Ukrayina Prezidentiniñ Qırım MC Temsilcisi Rusiyeniñ keniş mıqyaslı istilâsınıñ başlamasından bir yıl içinde Qırımda angi vaqialarnı emiyetke lâyıq saya? Qırım.Aqiqat Tamila Taşevadan onıñ fikrince, bı yıl Qırım yarımadasında nasıl olğanını, işğal akimiyetiniñ ritoriksınıñ nasıl deñişkenini ve Qırımda vaqialarnıñ nasıl inkişaf ete bilecegini soradı.
Ukrayina Prezidentiniñ Qırım MC Temsilcisi Tamila Taşeva, Qırım ve bütün Ukrayina devleti içün "iks vaqtı" kelgenine ve Rusiye işğal etken bütün topraqlarnı qaytarmaq mümkün olğanına inana:
"Ğaliba Qırım üzerinde nezaretniñ qaytarılması meselesinde bu qadar kerçek destek iç yoq edi. Yani, Ğarp ortaqlarımıznıñ çoqusı ebet, Qırımnı qaytaracaqmız dey edi, ama er kes bunıñ biraz soñra olacağını tüşüne edi. Qırımnı Ukrayina nezareti altına qaytarıluv ğayesine destek bu qadar birleştirici degil edi: Ukrayinadaki insanlarnıñ 85 faizinden ziyadesi keri qatmasını, topraq bütünligi ile bağlı er angi uzlaşma olmaycağını destekley".
Tamila Taşeva Rusiye bütün yıl devamında Qırımda memuriy ve ceza qanunnamesiniñ yañı maddelerini qullanğanını qayd ete. Bularnıñ arasında: Rusiye ordusını itibardan tüşürüv ve RF Silâlı quvetleriniñ qullanması aqqında bile-bile aytılğan yalan malümatnı darqatuv. Qırımda Ukrayina tarafdarı olğan qırımlılarğa qarşı tazyıq arttı. Buña baqmadan Hersonnıñ azat etilmesinden soñ yarımadada Ukrayina destegine aktsiyalarnıñ sayısı arttı.
''Hersonnıñ azat etilmesinden soñ insanlar Qırımdaki faaliyetini daa faal köstermege ve bunıñ aqqında daa açıq aytıp başladılar. Yarımadada farqlı seviyelerde tirengen yüzlernen insannı bilem. İşğalniñ yılları devamında bunı, ne yazıq ki, körmedik. İnsan aqları meselelerinen bağlı belli bir narazılıq bar edi. Şimdi Ukrayına tarafdarlarınıñ narazılığı bar – insanlar yır yırlay, «ZSU» dep ayta, evlerde bir şeyler yaza ya da Z-timsalli arabalarnı ura. Qırım içün büyük bir ilerilev, dep tüşünem – insanlar Qırım qaytacağını is etip, bunıñ içün bir şeyler yapıp başladı'', – dep ayttı Taşeva.
Prezident temsilcisi keçken sene arbiyleştirüv ve seferberlik sebebinden yarımadadan Ukrayina tarafdarı olğan qırımlılarnıñ faal ketmesini qayd ete. Aynı zamanda Qırımnı ruslarnıñ da bir qısmı terk etti.
"Novofedirivkadaki patlavlardan soñ, hususan Keriç köpründe yüz bergen patlavdan soñ bazı insanlar da ketip başladılar. Olar "Qırım ebediyen Rusiyedir", bu telükesiz bölgedir, Qırım oğrunda kimse küreşmeycek dep keldiler. Olar anda ömürlik qalacaqdar dep tüşüne ediler. Öz evlerini satıp Qırımğa köçe ediler, çünki Qırım Rusiye bölgelerine baqqanda bayağı inkişaf etken. İssi, dülber, "andan ketmek istemeyim". Biz Rusiye vatandaşlarınıñ böyle ketmesini alğışlaymız", - dedi Taşeva.
O Rusiye tarafından Qırımda tayin etilgen memurlarnıñ ritorikası yıl içinde pek deñişkenini qayd etti:
"Evelden "Qırım ebediyen Rusiye ile" dey ediler, şimdi bu narrativni deñiştirdiler ve "Qırımnı imaye etermiz" deyler. Evelden "Qırımğa iç bir şey tehdit etmey" dey ediler, şimdi ise mudafaa aqqında deyler. Hersondan soñ ne dediler? Andan "baraşıq" ketmelerini aqlamaq içün "Hersondan Qırımnı imaye etmek içün ketemiz" dediler. Eger oña iç bir şey tehdit etmegen olsa, ne içün? Ukrayina akimiyetiniñ, devlet organlarınıñ, siyasiy ve arbiy reberliginiñ, prezidentniñ sözlerine daa ziyade cevap berip başladılar. Qırımda prezident Zelenskıynı diñlegenlerini pek begenmeyler. Ve adamlarğa qarşı tazyıq da bunen bağlıdır".
Tamila Taşeva Qırım yarımadasında basqılar artacaq, amma narazılıq da daa kütleviy olacaq dep tüşüne:
"Silâlı qvetlerimiz yaqınlaşqanı sayın Qırımda narazılıqlar da aracaq. "Qırım partizanları", "Ateş", "Qırım çağalası", "Sarı şerit" adlı areketlerni artıq köremiz. Ve bu areketlerniñ küçün artacak dep tüşünem".
Temsilcilikte devlet yarımadanıñ işğalden azat etilgeninden soñ olacaq adımlarğa azır olmalı dep sayalar.
MALÜMAT: Ukrayinağa qarşı Rusiye silâlı ücümi 2022 senesi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayinağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.