ reberleri işhaneler qapatılması mümkün, dep aytqan ediler. Sebebi işğal etilgen territoriyağa mahsulatlarnı ketirmege küç ve naqliye masrafları öskeninen bağlı. Amma, soñra tükânlarnıñ ticariy müdiri Svetlana Diyuk aytqanı kibi, şirket rusiyeli qanunları boyunca resmiyleştirildi.
«Biz qapatılmaycaqmız, aksine Qırım istisalcılarnı celp etmege tırışacaqmız ve olarnıñ mahsulatlarını takdim etecekmiz»,– dep aytqan edi müdir iyün ayında.
Amma, bir qaç ay içinde «Silpo» tükânlarınıñ işi bir yolğa qoyulmadı. Qırımlılar alışqan aktsiyalarnı tükân artıq keçirmey. Ball toplap, olarnı mahsulatqa deñiştirmek programması çalışmay. Şimdilik, tükânlarnıñ iç biri qapatılmadı, amma ileride ne olacağı bеlli degil.
