Ümüt soñunda öler, deyler, işte, o öldi... Oşağan fikirler ve çaresizlik duyğusını men keçken yıl aprelden sezgen edim, o vaqıt qıta Ukrainada bulunğanımda, qırımlılarnı Rusiye pasportları içün 8297 qanun leyhasına köre Ukraina vatandaşlığından marum etecekler, degen bir radio beyanatını eşitken edim.
Bundan soñ Qırımda qalğan tuvğanlarım telefonımnı qızartıp, evge qaytmamnı talap ete ediler. Men özüm ise telâşlanıp, Kyiv ve Harkivdeki tanışlarıma telefon etip, bu nasıl ola eken, dep soray edim - bizni Ukraina vatandaşlığımıznı unutmamağa çağırtalar, amma aynı vaqıtta onı tutıp alalar. Amma bu vaziyet tez çezildi, ve Rusiye televizorı, Ukraina Qırımnı Rusiyeniñ tam qısmı kibi tanıdı degen laflarını toqtattı.
Amma, o, evel belgilengen şartlarnı becermegen Rusiyeni PACEge qaytarğanlarından soñ vaziyetnen iç qıyaslanmaycaq yengil bir şok edi eken.
Prezident Petro Poroşenko zamanında bu mesele öyle qolay çezilmez edi, amma Putin bu Putin: o arqağa pıçaq urmaq içün zayıflıq vaqıtnı saylamağa yahşı bile
Meni şahsen eñ pek raatsızlağan ve qırğan şey - Ukraina şarqında vaziyetni tertipletüv boyunca "Normandiya dörtlügi"niñ azaları olğan Frenkistan (Frantsiya) ve Almaniya (Germaniya) tamamınen Rusiye tarafına keçkenleri. Bu demektir, olar Putinge satıldı, Ukrainağa hainlik yaptı, qol tutmaq ve yardım etmek vadelerinden vazgeçti ve Rusiyeniñ yarımadada aqqını tanıp, bizni, qırımlılarnı satıp yiberdiler. Bütün bular, sanki İnsan aqları boyunca Avropa mahkemesiniñ imayesinden marum qalğan zavallı rusiyelilerge yardım etmek manaçığınen yapıldı. Rusiye halqara uquqnıñ öz satqın mahkemelerine köre üstünligini qabul etmegenini pek yahşı bilip, bu saçmağa tek aslı-faslı olmağan inanır. Tamam şunıñ içün Oleksiy Piçügin de, Oleğ Sentsov da, Volodımır Baluh da ve zapt etilgen ukrain deñizciler de alâ daa Rusiye türmelerinde.
Qırım "qoşulması" ve Donbassta arbiy çatışma içün saktsiyalarını kirsetken çetel ortaqlarına tükürgen Rusiyeniñ Avropa şurasınıñ Parlament assambleyasına qaytuvı - Rusiyege qarşı iqtisadiy sanktsiyalarnıñ lâğu etilmesine birinci adımdır. Ancaq aydındır ki, tecavuzcı memleket ile ortaqlıq içün rey bergen delegatsiyalarnıñ azaları, böyleliknen öz ükümetleriniñ qararını yerine ketirgenler. Macron ve Merkel ile körüşmelerde Zelenskıy tecribe azlığından Ukrainanıñ noqta-i nazarını açıq-aydın añlatıp olamadı, dep nafile tüşündik, şimdi belli ki, onı iç kimse diñlemeycek edi, er şeyniñ qararı onen körüşuvlerden bayağı evel berilgen edi.
Yani Macron da, Merkel de Ukrainanıñ arqasında bu meseleni Putinnen müzakere etip, memleketimizni fakt ögüne qoydı. Sadece aytacaq olsaq - endi iç bir şeyde sıñır körmeycek özek silâsı olğan memleketniñ şantajına oğradılar. Gürcistan ve Ukrainanıñ parçalarını qoparıp alğan ve ileride de qomşu memleketlerni parçalaycaq olğan Rusiyeniñ tecavuzına Avropa memleketleri nenen cevap berecek eken, aytsañız? Rusiye qızğanç ve toymamış avropalılarğa 75 million yevro PACE borcunı töler ve qomşuları ile cenkleşmekni devam eter.
Rusiye Avropa şurasınıñ Parlament assambleyasını şantaj etmek vaqıtnı apansızdan saylamadı. Prezident Petro Poroşenko zamanında bu mesele öyle qolay çezilmez edi, amma Putin bu Putin: o arqağa pıçaq urmaq içün zayıflıq vaqıtnı saylamağa yahşı bile. Bunı epimiz Qırım işğali vaqtında kördik. Şimdi de öyle - o, parlament ile davalaşmaqnen meşğul olğan, halqara bağları olmağan, diplomatiyanıñ "ezop" tilinen tanış olmağan Ukrainanıñ zayıf prezidenti olğanını qullandı.
Rusiyeniñ PACEge qaytması içün ve oña qarşı rey bergen delegatsiyalarğa baqıp, Putinniñ halqara meydanda areket tarzına memleketlerniñ munasebetni körmek mümkün. Söznen Ukrainağa qol tutqan ve Qırım ve Donbass içün sanktsiyalarnı toqtatmamaq vade etken Frenkistan ve Almaniya, bir ağızdan Rusiyeniñ qaytması içün rey bereler - öz iş adamlarınıñ biznesine zarar ketirmemek içün, Rusiye gazı içün. Qıbrız ile Türkiye ve İtaliya ile İspaniya, Gürcistan kibi "russo turisto"larnı coymağa istemeydir, Finlândiya tamam çoqtan Rusiye ile cenkleşmedi. Amma eñ pek meni Niderlandlarnıñ delegatsiyası şaşırttı - olarnıñ vatandaşları beş yıl evel Rusiyeliniñ "Buk"ından elâk oldı, olar alâ daa Rusiye üzerinde halqara mahkeme yapmağa tırışa, olarnıñ urulğan uçaqta vefat etkenlerniñ fondu özlerine diqqat ayırmağa talap ete.
Dünya tarihinde zaten, tecavuzcığa qoltutuv, mania yapmamazlıq ve açuvını çıqarmağa qorqu büyük cenklernen bitkeni belli
Ebet, er şeyden çoq meni ukrain qırımlılarnıñ kelecegi qasevetlendire. PACEge qaytqan soñ, Ukraina ile sıñırnı qapatmağa, qırımlılarnı ukrain pasportlarsız qaldırmağa, Ukrainanı ziyaret etkenlerni "qara cedvel"ge kirsetmege, Qırımdaki qırımtatarlarnı ve Ukraina tarafdarlarını Rusiye türmelerine oturtıp çıqmağa iç kimse keder etip olamağanından soñ, kim bile, Kreml daa neler çıqarır.
Ukrainada yaşağanlar içün yüregim sızlay, çünki yüzsüz Rusiye tecavuzcısınıñ areketlerine el bergen avropalılar, memleketime qarşı büyük cenkniñ başlamasına da yol bere bilir. Em de Avropa siyasetçileri, tecavuziy şantajist Putin, Gürcistan, Ukraina Moldova, Belarus ve Baltiya memleketlerinde toqtalmaycağını añlamağanları maña hucur körüne, çünki imperiya maddesi cenk istey. Dünya tarihinde zaten, tecavuzcığa qoltutuv, mania yapmamazlıq ve açuvını çıqarmağa qorqu büyük cenklernen bitkeni belli.
Andrey Furdik, qırımlı, bloger
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün