QIRIM – Rusiyeniñ Qırım işğaliniñ daa bir yılı soñuna kele. Qırımtatar halqınıñ ekseriyeti içün bu bir facia. Sürgünlik yerlerinden tuvğan Qırımına qaytqan ve endi-endi yerleşip, Ukrayına yarımadasında yaşap başlağan qırımtatarlar 2014 senesinden soñ ecnebiy ve agressiv bir devletke oğradı. Bu adaletsizlik bir çoq insannı maneviy ceetten yoq ete.
Dayanamayıp Qırımdan ketkenler bar, işğalde (insanlar vaqtınca olğanına işana) olsa da, tuvğan insanlarsız ve tuvğan topraqsız yaşap olamağanını añlap qaytqanlar da az degil.
2023 senesi dekabr ayı Qırımnıñ azat etilüvine bir qaç ay qalğanına oşağan 2022 senesi dekabr ayına baqqanda Ukrayınağa qoltutqan qırımlılar içün o qadar optimistik olmadı. Ve Qırımnıñ Kreml hızmetçileri ilhaqnıñ on yılını qayd ete bile.
Qırımtatar cemaatı işğal zulumı altında bile saqlanıp beklemek içün pek canlı ve energetik
Qırımtatar işbirlikçileriniñ areketlengenini körem, bazıları içtimaiy ağlarda bir şeyler yazıp, «qırımtatar» sözüni rus tiliniñ qaidelerine bile zıt bir şekilde defisnen yaza, işğalciler bunı talap ete. Qırımtatar cemaatı ilhaqtan evel olğanı kibi o qadar birlik degil. Amma bir qaç işbirlikçi ve işğalniñ bitmesini beklegen qalğan halq bar demek degil. Vaziyet daa zor.
Qırımtatar cemaatı işğal zulumı altında bile saqlanıp beklemek içün pek canlı ve energetik. Bugün «Qırım birdemligi» aq qorçalayıcı meydançığı özüni faal köstere, informatsion resursları, regional vatandaş jurnalistleri ve küçlü bir aq qorçalayıcı advokatlar taqımı bar. Ve er şey cemaat birleşmesini «duşman teşkilât» dep adlandırğan Rusiye tarafdarları quvetleriniñ maniaları ve qorquzuvlarına baqmadan.
«Biz – Qırım birdemligimiz»: Rusiye kontrolindeki Kiyev rayon mahkemesiniñ binası ögünde tutulğan qırımlılarğa qoltutuv fleşmobı. Aqmescit, 2019 senesi martnıñ 28-i
Mustaqil qırımtatar jurnalistleri «Qaradeñiz production» ve «Crimean Tatars» adları altında küçlü bir informatsion meydançıq qurdı. Reberi Elzara İslâmova ola, leyhalarnıñ reberi ise – Lilâ Bucurova, muvafaqiyet kefaleti bar. Bugünde-bugün bu resurslar tek informatsion degil, inkişaf ettirgen büyük, meraqlı ve farqlı yayınlar azırlay. «Merkez» programması ise keskin, bazı vaqıtları munaqaşağa yol açqan ve seyircilerni lâqayt qaldıramağan mevzular sayesinde qırımtatarlar arasında eñ populârlardan biri oldı.
«Qaradeñiz production» baş müdiri Elzara İslâmova (ortada) ve jurnalist Lilâ Bucurova (sağdan)
Qırımda pek büyük olmağan diger qırımtatar leyhaları ve mustaqil teşebbüsler çoq.
İşğal etilgen Qırımda qırımtatarlar boyun egdi dep aytmaq yañlış
Söz serbestligi ve mustaqil jurnalistikanı bastırmağa alışqan Rusiye akimiyeti içün bu kelişmey, bunı tek Qırımda kördi. Ve bu fenomenni olarğa er vaziyette teşkil olıp, çeşit şaraitlerde inkişaf etip olğan qırımtatar halqı kösterdi.
Şunıñ içün işğal etilgen Qırımda qırımtatarlar boyun egdi dep aytmaq yañlış. Barışıqsever tirenüv devam ete. İnkişaf devam ete. Teslim olmaq ve aquvğa köre ketmek – qırımtatar halqınıñ yolu degil.
Qırımtatar sürgünliginiñ 79 yılına bağışlanğan matem tedbir. Qarasuvbazar, 2023 senesi mayısnıñ 18-i
İlhaq olmasa, qırımtatarlar Qırımda tuvğan toprağınıñ kerçek saibi olaraq is etecek ediler
Qırımdaki qırımtatarlar Ukrayınanıñ qırımtatar halqına doğru atqan büyük adımlarını köre. Qırımtatar halqı Ukrayınanıñ tamır halqı olaraq tanıldı. Qırımda qırımtatar tarihiy adları qaytarıla. Qırımtatarlar Ukrayınanıñ idare sistemasında üyken vazifeler ala.
Eminim, ilhaq olmasa, qırımtatarlar Qırımda tuvğan toprağınıñ kerçek saibi olaraq is etecek ediler. Büyük ihtimalnen, mında qırımtatar muhtariyeti endi olur edi. Bu topraqta şekillengen, Qırımnı Vatanı dep bilgen halqtan ğayrı, Qırımnı, Qırım tabiatını daa çoq qayğırıp kim baqa bile!
Qırımda qırımtatar bayraq kününe bağışlanğan fleşmoyu. Qırımlı faal Acı Bolatnıñ tarihiy adınen yazuvlı şiar tuta, 2016 senesi iyün ayı
Qırım ilhaqından soñ Rusiye Tataristen ve diger milliy territorial qurulışlar misalinde qırımtatar milliy cumhuriyetini yapıp, qırımtatarlarğa loyal olğanını köstere bilir edi. Amma bu variantnı baqmadı bile, Kremlde qırımtatar halqına inanmaylar ve inanmaycaqlar, dep kösterdi, bu da qarşılıqlı.
Zarema Seitablayeva, qırımlı bloger (müellifniñ adı ve soyadı telükesizlik maqsadınen deñiştirildi)
«Bloglar» rubrikasında ifadelengen fikir-tüşünceler müelliflerniñ noqta-i nazarını aks ettirip, muarririyetniñ baqışlarınen bir olmaması mumkün
Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnı küzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://d1ug5n8f9xpr1h.cloudfront.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.
Qırımnıñ Rusiye tarafından işğal etilüvi
2014 senesi fevral ayında Qırımda işaretsiz urbada silâlı insanlar peyda oldı. Olar Qırım Yuqarı Şurası, Aqmescit ava limanı, Keriç parom keçiti, diger strategik obyektlerni zapt etip, Ukraina ordusınıñ areketlerini blok etken edi. Rusiye akimiyeti bu insanlarnıñ Rusiye ordusınıñ arbiyleri olğanını başta inkâr etken edi. Daa soñra Rusiye prezidenti Vladimir Putin bular Rusiye arbiyleri olğanını tanıdı.
2014 senesi martnıñ 16-nda Qırım ve Aqyarda yarımada statusınen bağlı dünyada tanılmağan «referendum» olıp keçti, onıñ neticesinde Rusiye Qırımnı öz terkibine aldı. Ukraina, Avropa Birligi, ABD «referendumdaki» rey neticelerini tanımadı. Rusiye prezidenti Vladimir Putin martnıñ 18-nde Qırımnıñ Rusiyege «qoşulğanını» ilân etti.
Halqara teşkilâtlar, Qırımnıñ işğali ve ilhaqını qanunsız tanıp, Rusiyeniñ areketlerini takbih ettiler. Ğarp devletleri bir sıra iqtisadiy sanktsiyalarnı qullandı. Rusiye, yarımadanı işğal etkenini inkâr etip, buña «tarihiy adaletniñ tiklenmesi», dey. Ukrainanıñ Yuqarı Radası 2014 senesi fevralniñ 20-ni, Rusiye tarafından Qırım ve Aqyarnıñ muvaqqat işğali başlağan künü olaraq resmen ilân etti.