«Silâ altında «milletlerara uzlaşuv» – faaller Rusiyeniñ Qırımdaki etnik milliy siyaseti aqqında

QIRIM – Rusiye akimiyeti 2014 senesinden berli etniklerara munasebetler saasında siyaset pek deñişkenini qayd etip, işğal etilgen Qırımda «milletlerara barışıq ve uzlaşuv» yararlığını özüne qoya. Rusiye etnik siyasetiniñ büyük propagandası olğanı içün ve akimiyet kerçek bir delil köstermegeni içün Qırım.Aqiqat qırımlı faal ve ekspertlerni soraştırıp, vaziyetni añlamağa tırıştı.

Kreml kontrolindeki Qırım yolbaşçısı Sergey Aksenov Rusiye ükümetiniñ doquz yıl içinde esas ğalebesi «milletlerara barışıq ve uzlaşuv oldı», dep ayttı.

«İrişe bilgen esas şeyimiz – milletlerara barışıq, uzlaşuv, çeşit millet ve dinden qırımlılar arasında ürmet. Olğanlar bizni birleştirdi», – dep ayttı Aksenov Qırımnıñ Rusiye işğaliniñ doquz yılı munasebetinen. O, «milletlerara siyasetke yanaşuv pek deñişti» ve «bugün qırımlılar barışıq ve uzlaşuvda yaşay» dep qayd etti.

Aksenovnıñ bildirgenine köre, Qırımda «cemiyetni raatsızlağan ve millet mensüpligine köre bölgen» keskin problemler yoq.

«Bugün aytılğanlar esasen Ukrayına mahsus hızmetlerine ait TSİPSO (uydurılğan «informatsion-psihologik operatsiyalar» aqqında aytıla – QA), mahsus hızmetler insanlarnı bir-birinen çatıştıra, nefret, bir-birine sayğısızlıq doğurmaq içün bu meselelernen oğraşa», – dep ayttı Aksenov.

Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı Sergey Aksenov Ukrayınada cenkleşken Rusiye arbiyi Sergey Yeremenkoğa nişan bere, 2022 senesi oktâbrniñ 6-sı

Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini İlmi Umerov böyle laflarnen razı degil.

«Birinciden soñki sözge qadar yalan. Ne bir-birine ürmet, ne prezidentke işanç, ne «Rusiye» Qırımına sevgi körünmey. Ukrayın ve qırımtatar şeyler yoq etildi. Barışıq, uzlaşuv, ürmet aqqında aytmağa utanmaylar! Aslında Qırımda insan nefretli rejim bar. Ksenofobiyanıñ sıñırı yoq. Qırımtatar mekteplerinde rusça ders berile. «Rus dünyası» mefküresini balalarğa doğuştan aşlaylar. Cenk, milliy ve diniy istisnalıq propagandası norma oldı. Qırımda «raat yaşamaq» içün «rus dünyasını» tanımaq kerek. Kiçik bile olğan razısızlıq yañı-yañı cinaiy ve memuriy davalarğa sebep ola, olarnıñ umumiy sayısı biñ olmasa, çoqtan yüzlerge irişti. İşğal altındaki Qırımda cenk sebebinden repressiyalar bir kün bile toqtamadı», – dep izaatladı Meclis reisiniñ muavini Qırım.Aqiqatqa.

İlmi Umerov, Qırımtatar Milliy Meclisiniñ reis muavini

«Almenda» Vatandaş tasili merkeziniñ reisi Valentina Potapovanıñ fikirince, Aksenov aytqan «barışıq» Qırımda ukrayın ve qırımtatar halqınıñ milliy kimligini bastıruvğa esaslana.

«Doquz yılda yapılğan esas şey – Vladimir Vısotskiyniñ yırında kibi, «barışıq ve uzlaşuv» – «Mezarlıq pek raat, ne duşman, ne dost körünmey, er şey medeniyce, er şey güzel – bir bereket». Er angi medeniy özgünlikni köstergen er şey yoq etildi. Ruslardan ğayrı, yarımadada yaşağan ukrayınler, tamır halqlar – qırımtatarlar ve diger halqlarnıñ ana tilinde tasili yoq etildi. Milliy medeniy merkezler qapatıldı, halq tarihını ögrenüv yasaqlandı. Bütün sistema Rusiye aynılığınıñ şekillenmesine yönelgen. Bu birleşüv olsa, farqlı şekilde añlaymız», – dep tarif etti fikrini Valentina Potapova Qırım.Aqiqatqa.

Valentina Potapova, «Almenda» Vatandaş tasili merkeziniñ reisi

Qırımlı faal Emine İbraimova Qırım.Aqiqatqa izaat berip, Qırımda akimiyetnen uzlaştırılmağan faaalik aqqında aytılsa, milletlerara mesele küç usullarınen çezile.

«Kütleviy tintüvler, tutuv, terrorizmde qabaatlanğan din kütken ve balaları babasız qalğan qırımtatarlarnıñ apis cezaları ve uzun müddetli azatlıqtan marum etüvleri «milletlerara uzlaşuv» ola, dep tüşünedir yüksek odalarda memurlar. Qırımda milletlerara munasebetler saasında siyaset Putinniñ yaqında aytqan tekerlemege köre yapıla: «Begenseñ, begenmeseñ de – dayan, güzelim». Dayanmasañ, para cezası ya da apis cezasını al», – dep qayd etti faal.

Emine İbraimova, qırımtatar faali

Qırımtatar faali Osman Osmanovnıñ fikirince, Qırımda Kreml hızmetçileri seslendirgen milletlerara vaziyetten farqlı bir kerçeklik bar.

«2014 senesinden soñ qırımlılar arasında milletlerara uzlaşuv yoq, çünki qırımtatarlar o yıldan berli ekinci sürgünlik qorqusınen yaşay. Qırımlı Rusiye tarafdarı blogerlerniñ Telegram kanallarında yazğanları altında izaatlarğa baqıñız, anda arbiy istilânen razı olmağan tamır halqnıñ vekillerini tazirleyler – öyle bir «milletlerara uzlaşuv», öyle bir nefret… Qırımdaki milletlerara uzlaşuv aqqında bunı bilmek yeterlidir», – dep tarif etti faal.

Osman Osmanov, qırımtatar faali

«Qırım birdemligi» cemaat birleşmesiniñ faali Enver Şerfiyevniñ fikirince, Aksenov seslendirgen malümat doğru degil.

«Qırımda Rusiye tarafından tayin etilgenler istegenini kerçek olaraq tanıtalar. Halqım doquz yıldan berli basqı altında yaşağanda angi ürmet, milletlerara barışıq ve ürmet aqqında aytmaq mümkün eken? Bir kişilik narazılıqlar içün memuriy davalar açıla, rejimge kelişmegen er angi kişi ğayıp ola (Ervin İbragimov kibi), uquq qoruyıcılarnıñ işkencesine oğray ve uydurılğan terrorizm ve ekstremizm davaları boyunca apiske tüşe. Bu sualge Sergey Aksenov cevap bersin ister edim, lâkin «VKontakte» FSB areketlerine qoltutqanını yazğanını körip, ne aytacağını bilemiz», – dep paylaştı fikrini faal Qırım.Aqiqatnen.

Enver Şerfiyev, «Qırım birdemligi» cemaat birleşmesiniñ faali

Qırımtatar faalleriniñ qayd etkenine köre, Rusiye akimiyetini qabul etken «qırımtatar» qurulışlar, meselâ, Qırımnıñ Rusiye yolbaşçısı yanındaki «Qırımtatar şurası» Qırım işğali ve Rusiyeniñ Ukrayınadaki istilânen razı olmağanlarğa qarşı repressiv siyasetniñ ortaqları ola. «Qırımtatar kütleviy haber vastaları» ise, «Millet» telekanalı kibi, Rusiye narrativleriniñ ruporları ola.

В Крыму российские власти воюют с украинскими песнями

Roskomnadzor Qırım.Aqiqat saytını blok etti. Qırım.Aqiqatnıküzgü saytı vastasınen oqumaq mümkün: https://krymrcriywdcchs.azureedge.net. Esas adise-vaqialarnı Qırım.Aqiqatnıñ Telegram ve İnstagram saifelerinden taqip etiñiz.