Qırımda siyasiy taqiplerniñ yañı türü peyda oldı – yaqalanğan qırımtatarlarğa celpnameler berilüvi. Bu uquq qoruyıcılar tarafından qayd etilgen ilk malüm aldır. Rusiye quvetçileri siyasiy davalarda qabaatlanğanlarğa destek bildirmek içün mahkeme oturışlarına kelgenleri taqip eterek nege irişecek ola? Aceba, qırımlılar seferberlik aqqında ne tüşüneler? Nasıl etip Ukrayinağa qarşı cenkke celp etilmemek? Bunıñ aqqında Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında "QırımSOS" uquq qoruyıcı teşkilâtınıñ talilcisi Yevgen Yaroşenko ve Qırımtatar Milliy Meclisiniñ azası, Qırımtatar resurs merkeziniñ yolbaşçısı Eskender Bariyev aytıp berdiler.
Avgustnıñ 25-nde Rusiye quvetçileri Qırımda 23 kişini yaqaladılar. Sebep polisniñ talaplarına "riayet etmemeleri" olğan. Bu adamlar Rusiyeniñ nezareti altında olğan Aqmemecitniñ Kiyev rayon mahkemesiniñ oturışına bunıñ arfesinde Rusiye quvetçileri tarafından terroristik teşkilâtnı teşkil etmekte ve onıñ faaliyetinde iştirak etmekte qabaatlanğan Bağçasaray ve Bağçasaray rayonından olğan "Qırım birdemligi" faallerine destek bildirmek içün kelgen ediler. Söz Rusiyede yasaq etilgen Hazb ut-Tahrir teşkilâtı aqqındadır. Advokat Edem Semedlâyevniñ sözlerine köre, bir kişini mahkeme binası yanında degil de, qavehanede yaqalağanlar.
"Polis urbasında bile olmağan insanlar keldi ve avtobusqa mindirip başladılar. Elbette bu adam ne olğanını, ne sebepten onı bellisiz, özüni tnıtmağan, maskalı adamlar avtobusqa tartqanlarını bilmege istedi. Bunı olar insan polisniñ qanuniy talaplarını yerine ketirmegini kibi esapladılar. Olarnıñ polis olğanını nasıl etip añlamaq kerek edi, belli degil", - dep bildirdi Semedlâyev.
Daa birisini işğalciler pek zalım bir şekilde yaqaladılar. Onı "qanuniy talaplarğa riayet etmegeni" içün çaqıl üstüne attılar.
"Yara bar. Onıñ qolu zarar kördi. Yüzünde yaralar bar", - dep ayta advokat.
Polis bölüginde yaqlanğanlardan parmaq izi qaldırmaqnı talap ettiler, soñra celpnameler bermege tırıştılar.
Anda 60, 70 yaşındaki adamlar da bar edi. Olarğa da celpnamelermi?Edem Semedlâyev
"Gece, keç maalinde arbiy komissarlıqnıñ hadimini ketirdiler ve o er keske celpnameler bermege tırıştı. Sebep ne eken? Anda 60, 70 yaşındaki adamlar da bar edi. Olarğa da celpnamelermi? Olarnı da orduğa alacaq olalarmı? Ya da "Hususiy arbiy ameliyatqa" yollacaq olalarmı? Belli degil. Elbette, er kes red etti. Bu celpnameler berilecek yer degil", - dep ayttı Edem Semedlâyev.
Böyle etip, quvetçiler admlarnı sıqıştırmağa tırıştılar, dep saya advokat.
"Bu adamlar arasında arbiy komissarlıqtan ya da arbiy hızmetten saqlanğanlar yoq. Böyle etip adamlarnı sıqıtırmağa tırıştılar. Bunı adamlar mahkemelerge kelmege, semetdeşlerini, dostlarını, yaqınlarını desteklemege qorqsunlar dep yaptılar", - dep emin o.
Cumaertesi künü Rusiye kontrolindeki Aqmescitniñ Kiyev rayon mahkemesi mahkeme ögünde tutulğan 22 kişige memuriy apis cezalarını berdi — 1 künden 7 künge qadar.
2021 senesinden berli Qırımda işğal mahkemeler ögünde eñ az 10 kütleviy tevqif dalğası yüz berdi, dep bildirdirdi "QırımSOS" uquq qoruyıcı teşkilâtnıñ talilcisi Yevgen Yaroşenko. Bu yaqalavlar vaqtında birden 15 ile 60 arasında adam tutula edi. Amma yaqalavdan soñ polis bölüginde celpnaler berilüv kibi adiseler daa olmağan edi.
Yevgen Yaroşenko.
"Sebebi ne olğanı şimdilik belli degil. Bu telükeli işarettir. Yani olar celpnamelerni, seferberlikni qırımtatar faallerini qorqutmaq içün qullana bileler", - dep ayta Yaroşenko.
Böyle bir vaziyette nasıl davranmaqnı tevsiye etmek pek qıyındır.
Onıñ qayd etkeni kibi, küzde Rusiye ordusına 18-nci celp etüv kampaniyası başlanmaq kerek ve bu vaqıt devamında pek muqayt olmaq kerek.
"Yaşağan yerni, telefon nomerini deñiştirmek tevsiye etile, tek işançlı insanlarnen qonuşmaq. Saqlanmaq da yahşı olur", - dep tevsiye ete o.
Yaroşenkonıñ bildirgenine köre, keçken sene qısmiy seferberlikniñ faal safhasında Qırımda 10 biñ kişi seferber etilgen. Bu sene Rusiyede ve onıñ işğal etken topraqlarda ekinci seferberlik dalğası azırlana ve olar 450 biñ adam celp etecek olalar.
Qırımdaki Rusiye akimiyetine Devlet Dumasına saylavlarğa qadar Ukrayina ile cenkte iştirak etmek içün 300 kişi seferber etmege vazife qoyulğan. Bunı Qırım.Aqiqatqa Qırımtatar resurs merkeziniñ yolbaşçısı Eskender Bariyev bildirdi.Onıñ sözlerine köre, Qırımnıñ biñ sakini Rusiye ordusınıñ muntazam sıralarına ve daa eki biñ hususiy arbiy şirketler sıralarına seferber etmek planlaştırıla.
Eskender Bariyev
Bundan ğayrı Bariyevniñ sözlerine köre, celpnamelerni bazarlarda ve slavân olmağanlarğa bere ekenler.
2022 senesi qısmiy seferberlik sefebinden biñlerni qırımtatar Qırımnı terk etken.
Rusiye akimiyeti işğal etilgen Qırımda yañı bir seferberlik dalğasını azırlay, dep bildirdiler Ukrayina Prezidentiniñ Qırım MC daimiy temsilciliginde.
"İşğalciler seferberlik noqtalarını merkeziy yalı kenarınıñ ortasında aça. Böyle noqtalardan biri artıq Aluştada çalışa. Bunıñ sebebi Rusiye Qırımda yañı seferberlik dalğasını azırlağanıdır", - dep yazıla bildirmede.
Haber etilgeni kibi, Rusiyeniñ nezareti astında olğan Aqyar arbiy komissarlığında muşavereler ve talimatlar keçire ekenler. Celpnamelerniñ polis ya da Rusiye gvardiyası hadimleriniñ refaqatında darqatılması planlaştırıla
Temsilcilikte, Rusiye 30 biñ insannı seferber etmege ve daa 10 biñ insannı arbiy hımet içün askerlikke çağırmağa planlaştırğanını sayalar.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d3454ggyqnys2v.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.