«OQUVDAN VAZGEÇERİM, AMMA DOĞMUŞ AĞAMDAN VAZGEÇMEM!»
- dep, Amerikada yaşağan ağası Memet Sevdiyardan vazgeçmekni «tevsiye» etken Devlet telükesizlik komitetiniñ hadimlerine cevaplandı Taşkent Devlet universiteti jurnalistika fakultetiniñ 1-nci kurs studenti Rustem Muyedin. «Vazgeçmeseñiz, Siziñ iç bir yazılarınız iç bir kütleviy vastada ya da neşriyatta derc olunmaz», - tenbiyeledi komitet hadimi. Cenk yollarını keçken, sürgün etilgen, komendant rejimini bozğanı içün cezalanğan, üç evlâtnıñ babası olğan student Rustem Muyedin qorqacaq adamlardan degil edi.
İyül 6 künü Rustem Muyedinniñ doğğanına 95 yıl toldı. Ukraina ve Qırımda eñ qart sayılğan edip 2012 senesi yanvar 24-te 93 yaşında vefat etti.
Rustem ağa 1919 senesi iyül 6 künü Aqmescitte dünyağa keldi. Memet ağası kibi meşur 13-nci qırımtatar mektebinde, dünyaca belli yazıcı Cengiz Dağcı, alim Yaqub Bekirov ile bir sınıfta oqudı. 5-nci sınıfta oquğanda yazğan birinci ikâyesi «Yaş leninciler» gazetasında basıldı.
1939 senesi Rustem Muyedin Qızıl ordu saflarına alına ve andan da cenkke kete. 1944 senesiniñ mayıs ayında olarnıñ qısmı «Vatan hainlerini sürgün etmek içün» Qırımğa avuştırıla ve Aqmescitte yerleştirile. Laf qırımtatarlar aqqında ketkeni Rustem Muyedinniñ aqılına bile kelmey. Mayıs 17 künü qısımnıñ qırımtatarlarından, şu cümleden Rustem Muyedinden de, ğayrı episi askerleri mahsus vazifege yollanıla. Saba bu nasıl operatsiya olğanını bilgen Rustem Kantarnaya 64-tteki evine ailesinen körüşmek içün çapıp kele. Amma yetiştiralmay. Evde artıq iç kimse yoq, içeride er şey alt-üst yapılıp qarıştırılğan.
Qartlar, qadınlar ve balalarnıñ peşinden cenkte uruşqan qırımtatarlarnı da acele şekilde mahsus eşelonlarda sürgünlik yerlerine alıp keteler. Rustem Muyedin Özbekistannıñ Yangiyül şeerine tüşe, ailesini qıdıra. Bir tanışından babasınıñ Gülistanda olğanından haber ala ve babasını alıp kelmek içün anda kete. Anası endi keçingen. Rustem babasınen Yangiyülge qayta, amma sürgünlik yerini izinsiz terk etkeni içün 4 ay şeker işlev zavodında mecburen işnen cezalana.
Balalıqtan yazmağa avesligi büyük olğan ve yazıcı olmaqnı arz etken edip qorantasını baqmaq içün aydavcı, ammal, fotografçı, qurucı olıp çalışmaq zoruna qala. Taşkent devlet universitetiniñ jurnalistika fakultetinde oqumağa bermeyler. Onıñ «Taqdir» ikâyesi ancaq 1972 senesi derc olunıp, mahsus sımarlanğan keskin tenqidke oğratıla. Yazıcınıñ qabaatı – Memet Sevdiyarnıñ doğmuş qardaşı olğanında, ağasından vazgeçmekni red etkeninde edi. Rustem Muyedin KGBniñ daimiy sert nezareti altında bulundı.
Ağasınen Rustem Muyedin 60-ncı senelerde bağlanıp ola. Ondan kelgen mektüpler ses çıqarılıp ailece oqulır edi. «Biz bu mektüplerni sanki tılsımlı bir devletten kelgen masal kibi diñley edik», - dep hatırlay yazıcınıñ qızı Fevziye.
Ağa-qardaşlar yarım asırlıq ayırılıqtan soñ 90-ncı yıllarda körüşeler. Ağasınıñ daveti ile Rustem Muyedin Amerikağa bara ve özüniñ «Qatmer qaderler», «Ana qayğısı» kitaplarını anda neşir ete.
Sürgünlikten Qırımğa qaytqan soñ Rustem Muyedin ğayet mahsuldar çalışa. «Ağır taqdirler» romanını, «Söngen yıldızlar» pyesasını yaza. O sanki halqınıñ ögünde yazıcılıq borcunı ödemege aşıqa edi. Onıñ pyesası Qırımtatar akademik muzıkalı-drama teatrinde sanalaştırılıp, yazıcınıñ 90 yıllıq yubileyinde kösterile.
Jurnalistika fakultetinde oqup olamağan Rustem ağa endi 74 yaşına kelip olsa da bir qaç yıl «Qırım» gazetasında çalışa ve ayatiy zarur ve müim mevzularda yaza. Böyle müim meselelerden biri qırımtatar edebiy tilniñ saqlanması edi. Öz parasına çıqarğan «Edebiy qırımtatar tilini ögrenmege istegenler içün» risaleni Rustem ağa ziyalılar ve bilhassa yaşlar arasında bedava tarqata.
Müteber yaşına baqmadan Rustem ağa qalemni qolundan tüşürmey. 90 yaşında bilgisayarnı menimsey. Kelecekke bir sıra işlerni planlaştıra. Amma ağır hastalıq onı bu imkândan marum ete.
2014 senesi iyül 4 künü Aqmescitniñ Kamenka qasabasında Rustem Muyedin baştaşınıñ açılışı merasimine onıñ qalemdeşleri, jurnalistler ve cemaatçılıq vekilleri toplanıp, yazıcı aqqında samimiy hatırlavlarınen paylaştılar.
