Ğarp, iyülniñ 23-nden soñ «Gazprom» gaz borusınıñ tamiri manaçığınen «Şimaliy aqım – 1-den» ketken hammal berilüvini yañıdan başlar, dep bekley. Ne de olsa, panik beklev Avropa memleketleriniñ, ilk evelâ Almaniyanıñ Rusiye inhisarcısına bağlı olğanını köstere.
Qışqa çoq qalmadı, gaz yedekleri yeterli miqdarda tolu degil, Rusiye er an gaz berilüvini toqtata ya da «dolanuv» marşrutlarında eksilte bile, Ukrayına gaz naqliye sistemasından ketken gaz ise «Gazpromnıñ» istegine baqmadan toqtatıla bile. Cenkniñ er angi yañı etapı Ukrayına «borusınıñ» işine tesir ete bile. Ve soñra ne olacaq?
Soñra ise – esas mal fiyatları artacaq, evler suvuq olacaq, sanayı buhranı kelecek ve işsizlik artacaq. Almaniya maşina qurucılığınıñ merkezi olğan Bavariya, meselâ, Rusiye gazına muhtac, onıñ yerini alacaq bir şey yoq. Almaniya Federativ Cumhuriyetiniñ şimaliy topraqları aynı vaziyette. İtaliya, baş naziriMario Draginiñ ğayretlerine ve Cezairden ketirilgen gazğa baqmadan, Rusiye gazından vazgeçip olamay. Rusiye Özü vazgeçse, İtaliyata siyasiy buhran quvetleşe ve Vladimir Putinnen añlaşmağa çağırğan küçlerniñ muvafaqiyetine ketire bile.
Rusiye prezidenti Vladimir Putin
Putin bu vaziyetke çoqtan azırlana. Cenkke degil, Ukrayınanı «qaytaruv» imkânına. Er angi usul kelişe, ebet. Putin ve Aleksey Miller dolanuv gaz borularını qurmağa qarar alğanda olar kârnı ya da leyhalarnıñ özüni ödeycegini degil, «aqıl» aqqında tüşündiler. Ucuz Rusiye gazı ve tranzit kârınıñ olmağanı bir felâket olğanını añlaycaq Ukrayına reberliginiñ «aqlı» aqqında.
Putinge «mahsus operatsiyanı» başlatmaq içün kritik ihtiyacnı temin etmek kerek edi
Almaniya, İtaliya, diger memleketler Rusiye gazına mek muhtac olğanda ukrayınalılarnıñ tarafını tutmağa kerekmegenini añlaycaq avropalılarnıñ «aqlı» aqqında tüşündiler. Putinge «mahsus operatsiyanı» başlatmaq içün kerek olğan şey – bu kritik ihtiyacnı temin etmek edi.
Ukrayınalı ekspertler Avropalı zenaatdaşlarına on yıllar devamında «dolanuv» gaz boruları tek ihtiyacnı temin etmek içün bir alet ola, dep añlatmağa tırıştı. Ve olar qurulğan soñ, Avropada büyük cenk içün kelişken şaraitler olacaq. Amma avropalılar ukrayınalılarnı diñlemedi: olar añlap olamay, bu qadar para cenkke nasıl deñiştirilecek.
Ukrayına ucuz gaz ve tranzit statusını almaq içün azatlıqtan vazgeçmege razı olmadı
Mümkün eken. Topraqlar paradan da qıymetli. Amma Putin bir şeyni unuttı: «aqıl» öyle de kelmedi. Ukrayına ucuz gaz ve tranzit statusını almaq içün azatlıqtan vazgeçmege razı olmadı. Putinniñ manasız ve qanlı cenkiniñ er künü Avropa Ukrayınağa daa çoq qoltuta. Rusiye prezidenti bu vaziyette şantajdan ğayrı başqa bir şey yapıp olamay. Qıta Rusiye gazı olmağanına alışmazdan evel o, Avropanı gazsız qaldırmağa istey. Panika ve suvuq qış qorqusı avropalılarnı Ukrayınağa qoltutmaqtan vazgeçip, küçke esaslanğan Putinniñ barışıq modeline razı olmağa mecbur eter, dep bekley. Kreml cenk ve şantaj içün Rusiye siyasiy miflerinden birini qullana – energetik teslim etüvniñ stabillik mifini. «Gazprom» bugün Avropadaki energetik istiqrarnıñ kefili degil.
Amma Putin cenknen bağlı yañlış tüşüngeni kibi, mında da yañlış esaplar yapa bile. Suvuq şantajı işanmamazlıqnı quvetleştire ve avropalılarnı Rusiye ile iqtisadiy işbirligi aqqında unutmağa mecbur ete bile – böyle işbirliginiñ doğru ve kârlı olğanına inanğan avropalılarnı bile. Gerhard Şreder evini qızdırıp olamağanda bile Putinge artıq telefon etmey bile. Neticede medeniy dünyanıñ Moskva ile energetik işbirligi daa uzun vaqıt keçmişte qalacaq. Ebet, bu medeniy dünyada yaşağan ya da yaşamağa istegen er keske zor olacaq. Ve belki, pek sıcaq da olmaycaq.
«Fikir» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Maqaleniñ aslı Azatlıq Radiosınıñ saytında
Vitaliy Portnikov, kyivli jurnalist, Qırım.Aqiqat müellifi
MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.