«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Amerika neşirleriniñ bir sıra neşirlerinde sabıq Amerika prezidenti Donald Trumpnıñ, ştabı ise böyle bir plannı red ete, barışıq planı aqqında yazılğanı - cenkni toqtatmaq içün topraqlarnıñ berilmesi mevzusını yañıdan muzakere etti. Asılında söz, barışıq içün Qırım ve Donbas ile ödeşme aqqındadır.
Amma bu deñişimniñ kontseptsiyası, eminim, öz-özünden yañlıştır. Cenkni Qırımnı berip ödeşmek mümkün, dep tüşüngenler Rusiye-Ukrayina çatışmasını topraq davası olaraq yañlış añlaylar, dep tüşünem. Hatırlatam ki, 2014 senesi işğal ve Qırımnıñ ilhaqı vaqtında olıp keçkenler aynı böyle kategoriyalarda qabul etilgen edi. O vaqıt Ğarpta çoqusı, Rusiye içün müim olğan topraqlar aqqında söz yürsetile, onı zapt etken soñ, Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı başqa bir iddiaları olmaycaq, dep iddia ete ediler. Prezident Barak Obama Vladimir Putinden Ukrayina qıtasına ücüm etmemesini talap ete edi, amma bu Kremlni Donbassta ilân etilmegen cenkke başlamasına mania olmadı.
ABD prezidenti Donald Tramp ve Rusiye prezidenti Vladimir Putin, 2018 senesi iyülniñ 16-sı
Ve o vaqıt endi bu ukrayin regionınıñ hususiyetleri, ealisiniñ Rusiyege olğan ananeviy simpatiyası, Donbassta 2014 senesine qadar böyle bir separatizm tapılmasa da, "separatizm" aqqında aytmağa başladılar. 2014 senesine qadar memleketniñ prezidenti, parlament spikeri ve ükümet azalarınıñ aman-aman episi Donetsk vilâyetinden, ükümran firqanıñ parlament fraktsiyasınıñ reisi ise Lugansk vilâyetinden kelgen edi. Eki vilâyetniñ de sakinleri umumukrayin siyasiy esnasında faal iştirak etkenini ve bölünüv aqqında tüşünmegenini isbatlamaq içün başqa bir delil kerekmi?
Amma şimdi Rusiye Anayasasında Ukrayinanıñ beş regionı añıla. Herson ve Zaporojjâ vilâyetleri Donbass degil, amma olarnıñ bir qısmı 2022 senesi Rusiye ordusı tarafından zapt etildi. Eminim ki, işğalciler Ukrayinanıñ diger regionlarını da zapt etse, olarnı da ilhaq etecekler. Asılında, bu aqta Rusiye havfsızlıq şurasınıñ reis muavini Dmitriy Medvedev bir qaç kün evelsi açıq-aydın bildirdi: bütün Ukrayina Rusiye terkibine kirmeli. Ve tek Qırım ve Donbass degil.
Dmitriy Medvedev ve Vladimir Putin, arhiv fotoresimi, 2019 senesi
İşte bu sebepten Rusiyeniñ Ukrayinağa qarşı cenki topraq cenki degil, eminim, devletçilik cenki. Ukrayina yalıñız topraq bütünligini ğayrıdan tiklemege degil de, ilk evelâ devletçiligini saqlamağa tırışa. Rusiye ordusı zapt etken topraqlarnı saqlap qalmaqtan ğayrı, Ukrayinanıñ suverenitetini yoq etmege tırışa.
Putin içün tek Qırımnı degil, bütün Ukrainanı nezaret etmek istey
Bu sebepten Qırım ya da Ukraнinanıñ başqa bir regionı tarafından "esaplaşma" imkânsız. Ve tek Ukrayina öz topraq bütünliginden ve halqara uquq printsipleriniñ qorçalavından vazgeçip olamağanı içün degil, Putin içün tek Qırımnı degil, bütün Ukrainanı nezaret etmek istey. O, topraq mukâfatı içün degil de, bunıñ içün cenkleşe. Ve, kerçekten de, Rusiye prezidenti öz maqsadını iç bir vaqıt gizlemey edi, onı çoqusı çıqışlarda ve maqalelerde tasdıqlay edi. Ve buña inanmamağa iç bir sebepim yoq. Ebet, eminim, Putin işğal etilgen Qırımnı saqlap qalmaq degil de, Sovet İmperiyasını ğayrıdan tiklemege tırışa.
Rusiye prezidenti Vladimir Putin. Moskva, Qızıl meydan, 2024 senesi martnıñ 18-i
İşte bu sebepten cenkniñ soñunda topraqlarnı deñişüv planı çalışmaycaq, eñ azından uzun müddetke.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.