«Fikir» rubrikası, mahsus Qırım.Aqiqat içün
Bu künleri Ukrayina PEN-i Ukrayina ve Rusiye arasındaki cenkniñ soñ devrinde elâk olğan medeniyet erbaplarınıñ hatırasına bağışlanğan #EmptyChairWeek malümat kampaniyasını keçire. Bular cebede öldürilgen, işğal vaqtında iskencelerge oğratılıp öldürilgenler, raketa ücümleri vaqtında bomba sığınaqlarında aşsızlıqtan ve suvuqtan ölgenler... Bu cedvelde önlarnen ad bar. Artıq bir çoq qaraman ve cenk qubanı aqqında men yazğan edim, bazıları menim yaqın tanışlarım edi, bazıları aqqında, yazıq ki, bu martitologdan bildim.
Kampaniyanıñ teşkilâtçıları er kesniñ cedvelden bir ad saylamasını ve oquyıcılarğa onıñ aqqında aytıp bermesini istedi. Amma men saylamağa istemeyim. Men eñ müimni aytmağa isteyim, işğalci öz igrenç maqsatlarına bu şekilde irişe. O halqnı yoq ete, medeniyet alanını yoq ete, medeniyetni yoq ete. Çünki medeniyet oquğan, baqqan ve diñlegenlerdir. Medeniyet bu yaratqanlardır. Er bir oquyıcımıznıñ ya da seyircimizniñ ölümi bu ğayıptır. Ve er bir istidatlı yazıcınıñ, jurnalistniñ, bestekârnıñ ve sanatkârnıñ ölümi toplulıq içün ğayıptır.
Bizim medeniyetimizniñ taşıyıcılarını bizge kimse qaytaramacaq.
Yıllar keçecek, cenk bitecek ya da bizim içün alışılğan bir safhağa keçecek, büyük cenk tarih olacaq, amma bu insanlarnı artıq kimse qaytarıp olamacaq. Bizim medeniyetimizniñ taşıyıcılarını bizge kimse qaytaramacaq. Biz yetim qaldıq.
Moskva bu medeniy soyqırımnı yapqanına birinci yıl, birinci on yıl, birinci yüz yıl degil. Ukrayina tiliniñ yasaqlanması, kitap basılmasınıñ yasaqlanması. Bu basqını imperiyanıñ diger halqları da is etti. Stalin yıllarında yoq etilgen "Ukrayina ğayrıdan doğuvı", ve tek ukrayin degil. Ekinci Cian cenkiniñ qurbanları - ukrayin, belarus, yeudi yazıcıları ve medeniyet erbaplarınıñ rus zenaatdaşlarına baqqanda sağ qalmaq imkânları az edi. Çünki o vaqıtları da devlet bir eñ esas medeniyetke prioritet bere edi. Ya cenkten soñra "milletçiler" ile küreş? Ya lagerlerde oturğan medeniyet erbapları? Ya ğayrıdan quruv yılları ölgen Vasıl Stus?
Rusiyeniñ endirgen darbesinden soñ Herson vilâyetindeki O les Ğonçar adına universal ilmiy kitaphansiniñ körünişi. 2023 senesi noyabrniñ 12-si
Ve ukrayinlerniñ Mustaqillik tiklengen soñ bütün bular bitecegine ümütleri doğru çıqmadı. Çünki körgenimiz kibi Moskva bu mustaqillikke razı olmaycaq. Ve onıñ ordusı kelgen er yerde aynı şeyler ola.
Qırımda tevqif etilgen O leg Sentsov şimdi cenktedir. Ne içün? Endi tek Qırım degil de, bütün Ukrayina Rusiyeniñ eline keçmemesi içün. Qırım apishaneleride tutulğan faller ve jurnalistler, olarnıñ arasında Vladislav Yesipenko ve Nariman Celâl. Bu insanlarnıñ episi yalıñız zulumnıñ degil de, cenkniñ de esirleri oldı.
Vladislav Yesipenko ve Nariman Celâl, fotokollaj
Zaten, epimiz de. Vladimir Putin diger çatışmalar ve meseleler sebebinden ertemi keçmi bizim cenkimizden bezecek çetel dünya ile yazışmaq aqqı olmadan büyük bir apishanege tüşmemizni istey, dep tüşünem.
Amma medeniyetimizni yarata bilgenlerniñ hatırası ve semetdeşlerimizniñ icadınıñ mahsullarından zevq almaq içün eminim ki, böyle bir şeyge yol bermemelimiz.
Vitaliy Portnikov – jurnalist ve siyasiy izaatçı, Azatlıq Radiosı ve Qırım.Aqiqat müellifi
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.