Rusiyede er söz paalığa tüşe: evelden yasaq etilgen metinlerniñ tarqatuvı içün çarlar katorgağa yollay ediler, sovetler devirinde siyaset mevzusında şaqa ya da basılğan malümat içün aqılı zayıf olğanlar içün hastahanelerge qapata ediler, lagerlerde çalıştırta ediler.
Bugünki künde devletni idare etkenler, DHK-de (KGB) yıllar devamında faaliyet kösterip, serbest fikir ve sözlerni bastıralar. Ukrain inqirazı zamanında özlerini daa beter, daa namussız alıp baralar.
Bugün de bugün Kremlni teñkid etkenleri içün ya da Ukrainağa destek kösterilgeni içün adamlarnı kötekleyler, öldüreler, avtozaklarğa nıqtaylar, memuriy ve cinaiy apis cezası belgilene. Mühbirlerniñ aqqından keleler, saytlarnı blok eteler, içtimaiy ağlarnı tolusınen nezaret eteler.
Kelişmegen sözlerge «nefretniñ teşviqatı» deyler, devlet nefretni özü beslep, belli bir telekanallarda açıqtan-açıq açuv ve nefetni numayş etmekte. Balalarnı da telükeli malümattan qorçalaycaqmız, dep, akimiyet belli Dumb Ways to Die serlevalı mültfilmden başlap, Vikipediya maqalelerine qadar er şeyni yasaqlay.
Donbassta separatistik ayın-oyunlarını alıp barğan Kreml, özüne kelgende qattı cevap bere. «Separatizmge çağıruv» аdlı mahsus qanun qabul etildi. «Sibiriyanıñ federalizatsiyası içün yürüş» neticesinde veb saytlarnıñ tsenzurası ile yekünlendi. Bu kibi teşebbüs Kubande kösterilgeni içün repressiyalar qullandı, teşebbüsçilerden biri apiste buluna.
Pütinni teñkid etken publitsist Bоris Stomahin ekinci kere apiste müddet keçirmekte – onı terrorizmge çağırvlarda qabaatladılar.
Ekinci cian cenkini resmiy tefsirden farqlanğan fikirler içün cinaiy ceza belgilendi.
Quturğan printer ile qıslanğan qanun çıqarıcı organı ile politsiya, prokurorlar, nezaretçiler saçma-sapan şeylerni yapalar. Belli blogerlerniñ devlet nezareti aqqında qanun qabul etildi, adiy qullanıcılarğa qarşı basqı alıp barıla. Sorğuğa er türlü sebepten, internetteki izaat, video astındaki bildirme, malümatnıñ tarqatılması da ola bile.
Mühbirlerniñ leyhaları çetelge köçip başladı (Lenta. Ru-nıñ baş muarriri Rigada rusiyeliler içün cemaat-siyasiy saytnı aça), qullanıcılar blok etilgen saytlarnı açmağa ögreneler, siyasiy sanatnıñ parlaq nümüneleri peyda olıp başladı.
Bizim Grani.Ru saytımız Rusiyede yarım yıl devamında «belgilenmegen kütleviy tedbirlerniñ keçirilüvine çağıruvlar içün» blok etile – böyle şekilde prokurorlar siyasiy mabüslerge qol tutuv aktsiyaları aqqında reportajlarnı adlandıralar.
Biz malümatlarnı olğan kölemde derc etmege devam etemiz, rusiyeli oquyıcılar içün saytımıznıñ tıpqısını arttırmağa tırışamız (şimdi Roskomnadzornıñ qara cedveline 40-qa yaqın saytımıznıñ tıpqısı kirsetildi), içtimaiy ağlarda malümatnı tarqatamız.
Biz Rusiyede saytnıñ blok etilüvi boyunca bütün mahkemelerni yuturdıq, amma oquyıcılarımıznıñ sayısını coymadıq. Biz partizanlıq şaraitlerde işimizni devam etemiz. Bizim içün Grani saytını serbest muzakerlerniñ meydanı olaraq olıp qalması ve grajdanlıq qarşılıqnıñ bir timsali kibi saqlanması müimdir. «Gizli faaliyetimiz»niñ tecribesi diger internet leyhaları içün kerekli olur, dep sayamız.
Serbest Rusiyeniñ sesleri ille yañğıraycaqlar.
Yuliya Berezovskaya, Rusiyede blok etilgen Grani.ru internet qaynağınıñ baş müdiri
«Fikir» rubrikasında bildirilgen tüşünceler müelliflerniñ noqtai nazarını bildirip, muarririyetnen aynı olmaması mümkün
