«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Tahmin etilgeni kibi, Macaristan baş naziri Viktor Orban çoq yıllardan berli ilk sefer Ukrayina paytahtına ziyaretini, Qıtay Halq Cumhuriyetiniñ aynı planına oşağan öz barışıq tekliflerinen keçirdi. Amma ne içün bu şaşılacaq bir şekilde? Mında şaşırtıcı bir şey yoq.
Qıtay Cumhuriyetiniñ yolbaşçısı Si Tszinpin Budapeştke kelgende Viktor Orban Qıtaynıñ bir kün evelsi aydınlatılğan tekliflerine qol tuttı. Amma bundan soñ Qıtay temsilcileri İsviçredeki sammitke kelmediler. Viktor Orban ise öz temsilcisini yolladı, körüşüvniñ soñki vesiqasını Macaristan da imzaladı. Böylece, bu Orbannıñ Ğarp ve Qıtay arasında areket etkeni ilk sefer degil.
Macaristan baş naziri Viktor Orban (sağda) Budapeşt ava limanında Qıtay yolbaşçısı Si Tszinpinni qarşılay, 2024 senesi mayısnıñ 8-i
Orban içün Çin ile munasebetler, menimce, Rusiye ile munasebetlerden daa müimdir
Ukrayinada çoqusı, Macaristan baş naziri ateş toqtatılması aqqında aytqanda, Rusiye ikâyelerini tarqatqanını iddia ete. Amma hatırlamaq kerek ki, Vladimir Putin bu toqtatuvnı qoşma şartlarnen, misal olaraq, Rusiye "özüniñki" dep ilân etken Ukrayina topraqlarından ukrayin ordusınıñ çıqarılması ile sıñırlay. Yani bu Rusiyeniñ degil, bu Qıtaynıñ kün tertibi. Em de Orban içün Çin ile munasebetler, menimce, Rusiye ile munasebetlerden daa müimdir.
Onıñ yanaşuvı, Avropa birliginde qalmaq ve Qıtay yatırımlarını teşkil etmek kibi, er angi radikal Avropa siyasetçisiniñ ideal yanaşuvıdır. Arzu! Onıñ içün Orban içün Vladimir Zelenskıynıñ yanında Qıtay tekliflerini seslendirmek — bu yahşı bir fırsat kibi körüne.
Viktor Orban ve Volodımır Zelenskıy Kıyivde, 2024 senesi iyülniñ 2-si
Lâkin bu tekliflerde eñ müim şeyler yoq
Lâkin bu tekliflerde eñ müim şeyler yoq: bu ateş toqtatılmasından soñ Qırım ve Ukrayinanıñ diger işğal etilgen topraqlarınıñ taqdiri ne olacaq? Ukrayina içün telükesizlik kefaletleri nasıl olacaq, olarnı kim berecek, nasıl şaraitlerde? Ve eñ meraqlısı — Rusiye ateşni toqtatmağa niyetlenemi yoqsa Ukrayina bunı bir taraflı yapmalı? Çünki, aytqanım kibi, Vladimir Putinden kerçek muzakerelerge iç bir meraq körmeymiz.
Rusiye prezidenti Vladimir Putin
Şunıñ içün biz kerçekten barışıq planı aqqında aytmaymız, aksine bir mevamnı belgilemek ıntıluvı aqqında ayta bilemiz. Tesadüfen degil ki, Orban özü de Zelenskıy ile ortaq brifingde ukrayin yanaşuvını qabul etkenini qayd etti, amma onı yerine ketirmek içün daa çoq vaqıt kerek olacaq.
Özüni başqa bir barışıq saqlayıcısı olaraq ilân etmek istey
Orban — usta siyasetçi, ve menimce, añlay ki, onıñ "ateş toqtatıluvı"nı amelge keçirmek içün şimdiki vaqıtta — ya da yaqın kelecekte — iç bir şans yoq. Amma o, özüni başqa bir barışıq saqlayıcısı olaraq ilân etmek istey — ve bir yerde degil de, Kıyivde, Çin ve Macaristan mevamlarınıñ umumiyligini numayış etmek, ve aynı zamanda ukrayin cemaat fikrini istilâğa qarşılıq kösterüvniñ siyasiy alternativası olmağanınen şaşırtmaq istey.
Viktor Orban ve Volodımır Zelenskıy Brükselde Avropa Birligi sammitinde. Belçika, 2024 senesi iyün 27
Ukrayina paytahtında bulunğan vaqıtta Viktor Orban bu vazifelerni becerdi, dep tüşünem. Amma cenkniñ toqtatıluvınen iç bir alâqası yoq.
Vitaliy Portnikov – jurnalist ve siyasiy izaatçı, Azatlıq Radiosı ve Qırım.Aqiqat müellifi
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayina şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayina akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
** ** ** ** **
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.