Keriç Boğazından keçmege tırışqan Ukraina arbiy gemilerine qarşı Rusiye istilâsından soñ Ukrainanıñ bir qaç vilâyetinde cenk vaziyetiniñ ilân etilgenini cemiyet farqlı qarşıladı.
Bir çoq insan añlamay: Ukrainadan Qırım çekip alınğanda, Donetsk ve Lugansk vilâyetleriniñ bir qısmı işğal etilgende cenk vaziyeti ne içün ilân etilmeyip de, şimdi ilân etilgenini añlap olamay. Amma, ne yazıq ki, belki de, hayırlısıdır ki, adiy insan işniñ inceliklerini tam olaraq bilmey. Zapt etilgen Ukraina arbiy gemileriniñ vaziyeti – Rusiyeniñ yañı istilâ areketlerine – «qardaş halqına» qarşı büyük cenkke azır olğanınıñ işaretidir. Eminim ki, cenk vaziyetini ilân etken Ukraina reberligi telükeniñ terenligini bile, bundan da ziyadesi – bu telükeniñ kün-künden artqanını, şu sebepten bu qarar vaziyetke uyğundır.
Cenk mühbiri olıp çalışqan Rusiye icretçisi-publitsist Arkadiy Babçenko Qırım.Aqiqat Radiosınıñ yayınında Rusiyeniñ Ukrainağa qarşı cenk telükesine 99% olaraq qıymet kesti. Jurnalist cenk olacaq, lâkin ne vaqıt olacağı belli degil, dey. Mence, Arkadiy Babçenko yeterli qadar malümatqa saip, onıñ tahminlerine ciddiy yanaşmalı.
Añlaşıla ki, Rusiye sözde «DNR» ve «LNR» sebebinden büyük cenkke azır degil, amma Qırım içün Putin rejimi büyük cenkke azırdır. Bunı Rusiye memurlarınıñ aytqanları da isbatlay. Rusiye Tış işler naziri Sergey Lavrov bildirdi ki, Qırımnıñ memuriy sıñırında «provokatsiya» olsa, Ukraina «az olıp körünmeycek cevap alır».
Cenk başlasa, kimsege az olıp körünmez. Rusiyede Ukraina ordusı 2014 senesi olğan alda, Yanukoviç memleketniñ Silâlı quvetleriniñ mudafaasını yoq etken alda qaldı kibi tüşüngenler az degil. Şimdi ise vaziyet bam-başqa. Dört yıl içinde Ukraina berilgen vazifelerni semereli şekilde yerine ketirgen zemaneviy orduğa saip oldı.
Putin rejimi özüni yoq etmege azır, şu sebepten de iç bir vaqıt olmağanı qadar telükelidir
Divanda yatıp, içtimaiy ağlarda Rusiye ordusı Ukrainanı çoqtan «nizamğa qoymalı» dep yazğan Rusiyeniñ lafta vatanperverleri cenk aqibetlerini tüşünmey bile. O, Üçünci cian cenkiniñ başlanğıçı olmasa da, Rusiye içün acınıqlı aqibetlerge ketirir – onıñ dağılmasına da yol aça bile.
Büyük cenkniñ aqibetleri ne ki, Qırım işğali bile Rusiye iqtisadiyatına pek tesir etti. Mında ise Putin rejimi dağılacaq – tamamen ve niaiy. Ukraina ile cenk Rusiyede öyle bir çalqantılarğa yol açacaq ki, Lavrov ve Putinge az alıp körünmeycek. Mesele şu ki, Putin rejimi özüni yoq etmege azır, şu sebepten de iç bir vaqıt olmağanı qadar telükelidir.
Ebet, cenk Qırımdan başlar. Mında o qadar asker ve silâ nafile ketirilmedi. Qırımnıñ bütün gazetalarında Rusiye ordusına añlaşmalı asker alınacağına dair ilânlar bitmey. Generallar genç qırımlılarnı «silâ altına» qoymağa azır olğanları kibi körüne.
Kreml, Herson vilâyeti ve ileri ordusını yollamaq içün şekliy bir sebep bekley.
Tuvğan qırımtatar halqım içün pek qasevetlenem. Büyük cenk olsa, Qırımdan kene sürgün etilecekmiz. Ve bu sürgünlik, ğaliba, suvuq Sibirge olacaq. Rejimge uymağanlar cedvellerinde olğan faallerimizni ne bekley tasavvur etmege bile qorqam.
Ne yazıq ki, XXI asırda XX asırnıñ yaramay tecribesi tekrarlana. Afsus ki, istilâcı yeñilgen diplomatik, iqtisadiy ve informatsion cenkten er kes mağlübiyetke oğraycaq büyük cenk zıddiyetine daa tez ketemiz…
Zarema Seitablayeva, qırımlı, bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün