Qave, bazar ve esnaflar. Qırımtatarlarnıñ sürgünlikten evelki turmuşı (fotoresimler)

Bayram qıyafetini kiygen qızlar. Bağçasaray, 1920 seneleri

Qırımtatarlar saçlarını ince-ince öre edi. Başına altın ya da kümüşnen nağışlanğan, bazı vaqıtları kiçik kapiklernen yaraştırılğan qadife fesler taqa edi

Teri. Bağçasaray, 1920 seneleri

Tuvarcılıq qırımtatar köy hocalığınıñ temeli edi – ayvanlar küç, et, süt ve yünden ğayrı, teri de bergen edi. Bağçasaray ve Qarasuvbazarda 20-nci yıllarda 40 teri sanayısı bar edi

Baqla satıcısı. Bağçasaray, 1920 seneleri

Baqla Qırımnıñ bütün rayonlarında aşta qullanılğan edi. Qatıqlı yeşil baqla şorbası, baqla şorbası ya da laqşalı baqla pişirmege mümkün edi

Yip çiyratıcı, 1920 seneleri.

Eñ meşur yengil Qırım toquması olğan «atma» pamuq ve ketenden yapıla edi. El emegi edi – böyle örekeler er bir qırımtatar evinde bar edi. Basma urba, yorğan ve havlı içün qullanılğan edi. Yiplik qadınlarnıñ işi olsa, toqumalıqnen esnafçı erkekler oğraşqan edi

 

 

Bağçasaraydaki ev, 1920 seneleri

Dört çeşit qırımtatar evi bar edi: şeerdeki bir qatlı (fotoresimdeki kibi), dağ aldındaki eki qatlı, çöldeki bir qatlı (balçıqnen sürtilgen çit ya da toladan) ve taştan yapılğan bir qatlı yalı boyudaki evler

Bostancı, 1930 seneleri.

Qırımda iklim sebebinden bostan işleri büyük olmasa da, sebzeler evde qullanılğan edi. Qırımtatar aşlarında lahana, hıyar ya havuç çoq qullanıla. Sebzeler etli şorbada da qullanıla

Köy sakinleri. Şimaliy Qırım, 1920 seneleri

Qırım çölünde tuvarcılıq ziraatnen beraber yapılğan edi. Saçuv, çıqaruv işleri bir künde yapıla ve büyükler tarafından belgilengen edi. 

Teri. Bağçasaray, 1920 seneleri

Ayaqqap teriden tikile edi. Erkekler qonuçsız başmaq ve nallı çızma kiye edi. Qadınlar qışta çızma, yazda arqa tarafı olmağan ve keskin burunlı ayaqqan kiye edi. Tantanalı bir şey olsa, altınnen tikilgen ayaqqap kiye edi

Pişirilgen qave. Bağçasaray, 1920 seneleri

Qave – tek qırımtatar sofrasınıñ esas parçası degil, umumen medeniyetniñ bir parçasıdır. Onı pişirmek içün cezve qullanıla. Qave yanına elva ve çeşit tatlılar berile edi. XIX asırnıñ soñunda Bağçasarayda 62 qave bar edi

Soqaq tuccarı. Bağçasaray, 1920 seneleri.

Çoqusı esnafçı yapqan malını özü sata edi, amma Qırım şeerleri bazarsız olmay edi. Gerdanlıq, zıncır, anter, çubuq ve diger şeyler alıp şeer soqaqlarını dolaşqan satıcılar da bar edi

Çöldeki ev. Qırımnıñ cenübiy-ğarbi, 1920 seneleri.

Baş odada bacaqlı açıq ocaq ve asılğan qazan bar edi. Divarlar boyu minderler ve yastıqlar, masalar tura edi. Divarlarnı yaraştırmaq içün duvarbezler qullanılğan edi, yerlerde kilimler bar edi

Bağçasaray sakini, 1920 seneleri. 

Erkekler başına qalpaq, taqiye ya da fes taqa edi. Keniş qollu kölmek keniş şalvarnen kiyilip quşaqlanğan edi. Kölmek üstüne dügmeli qısqa yelek, üstüne ise uzun qaftan kiye ediler

Yip çiyratıcı, 1920 seneleri. 

Qadınlar keniş ve uzun, tizlerini qapatacaq kölmek, uzun ve bol qollu anter ve renkli şalvar kiye edi. Üstünde tar qollu qaftanlar bar edi. Qaftan üstüne qısqa ton kiyile edi. Evden çıqqanda yapınca kiyile edi

Sarac tükânı. Bağçasaray, 1920 seneleri. 

Atlar qırımtatarlarnıñ yaşayışında büyük rol oynay edi, atlarğa ise er vaqıt eger taqımı kerek edi. Qırım hanlığı vaqtında saraclarnıñ «paytahtı» Qarasuvbazar edi

Baqırcınıñ ustahanesi. Bağçasaray, 1920 seneleri

Renkli madenlerni baqırcılar işlegen edi. Qalaylı baqırdan ev eşyaları, cezden ritual savut-saba ve cami avizeleri yapılğan edi. Cez ve demirden qave degirmeni yapılğan edi

Nağışçı. Bağçasaray, 1920 seneleri.

Qırımtatar urbası, ayaqqabı ya da tekstilini nağışsız tasavvur etmek imkânsızdır. Örnekler regionğa köre deñişe edi – Şarqiy Qırım nağışlarında balıq ve qayıqlar bar, çölde qoyu qırmızı renk çoq qullanıldı. Yalı boyunda suv ösümlikleri, erılğan, mor ve beyaz tüsler çoq edi

Zıncırlı medrese kirişi. Salaçıq, 1920 seneleri

Eñ birinci ve eñ büyük medreselerden biri Solhatta XIV asırda quruldı, amma bugüngece qalmadı. Qırımda eñ meşur ve saqlap qalğan medrese 1500 senesi açılğan Zıncırlı medrese edi. 1917 senesi anda pedagogika institutı açıldı