Rusiye uquq qoruyıcıları sentâbrniñ soñunda Rusiye Qara deñiz flotunıñ ştabına qarşı raketa darbeleriniñ aqibetlerini video çıqarğan Aqyar sakinini tuttı. Olar Qırım yarımadasında Rusiye arbiy obyektlerine qarşı Ukrayına Silâlı quvetleriniñ darbeleri aqqında açıq malümatnıñ peyda olmasına ilk sefer mania olmay. Qırımda cenk şaatlarını nasıl adlandıralar, Qırım.Aqiqatnıñ maqalesinde oquñız.
Aqyardaki Rusiye Qara deñiz flotunıñ ştabı sentâbrniñ 22-nde raketa darbelerine oğradı. Şeer merkezinde üç küçlü patlav eşitildi, uçqan raketalar ve yanğından tuman köründi. Adise rezonans çıqardı ve bir çoq yerde faal muzakere etildi. Aqyarlılar adise yerine ketken yanğın ve «ilk yardım» maşinaları aqqında haber etti. Bazılarınıñ paylaşqan videolarından ştab binasınıñ yıqılğanı belli oldı.
Ukrayına Silâlı quvetleri adiseni «Yengeç tuzağı» operatsiyası dep adlandırdı ve «flotnıñ reberligi olğan onlarnen ölü ve yaralanğan» aqqında bildirdi.
Levhalarda Rusiye Qara deñiz flotunıñ ştabı üzerinde raketalar qayd etilse de, Rusiye Mudafaa nazirligi episi urıp tüşürildi, dep bildirdi.
Şimdi Rusiye uquq qoruyıcıları malümat tarqalğanına alâqası olğanlarnı taqip ete. Eki afta keçse de, Rusiye uquq qoruyıcıları videolardan birini çıqarğanına keldi.
«Qabaat derecesini mayor aytacaq»
Aqyardaki patlavnıñ aqibetleri videosını derc etüv içün ilk açıq «peşmanlıq» cenkke qoltutqan qırımlı bloger Aleksandr Talipovnıñ «Krımskiy SMERŞ» Telegram kanalında derc etildi. Onıñ malümatına köre, qadın sentâbrniñ 22-nde «ukrayınce laf etip», Qara deñiz flotunıñ ştabına ücüm etken raketalarnı videoğa çıqardı.
Bu videoda qadın özüni Yelena Nikolayçuk olaraq tanıta. Onıñ bildirgenine köre, sentâbrniñ 22-nde Aqyarnıñ merkezinde edi ve «ukrayın tilinde laf etken» video çıqardı. Soñra, onıñ aytqanına köre, «duyğulanıp tanışlarına yolladı» ve video tarqatıldı.
Bes-belli, bu video aqqında aytıla. Anda qadın sesi ayta: «Başlandı. Şeer merkezinde Ayvazovskiyde patlavlar». Video Aqyardaki Qara deñiz flotunıñ ştabına qarşı raketa darbelerini aydınlatqan bir çoq media ve Telegram kanalında derc etildi.
Yelena Nikolayçuk o künü Aqyarda video çıqarğan yekâne kişi degil. Meselâ, «Supernova» Telegram kanalında Aqyarda uçqan raketalarnıñ videosı bar.
Şimdilik uquq qoruyıcılarnıñ diqqatını tek Yelena Nikolayçuk celp etti. Videoda qadın «peşman olğanını» ayta ve «bir daa böyle bir şey yapmamağa» vade ete, çünki «bu yaşta böyle problemler kerekmey».
Bu açıq peşmanlıq göñülden bildirildimi belli degil.
Qırımlı aqqında bir malümat yoq. Pensionerniñ içtimaiy ağında – çoqtan kirilmegen saifesinde tek bir fotoresim bar.
Nasıl cezalanacaq şimdi daa belli degil. «Krımskiy SMERŞ» «qabaatınıñ derecesini mayor aytacaq», dep bildire.
Aqyar polisi onıñ tutuluvı ve «peşmanlıq videosı» aqqında resmiy bir malümat bermey.
Qırım «peşmanlığı»
Qırımlılar Rusiye arbiy obyektlerine qarşı patlav aqibetleri videoğa çıqarılğanı içün ilk sefer taqip etilmey. Arbiy uçaq alanı ve cermay bazasına endirilgen darbe videoları içün Qurman rayonındaki Büyük Onlar qasabasınıñ sakinleri afu sorağan edi.
İyül ayında yerli arbiy uçaq alanında patlavlar oldı. Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov sebebi dronlarnıñ ücümi oldı, dep bildirdi.
Ukrayına Silâlı quvetleriniñ Strategik bağlar idaresi bu adisege alâqası olğanını tasdıqladı.
O künü YouTubeda bir video peyda oldı, anda Rusiye arbiy yük maşinaları Büyük Onlarnıñ soqaqlarında areket ete, tuman ve ev damlarından birinde zarar körgen dam körüne.
Video çıqarğanlar ertesi künü tutuldı. Olardan biri – Sergey Tarasenko – «patlavdan soñ yanğınnı videoğa çıqarğanı içün» afu soradı, ekincisi – Vitaliy Lopatko – «Büyük Onlarda tahliye avtobuslarnı ve arbiylerni videoğa çıqarğanı içün» afu soramağa mecbur oldı.
Bu «peşmanlıq» videoları sual doğura, çünki bazı insanlar afu metinlerini Rusiye uquq qoruyıcıları yaza ve işkence ve qorquzuvlarnen seslendirmege zorlay, dep bildire.
SEE ALSO: Aşamaq ve qonuşmaq yasaq. Yaz aylarında Qırımda insanlarnıñ cenkke qarşı narazılıqları«Duşman hızmetçilerine» para cezaları berilecek
Rusiye akmiyeti repressiv usullarnen bu yıl toprağına ve işğal altındaki Qırımğa qarşı sıqlaşqan darbelerni gizlemege tırışa.
Qırımnıñ Rusiye akimiyeti yerli sakinlerge muracaat etip, ava mudafaa sistemasınıñ işini ve Ukrayına Silâlı quvetleriniñ darbe aqibetlerini çıqarmamağa rica etken edi.
«Bunı yapqanlar, sebepleri ne olsa olsun, duşmannıñ istekli ya da isteksiz ortaqları ola – «qazanmaq», ahmaqlıq ya da yaman niyet olsa. Daa bir kere mesüliyetli olmağa ve telükesizlikni bozğan, Silâlı quvetlerimizge zarar ketirgen ve duşmanlarımızğa arbiy areketlerde, Rusiye topraqlarında terakt keçirüvde, informatsion cenkte yardım etken tüşüncesiz areketlerniñ aqibetlerini unutmamağa çağıram», – dep bildirdi Sergey Aksenov.
Mesleatçısı Oleg Krüçkov bu videolarnıñ müellifleri aqqında Rusiye İç işler nazirligi ya da FSBsine bildirmege çağıra. Onıñ fikirince, böyle malümatnıñ derc etilüvi «duşman aviatsiyasınıñ tüzetüv işi» olaraq tasnif etilecek.
Rusiye akimiyeti Ukrayınağa qarşı arbiy areketler vaqtında işğal etilgen Qırımda «darbe» aqibetleriniñ derc etilüvi içün mesüliyetni qanuniy sertleştirüvni teklif ete. Rusiye Devlet duması belli qanun deñişmelerini tasdıqlasa, Qırımda Ukrayına Silâlı quvetleriniñ darbe aqibetlerini foto ve videoğa çıqarğan insanlarnı büyük para cezaları bekley bile.
Ukrayına aq qorçalayıcılarınıñ fikirince, Qırımdaki Rusiye akimiyeti «cenk areketlerinen bağlı er şeyni» saqlamağa tırışa, siyasiy sebeplerden – «Qırım içün bir telüke olmağanını köstermek» içün ve «mahsus arbiy operatsiya» ise (Rusiye Ukrayınağa qarşı büyük istilânı böyle adlandıra – QA) «planğa köre kete».
MALÜMAT: Ukrayınağa qarşı Rusiye silâlı ücümi fevralniñ 24-nden sabadan berli devam ete. Rusiye ordusı arbiy ve vatandaş infrastrukturasınıñ esas obyektlerine avadan darbe endire, uçaq alanları, arbiy bölük, cermay bazaları, yaqıt stantsiyaları, kilse, mektep ve hastahanelerni viran ete.
Aprelniñ başında Moskva Ukrayına şimalinde faal olğanını toqtattı, dep bildirdi. Tezden Ukrayına akimiyeti Kıyiv, Çerniğiv ve Sumı vilâyetinde Rusiye arbiyleri qalmadı, dep ayttı.
Rusiye ordusı çekilgen soñ azat etilgen köy ve şeerlerde kütleviy öldürüv adiseleri aqqında belli oldı. Bazı ğarbiy liderler Rusiyeni cenk cinayetlerinde qabaatladı. Rusiye akimiyeti arbiyleriniñ öldürüvlerge alâqası bar olğanını inkâr etip, olarnı «uyduruv» dep adlandıra.
Rusiye Ukrayınağa qarşı basqıncılıq cenk alıp barğanını inkâr ete ve bunı maqsadı «askeriysizleştirüv ve denatsifikatsiya» olğan «mahsus operatsiya» dep adlandıra.
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün:https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.