Yanvarniñ 23-nde yaltalı aq qorçalayıcı Yunus Maşaripovnıñ cinaiy davası boyunca keçirilgen daa bir oturışuv vaqtında FSB tahqiqatçısı Aleksandr Lavrov sorğuğa çekildi, o, tahqiqat vaqtında qanunsız basqı usullarını qullanuv aqqında suallerge cevap bermedi. Qabaatlav tarafı, dava malümatına Rusiye arbiy prokuraturasınıñ FSB hadimleriniñ areketlerini teşkerüv neticeleri boyunca red malümatını qoşmağa rica etti. Maşaripov işkencege oğratıldı-yoqmı, dava prokuraturada nasıl baqıldı ve FSB hadiminiñ sorğusı nasıl keçirildi, bunı maqalede oqumañız mümkün.

«Faşist işkence usulları»

Yunus Maşaripov 2017 senesi sentâbr ayında tutulıp apiske alındı. O, Rusiye FSBsiniñ hadimleri tarafından hırsızlandı, dep bildire. Maşaripov patlayıcı maddelerni azırlağanında ve saqlağanında qabaatlandı. Belli bir vaqıt keçken soñ akimiyet kontrolinde olğan «Krım 24» telekanalı sorğu videosını derc etti, anda Maşaripov «Yaltada içtimaiy-siyasiy vaziyetke dair malümat toplağanını, turistik mevsimni bozmaq içün plâjlarda ine atqanını, ormannı ateşke bergenini ve Rusiyege qarşı risalelerni tarqatqanını» bildire. Videoda aytılğanı kibi, Maşaripov bunı «Qırımtatar Milliy Meclisiniñ teşebbüsinen yaptı, onı ise Ukraina telükesizlik hızmetiniñ hadimleri idare etti». Meclis reisi Refat Çubarov Qırım.Aqiqatqa bu malümatnı red etti.

Yanvarniñ 16-nda qırımtatarı Rusiye kontrolindeki Yalta şeer mahkemesinde çıqışta bulunıp, onı qabaatını tanımasına zorlamaq içün işkencege oğratıp, malümat bergenini videoğa çıqarğanlar, dep tarif etti. Soñra, SİZOda, tahqiqatçı, tayinlengen advokattan çekinmeyip, oña qarşı qanunsız basqı usullarını kene qullandı, dep bildirdi Maşaripov. Maşaripovnıñ qayd etkenine köre, biologik örnekleri küçnen alındı, daa soñra olar «patlayıcı tertibatlarda tapıldı».

Advokat Aleksey Ladin Maşaripovnıñ malümatını izaatlap şöyle dedi: «Yunus oña qarşı yapılğan işkence aqqında tarif etti. Onıñ aytqanına köre, FSB hadimleri onı aqım, açıq ateşnen qıynap eziyetlediler, qabaatı olğanını tanımasını talap ettiler. Soñra genetik madde alıp, bunı bir yerde qayd etmediler. Ve daa soñra genetik madde patlayıcı maddede tapıldı».

Aleksey Ladin

Mabüs, Qırımnıñ Rusiye prokurorınıñ muavini Vladimir Kuznetsovnıñ adına yazğan muracaatında (muracaat kopiyası muarririyette bar) oña «FSB idaresiniñ hadimleri tarafından faşist işkence usulları, eziyet, qılınuv, milliy menlik ve namusnı maneviy aşalav, maneviy basqı qullanılğanını ve özüne qarşı yalan malümat bermesine zorlanğanını» bildirgen edi, dep hatırlata.

Aqlımda bar – aqlımda yoq

Yanvarniñ 23-nde mahkemede bu davanen oğraşqan FSB tahqiqatçısı Aleksandr Lavrov sorğuğa çekildi. Oturışuv vaqtında Maşaripov işkence aqqında bildirgen edimi degen sual berildi. Tahqiqatçı qısqa bir cevap berdi, şahsen oña böyle bir muracaat kelmedi, dep bildirdi. FSB hadimi bu mevzunı añlatmadı.

Soñra biologik örnekler alınğan protsessual areketler vaqtında tahqiqatçı ne içün yoq edi degen sual peyda oldı. Lavrov qarar çıqarğanını aytıp, özü ne içün yoq edi añlatıp olamadı – qadı Sergey Smirnov sualni alıp taşladı, tahqiqatçığa cevap bermemege izin berdi. Bu protsessual areketniñ hususiyetleri aqqında laf etmek ıntıluvına qadı Smirnov kene imkân bermedi.

Maşaripov, mahkemede tahqiqatçı Lavrovdan 2017 senesi noyabrniñ 24-nde tayinlengen advokatnen beraber tahqiqat izolâtorına kelip, onı sorğu odasına ne içün çağırğanlarını tarif etmesini rica etti. «Hatırlamayım!» – dep cevapladı tahqiqatçı. Maşaripov bu sualniñ cevabını almağa tırıştı, amma Lavrov tekrarlap turdı: «Aqlımda yoq». Qadı Smirnov nevbetteki sualge keçmege talap etti, çünki «şaat bir şey hatırlamağanını ayttı».

Soñki red cevabı degilmi?

Tahqiqatçı, Maşaripovğa qarşı işkence qullanğanını red etip olamadı, daa beter yaptı. Tahqiqatçı mahkemede şaatlıq etken soñ, devlet qabaatlayıcısı dava malümatlarına Rusiye Qara deñiz arbiy prokuraturasınıñ Maşaripovnıñ FSB hadimleri tarafından işkencege oğratılğanına dair ariza esasında cinaiy dava açmamaq qararını qoşmağa rica etti.

Advokat Aleksey Ladin bu red cevabını izaatlap, mahkemeniñ diqqatını arbiy prokuror teşkerüv yapıp, FSB hadimlerine qarşı dava açmamağa qarar alğan soñ mabüsniñ bu qararnı şikâyet etkenine celp etti. Ve malümat yañı teşkerüvge yollanıldı. Prokuror yerli FSB hadimleriniñ areketlerinde kene bir cinayet körmegen soñ, dava açılmasına berilgen red cevabı kene lâğu etildi.

«Bu red cevabı bir çoq kere lâğu etildi, aynı qararlar çıqarıldı, ve bu qarar daa çoq kere lâğu etilecek, dep tüşünem», – dep vade etti mahkemede Ladin.

Prokuror teşkerüvi, aqımnen işkence ve qabaatını tanımağa zorlav aqqında Qırımnıñ Rusiye prokurorınıñ muavini adına bergen arizasında Maşaripov özü de bildire. Bu arizanıñ metnine köre, «devletniñ yüksek vekâletli şahısları, Yalta şeeriniñ prokurorlarından başlap Baş prokuror ve Rusiye Tahqiqat komitetine qadar berilgen bir sıra arizağa baqmadan», Maşaripov «Qırım prokuraturasınıñ hadimleri tarafından bir kere bile sorğuğa çekilmedi».

Malümat: Rusiye kontrolindeki Yalta şeer mahkemesi Maşaripovnı patlayıcı maddelerni yapqanında ve saqlağanında qabaatlap, 4 yıl koloniyada qalmasına ve 110 000 para cezası (tahminen 41 biñ ğrıvnâ) tölemesine üküm etti. Qırımnıñ Rusiye Yuqarı mahkemesiniñ Temyiz instantsiyası Maşaripovnıñ şikâyet arizasını qabul etti.

«Memorial» aq qorçalayıcı merkezi Yunus Maşaripovnı siyasiy mabüs olaraq tanıdı.