Qırımda 2025 senesiniñ 9 ayı devamında siyasiy sebeplernen bağlı 177 apiske aluv ve 100 tutuv qayd etildi. Bu aqta Qırımtatar resurs merkezi (QRM) «2025 senesiniñ 9 ayı devamında işğal etilgen Qırımda insan aqlarını bozuv talili» esabatında haber ete.
QRM malümatına köre, apiske alınğan 177 insandan 68-i qırımtatarı, tutulğan 100 kişiden ise 18-i qırımtatarı ola.
Bundan ğayrı, 25 tintüv qayd etildi, yarısı qırımtatarlarda oldı. 108 sorğu, sorav ya da subet, 44-ü qırımtatarlarğa qarşı 57 sağlıq aqqınıñ bozuluvı qayd etildi.
QRM yolbaşçısı Eskender Bariyevniñ qayd etkenine köre, tintüv ve tutuvlarnıñ bir qısmı gece ola, mustaqil advokatlar ise basqığa oğray ve «meseleni sessiz çezmege» çağırıla.
«Bazıları neticege işanmay, açıqtan aytsa bile. Amma qayd etmek isteyim: bunı açıq aytmasañız, işğalcinen başqa çare yoq. Sessizlik olarnıñ ellerini çeze», – dep qayd etti Bariyev.
O, 2024-2025 tendentsiyalarına diqqat ayırdı: «devlet hainligi» sebebinden tutuv sayısı arttı, «Rusiye arbiylerini itibardan tüşürüv» ise taqip sayısına köre ekinci madde oldı.
Sentâbrniñ soñunda Qırımtatar resurs merkezi Qırım işğali başlağanından Rusiye akimiyeti tarafından taqip etilgen qırımlılarnıñ sayısı arttı, dep bildirdi. QRM esaplarına köre, al-azırda olarnıñ sayısı 447 insan oldı, 258-i – qırımtatarı.
QRM taqip etilgen qırımlılarnı taqip statusına köre böyle kategoriyalarğa böle:
- mahküm etilgen ve koloniyada tutulğanlar – 213 (120-si qırımtatarı);
- sıñırlavları ya da sınav müddeti olğanlar – 57 (30-ı qırımtatarı);
- SİZOda bulunğanlar – 78 (44-ü – qırımtatarlar);
- azat etilgenler – 63 (36-sı qırımtatarlar);
- taqip etilgenler – 36 (28-i qırımtatarlar).
Aynı vaqıtta, Ukrayina prezidentiniñ Qırım Muhtar Cumhuriyetindeki temsilciligi bildirgenine köre, 2025 senesi avgustnıñ 22-niñ malümatına köre eñ az 222 insan Qırımda siyasiy sebeplerden apiste buluna. Olardan 133-ü qırımtatar halqınıñ vekilleri.
Keçken afta haber etilgenine köre, QRM vekilleri BM Ukrayinada insan aqları monitoring missiyası ile körüşüv vaqtında qırımlı siyasiy mabüslerniñ yañartılğan cedvellerini berdi.