Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reisi Refat Çubarovnıñ fikirince, Rusiye akimiyetiniñ muhalifet siyasetçilerine qarşı areketleri, hususan yanvarniñ 17-nde Moskvada Almaniyadan qaytqan Aleksey Navalnıynıñ tutulması «Rusiye reberliginiñ Ukrainada başlatqan cenki içün cezasız qalğanınıñ aqibeti» ola.
«Şunı qayd etmek müim ki, Putin rejiminiñ Rusiye muhalifet siyasetçilerine qarşı taqipleri ve Rusiye Federatsiyasında insan aqları ve serbestligini sıñırlaması Qırım ve Donetsk ve Lugansk vilâyetleriniñ bazı rayonlarınıñ işğaline ketirgen, 13000-den çoq insannıñ ölmesine ve 27 000 kişiniñ yaralanmasına sebep olğan Rusiyeniñ siyasiy ve arbiy reberliginiñ Ukrainağa qarşı başlatqan cenki içün cezasız qalğanınıñ aqibeti ola», – dep yazdı o, Facebookta.
Çubarovnıñ qayd etkenine köre, yanvarniñ 18-nde Avropa parlamenti sessiyasında ve yanvarniñ 25-nde Avropa Birligi Tış işler nazirleri seviyesinde Rusiyede Aleksey Navalnıynıñ tutulması muzakere etilecek. O, Rusiye muhalifetçisiniñ aqlarını qorumaq içün halqara ğayretlerge qol tutıp, «bütün dünyada olğan Rusiye telükesini» qayd etti.
«Memleket ve halqlarıñızğa qarşı Rusiye istilâsına yol bermemege isteysiñizmi? – İlk evelâ, Ukrainağa Rusiye işğal etken topraqlarını qaytarmağa ve halqara seviyede tanılğan, Qırımnen beraber topraq bütünligini ğayrıdan tiklemege yardım etiñiz», – dedi Çubarov.
O, Navalnıy içün qoruvnı 93-ü qırımtatarı olğan 129 qırımlı mabüsniñ azat etilüvinen beraber talap etmek adaletli olur edi, dep qayd etti.
Rusiye ve Avropa tarafları Çubarovnıñ aytqanlarına daa cevap bermedi.
Aq qorçalayıcı teşkilâtlar ve çetel siyaset liderleri Rusiye akimiyetini yanvarniñ 17-nden Berlinden «Şeremetyevo» ava limanına kelgen ve pasport kontrolinde tutulğan muhalifetçi Aleksey Navalnıynı azat etmesine çağırdı.
Cezalarnı yerine ketirüv federal hızmeti bildirgenine köre, zeerlengen soñ Almaniyada tedaviylengen Navalnıy sınav müddeti qaidelerini bozdı, hızmet cinaiy dava boyunca şartlı ceza yerine kerçek ceza berilsin istey – 3,5 yıl apis cezası. Navalnıy, tutula bilecegini bilip, Rusiyege qaytmaqtan vazgeçmedi, dep ayttı.
Navalnıynıñ advokatları bergen soñki malümatlarğa köre, şimdi muhalifetçi Himkilerdeki politsiya bölüginde buluna.
Aleksey Navalnıy avgustnıñ 22-nde Almaniyağa ketirildi – o, «Noviçok» gruppasından zeerli maddenen zeerlenip, anda komada olğanda ketirildi. Almaniyada tedaviylenip reabilitatsiyadan keçti. Navalnıy, anda öz isteginen kelmedi ve Rusiyege qaytacaq, dep bildirgen edi. Onıñ aytqanına köre, Cezalarnı yerine ketirüv federal hızmetine çetelde olğanını ve anda tibbiy sebeplerden bulunğanını bildirgen edi.
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.
