Rusiye işğal etken Qırımnıñ içtimaiy vaziyet çizgileri Sovet Sotsialistik Cumhuriyetler Birliginiñ soñki yıllarına oşağan yerge çevirile. Böyle fikrini Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarov «Apostrof» ukrain saytına bildirdi.
«Endi eyforiya yoq, quvançlı beklevler yoq. O vaqıt Rusiyeniñ istilâsı ve Qırım zaptı yahşı bir şey olğanına inanğan aman-aman er kes buña endi ümüt etmey. Rusiye tarafdarları bile bugün şübhelene, bazıları vaziyet kerginleşe, hususan iqtisadiyat saasında, iş, gençler içün iş yerleri meselesinde ümütsizlik bar. Qırım ket-kete içtimaiy vaziyet çizgileri Sovet Sotsialistik Cumhuriyetler Birliginiñ soñki yıllarına oşağan yerge çevirile. Aynı fikirler, aynı isler. Amma deñişmeler de körüne – yol, büyük obyekt, mesken qurucılığı. Lâkin bütün bular Qırım yarımadasınıñ arbiy ileri noqtağa çevirilüvinen bağlı», – dedi Çubarov.
Onıñ aytqanına köre, mesken sıq-sıq «cezalayıcı organlarnıñ hadimleri» içün qurula, hususan Canköyde, Kezlev civarında, Aqmescit ve Aqyarda.
«Olar Qırımda mümkün olğanı qadar çoq Rusiye vatandaşlarını yerleştirmege tırışa. Bir taraftan qırımtatarlarnı çıqaralar, amma vaziyetni deñiştirmek içün bu yetmey. Şu sebepten olar tek arbiylerni ve cezalayıcı organlarnıñ hadimlerini qorantalarınen beraber ketirmey, vatandaşlarnıñ köçmesine de yardım ete – kredit, yardım ve köçkende yerleşüv programmaları bar», – dep qayd etti Çubarov.
Daa evel Ukraina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki daimiy vekili Anton Körineviç Rusiye, yarımadağa vatandaşlarını yerleştirip, işğal etilgen Qırımnıñ demografik haritasını deñiştirmege tırışa, dep bildirgen edi. Onıñ esaplarına köre, işğal vaqtında Moskva Qırımğa 140 biñden çoq Rusiye vatandaşını yerleştirdi.
İşğalden soñ sovet keçmişi aqqında qırımlılarğa yarımadada keçirilgen tedbirler sıq-sıq hatırlata. Soñki merasimlerden biri – oktâbrniñ 29-nda Aqyarda keçirilgen «komsomol doğğan künü». Kommunistler balalar komsomolcılarğa qabul etilgen mitingni keçirdi.
2015 senesi aprel ayında Yuqarı Rada kommunist ve natsist totalitar rejimlerini takbih etken, olarnıñ propagandası ve timsallerini yasaqlağan ükümet qanun leyhasını qabul etti. Qanunğa binaen, natsizm, millet–sotsializm timsalleri ve propagandası, bu degerler, natsist, faşist taqımlarınıñ faaliyeti Ukrainada yasaqlana.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
